مرکز بررسی اسناد تاریخی

صفحه قبل برو به صفحه

موضوع: جلسات هفتگی منزل تیمسار بازنشسته سپهبد حاج علی کیا

متن سند:

موضوع: جلسات هفتگی منزل تیمسار بازنشسته سپهبد حاج علی کیا

گزارش
خلاصه‌ای از وضع مذاکرات مربوط به جلسات هفتگی منزل تیمسار بازنشسته سپهبد حاج علی کیا مستخرجه از اطلاعیه‌های واصله را به شرح زیر از عرض می‌گذراند:
1 . مورخ 1 /7 /42 بعدازظهر روز یادشده، جلسه هفتگی منزل تیمسار سپهبد کیا با شرکت عده‌ای در حدود چهل نفر منجمله: تیمسار سرلشگر بازنشسته طائرپور معاون سابق اداره دوم ستاد کل. سرتیپ بازنشسته سرخوش. مهندس افراسیاب کیا نماینده مجلس شورای ملی. کیهان یغمایی نماینده مجلس شورای ملی از مشهد. دکتر امیر کیا جراح. جمال اویسی. فضل‌الله منطقی رئیس انجمن محلی جنوب پارک شهر تشکیل گردید.
در این جلسه کیهان یغمایی ضمن رساندن پیغام مودت‌آمیز از طرف تیمسار سپهبد امیر عزیزی استاندار خراسان به سپهبد کیا، خدمات نظامی و عمرانی و کشاورزی تیمسار سپهبد کیا را ستوده است.
2 . مورخ 18 /7 /42 در این جلسه علاوه بر سرلشگر طائرپور و سرتیپ سرخوش. جوادی معاون سابق دادسرای تهران. سرمست. عباس ترابی مدیر دفتر دادگاه جنحه و عده‌ای در حدود چهل نفر شرکت داشته‌اند.
انتخاب دکتر باهری (وزیر سابق دادگستری) به وزارت از طرف آقای علم نخست‌وزیر سابق و همچنین انتخاب دکتر کنی به معاونت نخست‌وزیری و انتخاب حسن کلانتری به سمت نماینده دولت در بانک رهنی، مورد بحث این جلسه بوده است.
3 . مورخ 24 /7 /42 ساعت 18 روز مذکور عده‌ای از اعضای سفارت‌خانه‌های: آمریکا. انگلستان. دانمارک. ایتالیا در منزل سپهبد کیا دعوت داشته و ساعت 21 مدعوین منزل مذکور را ترک نموده‌اند.
4. 1 /8 /42 تعداد حاضرین این جلسه در حدود پنجاه نفر من جمله: حمید و دکتر امیر کیا (برادران تیمسار). امینی رئیس شعبه نهم دادگاه استان. اوحدی معاون شرکت فرش. باقری مدیر شرکت اتوتوکل. هرمزی. سرمست. بیات. یزدان‌پرست. درودیان بوده‌اند.
در این جلسه سپهبد کیا از باقری راجع به وضع مشهد و بیانات هاشمی واعظ در منبر که منجر1 به ناراحتی‌هایی گردیده بود، سئوالاتی نموده و سپس باقری خطاب به سپهبد کیا اظهار داشته که قضایای مربوط به زندانی نمودن شما، بی‌گناهی و وطن‌دوستی تیمسار را به ملت ایران روشن نمود. سپس درودیان ضمن اشاره به زندانی شدن تیمسار کیا اظهار داشته که علاوه از تیمسار، تیمسار بختیار و ارتشبد هدایت نیز به اعلیحضرت همایونی خدمت نموده بودند و گرفتار شدند. تیمسار کیا از این موضوع ناراحت و اظهار داشته است در اینگونه موارد نباید نام اعلیحضرت همایونی برده شود، زیرا معظم‌له حاضر نیست حتی دشمنان خود را به دست قانون بسپارند، چه رسد به دوستان.
5 . 9 /8 /42 در این جلسه علاوه بر سرلشگر طائرپور. بیدل رئیس دادگاه شهرستان. یک نفر سرتیپ بازنشسته ژاندارمری. جمال اویسی شرکت داشتند.
مذاکرات اکثراً مربوط به تاریخ ایران بوده و سپهبد کیا اظهار داشته هر موقع که کشور ما در حال رشد و موفقیت بوده، سیاست خارجی عده‌ای از عناصر داخلی را تحریک و مانع از پیشرفت ما شده‌اند. سپس اشاره به سازمان نیروی مقاومت ملی نموده و اضافه کرده است که این سازمان می‌توانست منشأ خدمات مهمی نسبت به مملکت و مقام سلطنت باشد.
سپس سیاست دولت دکتر امینی و نطق سناتور ممتاز برعلیه حکومت دکتر امینی و الموتی وزیر دادگستری اسبق، مورد بحث حاضرین بوده‌است.
6 . 22 /8 /42 تعداد حاضرین در این جلسه در حدود 3 نفر بوده و علاوه بر سرلشگر طائرپور و دکتر امیر کیا. هادی سپهر. مهدی سپهر. هرمزی. سرمست. جمال اویسی نیز شرکت داشتند.
