با توجه به گزارش تقدیمی قبلی و فعالیت عناصر براندازی در منطقه خراسان، به‌طور خلاصه معروض و در پایان پیشنهادات ساواک را از عرض می‌گذراند
تاریخ سند: 21 آبان 1346
با توجه به گزارش تقدیمی قبلی و فعالیت عناصر براندازی در منطقه خراسان، به‌طور خلاصه معروض و در پایان پیشنهادات ساواک را از عرض می‌گذراند
متن سند:
از: ساواک خراسان تاریخ:21 /8 /1346به: اداره کل سوم (305) شماره: 7820/ﻫ 1
عطف 274 /305 ـ 8 /8 /46
با توجه به گزارش تقدیمی قبلی و فعالیت عناصر براندازی در منطقه خراسان، به‌طور خلاصه معروض و در پایان پیشنهادات ساواک را از عرض می‌گذراند:
الف. فعالیت حزب توده: گرچه بزرگ‌ترین عامل براندازی در کشور را عناصر کمونیست باید دانست و ریشه هر نوع فعالیت عوامل مضره را به هر صورت دیگر از ناحیه آن‌ها باید جستجو کرد، مع‌ذالک در خراسان به علت اعتقادات شدید مذهبی و وجود مقدس حضرت رضا بزرگ‌ترین مانع بسط و گسترش کمونیست می‌باشد و اگر آن‌ها بخواهند فعالیت شدید نمایند، مسلماً با پوششی آخوندی وارد مبارزه می‌شوند. از طرفی به علت اوضاع سیاسی کشور آمدورفت کمونیست‌ها روزبه‌روز زیاد می‌شود و این مسئله باعث می‌شود ما که با روس‌ها در منطقه بسیار وسیعی هم‌مرز هستیم، به تقویت نیروی مبارزه با آن‌ها بیشتر توجه کنیم؛
ب. جبهه ملی و احزاب وابسته به آن: در سالهای 40 و 41 فعالیت افراد جبهه ملی در خراسان (در دانشگاه) شروع و توانست [در] انجمنهای متشکل مذهبی از قبیل تبلیغات اسلامی، کانون نشر حقایق اسلامی، انجمن اسلامی دانشجویان، انجمن اسلامی دانش آموزان [و] جلسات آموزش و عمل به مبانی دینی مربوط به سیدمحمد مظلوم عطار، نفوذ کرد[ه] و به خصوص وجود محمدتقی شریعتی مزینانی مؤسس و سخنگوی کانون نشر حقایق اسلامی که مورد احترام انجمنهای مذکور بود، این جبهه را تقویت نموده و در پوشش مذهب نیروی قابل‌توجهی داشتند.
خوشبختانه درنتیجه هوشیاری ساواک و در اختیار گرفتن عدهای از عناصر آن جبهه به‌صورت منبع و جلوگیری از فعالیتهای انجمنهای مزبور و تضعیف تعدادی از گردانندگان آن، روزبه‌روز این نیرو ضعیف‌تر شده و پس از مرگ مصدق و پیدایش اختلاف در گردانندگان جبهه ملی در تهران، باعث شد که در خراسان هم روزبه‌روز فعالیت رو به کاهش گذارد به‌طوری‌که می‌توان گفت به غیر از تعدادی از افراد که گاهی بدگویی‌هایی از رهبران خود نموده و از دولت انتقاد می‌نمایند، اثر وجودی قابل‌توجهی از جبهه ملی نیست؛
ج. روحانیون افراطی: بارها به عرض رسیده مشهد به علت وجود مرقد حضرت رضا علیه‌السلام کانون روحانیت کشور می‌باشد و در حدود سه هزار نفر طلبه و معمم در منطقه خراسان به تحصیل علوم دینی می‌پردازند و با حداقل معیشت در نهایت عسرت زندگی می‌کنند و هر کس در هرکجا که نتوانسته کاری کند و یا از نظام‌وظیفه فرار نماید، به این لباس ملبس گردیده و فعلاً جزء طلاب علوم دینی است.
با توجهی که سازمانهای براندازی (کمونیست، جبهه ملی، نهضت آزادی، عوامل ناصری) به این مرکز روحانیت دارند، مسئله روحانیون برای ساواک خراسان در درجه اول اهمیت قرار دارد. مضافاً به اینکه تردد زوار که به‌طور متوسط متجاوز از 15 الی 20 هزار نفر در مشهد همیشه هست.
پیشنهادات:
1. درباره حزب توده بخش 311:
الف. تشکیل ساواک درگز که هم‌مرز با شوروی بوده و اکثریت مردم یا معاود یا مهاجر می‌باشند و مدتی از سال را به علت ریزش برف و بسته شدن گردنه الله‌اکبر آمدورفت قطع می‌گردد و در آن منطقه طبق گزارشات رسیده عناصر کمونیست و جبهه ملی (حزب ایران) فعالیت دارند و فعالیت جاسوسی نیز بسیار است که سوابق در اداره کل هشتم وجود دارد، در صورت تشکیل این ساواک یک نفر رهبر عملیات برای حزب توده قطعی است.
چنانچه به عللی تشکیل آن ساواک که جنبه حیاتی دارد امکان ندارد، پیشنهاد می‌شود یک نفر رهبر عملیات با پوشش مناسب به درگز اعزام که با استخدام منابع فعالیتهای عناصر تودهای و جبهه ملی (حزب ایران) را کشف و در اختیار ساواک گذارد.
ب. تشکیل ساواک بجنورد: بجنورد علاوه بر هم‌مرز بودن با کشور شوروی، منطقه نفوذ ترکمن‌ها بوده و با توجه به فعالیت اخیر تراکمه، عناصر سابقه‌دار حزب توده در آن منطقه نسبت به سایر مناطق خراسان (به غیر از درگز) بیشتر است.
در صورت تشکیل و یا عدم تشکیل ساواک در آن محل، مثل درگز عمل خواهد شد.
ج. تقویت شعبه حزب توده ساواک خراسان به‌وسیله یک نفر دیگر رهبر عملیات (چنانچه این رهبر عملیات در خارج از اداره فعالیت نماید بهره آن بیشتر خواهد بود.)
به‌طور خلاصه سه نفر رهبر عملیات برای حزب منحله توده (یکی مشهد، یکی درگز و یکی بجنورد) مورد تقاضا است.
2. درباره جبهه ملی و احزاب وابسته به آن بخش 312: در حال حاضر یک نفر رهبر عملیات موجود کافی است.
3. روحانیون افراطی بخش 316: به علت اهمیت فعالیت روحانیون، ساواک خراسان نیازمند به یک نفر رهبر عملیات دیگر برای شعبه روحانیون افراطی است (این رهبر عملیات هم چنانچه در خارج از اداره در یک پوشش مشغول کار شود، مناسب‌تر و بهره بیشتری دارد).
4. به علت عدم اطلاعات قضایی و تخصص در بازجویی رهبران عملیات پیشنهاد می‌شود یک نفر بازجوی متخصص به این ساواک اختصاص دهند.
با شرح مراتب فوق جمعاً این ساواک استدعای 4 نفر رهبر عملیات (حزب توده سه نفر، یکی در مشهد، یکی در درگز، یکی در بجنورد و یک رهبر عملیات روحانیون) و یک نفر بازجوی متخصص را دارد که به کادر ساواک خراسان افزوده گردد.
رئیس سازمان اطلاعات و امنیت خراسان ـ سرتیپ بهرامی
به ترتیب تاریخ، روی 31129 بایگانی گردد.