موضوع : مراسم سالروز فوت همسر دکتر مصدق
تاریخ سند: 27 تیر 1345
موضوع : مراسم سالروز فوت همسر دکتر مصدق
متن سند:
شماره : 1403 /21 ساعت 8 صبح روز 21 /4 /45 دکتر غلامحسین مصدق پسر دکتر محمد مصدق1 برای برگزاری مراسم سالروز فوت مادرش وارد قم شد و به شیخان رفت و دستوراتی درباره برگزاری مراسم سالروز به مسئولین داد و پس از زیارت حرم مطهر ساعت 30ـ17 همان روز به تهران مراجعت نمود در ساعت 18 آقای متین دفتری2 به اتفاق پسر کوچک دکتر مصدق که مهندس می باشد با خانواده خود وارد شیخان شده و سپس مرتضی برقعی واعظ3 در مجلس حضور به هم رسانید و ساعت 30ـ18 آیت الله نجفی به اتفاق آقامیرزا حسن غفاری نژاد.حاج شیخ نصیری.
حاج شیخ میرزایداللّه ترک.
شیخ مهدی حرمی.
سیدنسیمی.
پسر آیت الله نجفی و شیخ رضایی به شیخان وارد شدند و آقای نجفی با دکتر متین دفتری و پسر دکتر مصدق صحبت های خصوصی نمودند که شنیده نشد سپس حاج مرتضی برقعی واعظ به منبر رفت و ضمن صحبت درباره مقام حضرت علی از خانواده مصدق تمجید نمود و سخنان برخلافی ایراد نکرد بعد با اجازه آقای نجفی مجلس ختم گردید و خانواده دکتر مصدق به تهران عزیمت نمودند ضمنا از طرف خانواده دکتر مصدق تعداد 350 عدد مهر چلوکباب برای شام در اختیار آقای نجفی گذاشته شد و شایع بود که مبالغی نیز وجه نقد به آقای نجفی پرداخت شده که میزان آن معلوم نیست.
توضیحات سند:
1ـ دکتر محمد مصدق ملقب به مصدق السلطنه فرزند میرزا هدایت در سال 1261 شمسی به دنیا آمد.وی در سن 17 سالگی مستوفی خراسان شد.
تحصیلات مقدماتی را در تهران به انجام رسانید و در سال 1287 برای تحصیلات عالیه به پاریس رفت.
بعد از اتمام دوره مدرسه علوم سیاسی پاریس، به دانشگاه توشاش سوئیس وارد شد و در سال 1293 با اخذ درجه دکتری در حقوق، به ایران بازگشت.
چون مخالف قرارداد 1919 ایران و انگلیس بود، در بهار 1298 به سوئیس بازگشت و قصد داشت در آنجا مشغول کار شود که کابینه مشیرالدوله برای تصدی وزارت دادگستری از وی دعوت کرد.
در حین مراجعت به ایران در پائیز 1299 به حکومت فارس منصوب شد.
با این همه در همان سال از شناسایی کودتای سیدضیاءالدین طباطبائی امتناع ورزید.
پس از سقوط سید ضیاءالدین در سال1300 به وزارت دارایی منصوب شد و به اصلاحات در این وزارتخانه پرداخت.
در سال 1301 به حکومت آذربایجان دست یافت و بعد از چندی به علت عدم موافقت دولت مرکزی با نظریات او از این سمت استعفا داد.
در سال 1302 وزیر امور خارجه شد در سال 1303 در دوره پنجم قانونگذاری به نمایندگی مردم تهران در مجلس شورای ملی انتخاب گردید و در این دوره با واگذاری سلطنت به سردار سپه مخالفت کرد.
در دوره ششم مجددا به وکالت مجلس از طرف مردم تهران انتخاب شد و ضمن مخالفت با تشکیل مجلس مؤسسان، پس از اتمام این دوره چون دولت در انتخابات مجلس دخالت کرد، از سیاست کناره گرفت و در قریه احمدآباد در غرب تهران اقامت گزید.
با اینکه به کلی از سیاست کناره گرفته بود، در چهارم تیرماه 1319 به وسیله شهربانی تهران توقیف شد و پس از اعزام به بیرجند، تا آذرماه همان سال در زندان عمومی آن شهر محبوس بود.
سپس مجددا به احمدآباد تبعید شد.
پس از وقایع شهریور 1320 در دوره چهاردهم و شانزدهم بار دیگر از طرف مردم تهران به وکالت مجلس شورای ملی انتخاب گردید.
در این دوره برای استیفای حفاظت ایران از شرکت نفت ایران و انگلیس و دولت انگلستان جبهه ملی را تشکیل داد و به مبارزه پرداخت و در 29 اسفند 1329 قانون ملی شدن صنعت نفت را از تصویب مجلس شورای ملی گذراند در اردیبهشت 1330 برای اجرای این قانون و خلع ید از شرکت نفت سابق، نخست وزیری ایران را قبول کرد.
موفقیت مصدق در جریان نهضت ملی شدن نفت، مرهون حمایتها و پشتیبانیهای روحانیون و نیروهای مذهبی بود که در رأس آنها آیت الله کاشانی قرار داشت.
اما بروز اختلاف میان آیت الله کاشانی و مصدق که با تفکرات لیبرالیستی و ملی گرایی همواره مدافع جدایی دین از سیاست بود، موجب گردید که حکومت شاه با همکاری سیا، نقشه هایی را برای سرنگونی حکومت مصدق طرح ریزی کنند.