در این جلسه سیاست‌ دول خارجی در ایران مورد گفتگو بوده و سپهبد کیا اظهار داشته، صلاح این کشور در این است که همه طبقات با یکدیگر دوستی و اتفاق داشته و بی‌جهت همدیگر را متهم و مقابل خارجی‌ها مورد انتقاد قرار ندهند و سپس به طور مثال افزوده است با اینکه اینجانب با دکتر اقبال در زمان نخست‌وزیری ایشان دارای مناسبات حسنه نبودم، طی مأموریتی که همان اوقات در آمریکا داشتم، روزی در سفارت ایران شاهد انتقاد یکی از اعضای سفارت، آن هم در مقابل یک نفر آمریکایی از دکتر اقبال بودم، لذا از ایشان دفاع کردم.
سپس موضوع صحبت در اطراف اتهامات وارده به آقای دکتر امینی نخست‌وزیر اسبق و وزیر دادگستری کابینه ایشان بوده است. در این جلسه سپهر اظهار داشته دو سه روز پیش جهت اخذ یک جلد کتاب به اداره اطلاعات سفارت آمریکا رفتم و در آنجا این موضوع که کمک‌های بلاعوض آمریکا به ایران اکثراً توسط رجال حیف و میل شده است، مورد گفتگو بود. اینجانب در مقام دفاع برآمده و به شرح استفاده‌های به عمل آمده از این نوع کمک‌ها، منجمله ساختمان سد‌های سفیدرود و کرج و ایجاد شاهراه‌ها و تجهیزات جنگی ارتش پرداختم؛ به طوری که یکی از رؤسای اداره اطلاعات سفارت آمریکا از بیانات اینجانب متعجب و اظهار داشت، شما اولین ایرانی هستید که چنین نظریه‌ای ابراز می‌کنید.
7 . 13 /9 /42 حاضرین این جلسه عبارت بودند از هادی سپهر مدیر روزنامه سپهر. مهدی سپهر. جوادی عضو دادگستری. قدسی قاضی دادگستری. هرمزی وکیل دعاوی. اویسی. سرلشگر بازنشسته طائرپور و عده‌ای دیگر. در این جلسه سپهبد کیا حضور نداشته است.
مذاکرات اکثراً مربوط به اوضاع سیاسی ایران و جهان و قتل مرحوم کندی رئیس‌جمهور فقید آمریکا بوده است.
هادی سپهر بیاناتی در تنقید از سیاست انگلستان نسبت به ایران و اثرات مسافرت برژنف، صدر هیئت رئیسه اتحاد2 جماهیر شوروی به ایران اظهار و اضافه نموده در دوره ریاست‌جمهوری کندی، سیاست انگلستان در ایران تضعیف گردیده. تقسیم اراضی و وضع فعلی روحانیون نیز نشانه ضعف این سیاست می‌باشد.
در این جلسه وضع انتخابات مجلس شورای ملی و تقسیم اراضی و لوایح ششگانه ششم بهمن مورد گفتگو[ی] حاضرین خصوصاً سپهر. جوادی. سرمست بوده است.
8 . 2 /9 /49 حاضرین در جلسه عبارت بودند: از سرلشگر بازنشسته طائرپور. یک نفر سرهنگ دوم ارتش. هرمزی وکیل دادگستری. براتی رئیس دفتر شعبه 22 دادگاه جنحه. پدرام بخشدار ایوانکی. پازوکی شهردار ایوانکی. حیدری کارمند راه‌آهن. مغیث. اویسی.
موضوع تعلیم و تربیت و مذهب مورد بحث بوده و سپهبد کیا اظهار داشته یکی از علل عقب‌ماندگی ایران این است که از لحاظ مذهب و اخلاق و ایمان به شدت ضعیف و عقب‌مانده‌ایم و گناه اصلی نیز در این مورد متوجه روحانیون می‌باشد که اکثراً هم خود فاقد ایمان کامل بوده و هم مسائل مذهبی را بدون منطق و طرز صحیح به مردم تبلیغ کرده اند.
سپس سپهبد کیا هوش و استعداد ایرانیان را ستوده و هرمزی اضافه کرده متأسفانه بعضی از افراد بااستعداد مانند خسرو روزبه از استعداد و کیاست خدادادی به ضرر خود و مملکت استفاده نموده‌اند. سپهبد کیا اظهار داشته به نظر من یک نفر توده‌ای و کمونیست مومن، وطن فروش و خائن نبوده، بلکه افرادی که جهت کسب مقام هر روز به رنگی درمی‌آیند، مضرترند و سپس به الموتی وزیر اسبق دادگستری که سابقاً توده‌ای بوده اشاره کرده است.
بازداشت احمد نفیسی شهردار سابق و وضع دادگاه‌های ارتشی، رویه قضات دادگستری نیز مورد بحث حاضرین بوده‌است.
9 . 11 /1 /42 حاضرین این جلسه در حدود 15 نفر که منجمله روح‌الله بیدل رئیس دادگاه شهرستان. شهردار ایوانکی. مهندس اعتمادی کارمند شرکت کارخانجات ایران بوده‌اند.