در تیرماه 1331 با اینکه مجلس جدید (دوره هفدهم) به نخست وزیری او رأی تمایل داده بود، به سبب اختلاف نظر با محمدرضا پهلوی برای تصدی وزارت دفاع ملی، از تشکیل دولت جدید استنکاف کرد و شاه، قوام السلطنه را به نخست وزیری منصوب نمود، ولی ملت با قیام سی تیر به رهبری آیت الله کاشانی مجددا او را به نخست وزیری برگزید.
در 28 مرداد 1332 دولت مصدق سقوط کرد و او پس از محاکمه در یک دادگاه نظامی، به 3 سال زندان محکوم شد.
در شهریور 1335 از زندان آزاد شد و در احمدآباد تحت نظر قرار گرفت.
مصدق در 14 اسفند 1346 بر اثر بیماری درگذشت.
2ـ احمد متین دفتری فرزند متین الدوله در بهمن ماه 1275 ه ش در تهران متولد شد بعد از انجام تحصیلات ابتدایی وارد مدرسه جدیدالتأسیس آلمانی شد که به خرج دولتین ایران و آلمان اداره می شد.
سپس وارد مدرسه علوم سیاسی و از آنجا فارغ التحصیل شد.
در سال 1294 به استخدام وزارت خارجه درآمد و ضمن کار در وزارت خارجه وارد مدرسه عالی حقوق شد و در سال 1300 فارغ التحصیل گردید.
زمانی که داور وزیر عدلیه شد، متین دفتری را به وزارت عدلیه برد و او کار ترجمه قوانین کشورهای اروپایی را انجام داد و به پاداش این خدمت جهت انجام ماموریتی از طرف دولت به دفتر جامعه ملل در ژنو رفت و ضمن خدمت دکترای خود را اخذ کرد .
در سال 1310 به معاونت وزارت عدلیه معرفی شد.
در همین زمان تیمورتاش وزیر دربار مغضوب رضاشاه شد و متین دفتری او را محاکمه کرد و رضایت رضاشاه را جلب کرد.
در مهر ماه 1315 در کابینه محمود جم به وزارت دادگستری رسید و قریب سه سال تا احراز مقام نسخت وزیری این سمت را به عهده داشت.
از وقایع مهم این دوره وزارت او دستگیری و محاکمه 53 نفر حزب کمونیست بود.
در 13 آبان 1318 با حکم رضاشاه احمد متین دفتری به نخست وزیری می رسد که همزمان بود با اوج قدرت نازیها در آلمان، به دستور رضاشاه در ایران یک کابینه جوان روی کار آمد و وظیفه این دولت نزدیک شدن به آلمان بود و عملاً نیز روابط تجاری صنعتی بین ایران و آلمان توسعه یافت و تعداد زیادی از مهندسین و متخصصین آلمانی در زمان جنگ دوم به ایران آمدند.
انگلیسیها این وضعیت را کاملاً زیر نظر داشتند.
دوران نخست وزیری او بیش از 8 ماه به طول نینجامید و در اوایل تیر ماه 1319 ناگهان مغضوب و از کار برکنار شد که علت این برکناری طراحی یک کودتا با همکاری آلمانیها و حمایت دکتر مصدق (پدرزن و عمویش) بوده است.
رضاشاه متوجه این مسائل می شود و در شب چهارم تیر ماه 1319 متین دفتری را احضار و او را عزل و دستور بازداشت او را صادر می کند.
آنگاه پس از 15 روز به بیرجند تبعید گردید و سپس به منزل خود انتقال یافت و تحت نظر قرار گرفت و فقط به تدریس در دانشگاه مشغول بود.
بعد از شهریور 1320 متین دفتری از طرف متفقین بازداشت شد و قریب دو سال ابتدا در اردوگاه نظامی انگلیسیها در اراک و سپس در زندان روسها در رشت محبوس بود بعد از رهایی از زندان و تخلیه ایران از نیروهای متفقین به نمایندگی مجلس پانزدهم انتخاب شد در انتخابات اولین دوره سنا، سناتور انتصابی بود.
او در سال 1350 ه ش در سن 75 سالگی درگذشت.
«بازیگران عصر پهلوی، محمود طلوعی، ج 1، ص 240» 3ـ حجت الاسلام سید مرتضی برقعی فرزند سید عیسی (صدرالواعظین قمی) در سال 1282 در قم متولد شد تحصیلات ابتدایی و مقدمات را از محضر محمدعلی ادیب تهرانی، سه دهی اصفهانی، شیخ ابوالحسن فقیهی و آیت الله نجفی آموخت و سپس از درس خارج آیات عظام حجت، صدر و خوانساری، محمدعلی حائری و حاج آقا حسین قمی بهره برد و دروس معقول را نزد شیخ مهدی مازندرانی و حاج میرزاخلیل کمره ای و آیت الله خمینی آموخت و در حدود 2 سال هم از دروس طب دکتر علوی استفاده کرد.
وی از سن 15 سالگی منبر رفته و به تبلیغ پرداخت.
وی صاحب تألیفاتی همچون اسرارالصلوۀ، مخزن المصائب، صحیفه الابرار، تفسیر سوری از قرآن کریم و...
وی از وعاظ مشهور قم در دهه سی و چهل شمسی.
وی مدتی در حوزه درس حضرت امام خمینی (ره) شرکت جسته بود و در ابتدای نهضت امام خمینی (ره) فعالیت زیادی از خود بروز می داد.
حتی در سالگرد قیام خونین پانزده خرداد در منزل حضرت امام (ره) سخنرانی جالب و مهیجی ایراد نمود.
وی در سال 1366 در سن 74 سالگی از دنیا رفت.