در این جلسه سپهبد کیا اظهار داشته است چه در گذشته که شاغل خدماتی بودم و چه در حال حاضر که از سیاست برکنارم، چاکر و غلام واقعی شاهنشاه بوده و هستم. سپس افزوده در دوران حکومت دکتر امینی که در جمشیدیه زندانی بودم، دکتر امینی پیغام فرستاد که حاضر است ترتیبی دهد که بدون ارجاع پرونده به دادگستری از زندان آزاد شوم؛ ولی اینجانب ترجیح دادم که محاکمه شوم تا عملاً از نظر افکار عمومی نیز تبرئه گردم.
سپس سپهبد کیا افزوده است که شاهنشاه همواره نسبت به خدمتگزاران3 واقعی خود لطف و مرحمت داشته و در مورد ازدواج دختر من با یک نفر آمریکایی، ضمن اعلام تبریک، نهایت مرحمت را فرموده‌اند.
1 . 18 /1 /42 تعداد حاضرین در جلسه در حدود 2 نفر منجمله جوادی بازرس بازرسی کل کشور. اوحدی معاون شرکت فرش ایران. هرمزی وکیل دادگستری. قاضی‌زاده مدیر روزنامه اقلیم بوده‌است. در این جلسه سپهبد کیا اظهار داشتند چهار سال قبل یکی از افسران ارتش لهستان ضمن صحبت به اینجانب می‌گفت از موقعی که کشور ما دارای رژیم کمونیستی گردیده، آزادی و آسایش از مردم سلب شده است و سپس اضافه نموده متأسفانه ما ملت قدر آزادی و آسایش فعلی را ندانسته و بی‌جهت از دستگاه‌های دولتی اظهار نارضایتی می‌نماییم؛ در حالی که اکثر نواقص ناشی از طرز تربیت و فساد اخلاق خود مردم می‌باشد.
در این جلسه روستایی (یکی از مالکین بندرعباس)، راجع به وضع کشاورزی خود و اینکه بر اثر مسامحه مأمورین کشاورزی قسمت عمده از باغات او در جنوب دچار آفت‌زدگی گردیده، صحبت نمود و اضافه کرد که توجه کامل دولت به پایتخت وضع کشاورزی و بازرگانی سایر مناطق کشور را دچار بی‌نظمی نموده است.
سپس قانون جدید استخدام و اینکه قانون مذکور به میزان وسیعی موجبات ناراحتی کارمندان را فراهم آورده، مورد بحث قرار گرفت و عباس درودیان (یکی از حاضرین)، در این مورد انتقاداتی به عمل آورده است.
11 . 25 /1 /42 تعداد شرکت‌کنندگان در این جلسه در حدود بیست نفر منجمله میرمهدی ورزنده معلم سابق مدرسه نظام و دانشکده افسری. سرهنگ سطوتی افسر شاغل. روحی. حیدری. سرمست. اویسی. برادر سپهبد کیا بودند.
در این جلسه سپهبد کیا مفصلاً به تاریخ زندگی سربازی خود اشاره کرده و اضافه نمود بعد از 28 مرداد 32 از طرف اعلیحضرت همایون شاهنشاهی احضار و توصیه فرمودند که از مازندران خود را کاندیدای نمایندگی مجلس شورای ملی نمایم، ولی بر اثر مخالفت مرحوم تیمسار سپهبد زاهدی، در انتخابات موفق نگردیدم و سپس به فرمان همایونی دوباره به ارتش مراجعت و مصدر شغلی شدم.
12 . 2 /11 /42 تعداد حاضر در این جلسه در حدود 15 نفر منجمله سرهنگ مهدوی افسر ارتش. براتی مدیر دفتر دادگاه جنحه. اویسی. سرمست. عباس درودیان بوده‌اند.
در این جلسه درودیان و سرمست ضمن تعریف از پاکدامنی تیمسار کیا، نسبت به وضع اتهام ایشان و اینکه الموتی وزیر اسبق دادگستری به دستور دکتر امینی نخست‌وزیر اسبق، نسبت به تشکیل این پرونده اقدام نموده، صحبت نمودند.
سپهبد کیا اظهار نمود که خود الموتی سابقه اختلافی با اینجانب نداشته و از اینکه سال‌ها به‌عنوان داشتن مرام توده‌ای در زندان بوده، عقده و کینه نسبت به وطن‌دوستان [و] شاه‌پرستان داشته، ولی در مورد پرونده من کاملاً آلت دست سرلشگر قرنی بوده و محرک اصلی، سرلشگر مورد بحث می‌باشد.
13 . 9 /11 /42 در این جلسه قریب به هفتاد نفر منجمله ورزنده استاد ورزش دانشکده افسری (بازنشسته). سرتیپ سرخوش (بازنشسته). سرهنگ کیا افسر شاغل. جوادی. قدسی و بیدل و چهار نفر دیگر از قضات دادگستری. براتی رئیس دفتر دادگاه جنحه. روستایی از بازرگانان جنوب. یک نفر سرتیپ شاغل خدمت و یک سرتیپ بازنشسته ژاندارمری شرکت داشتند.
موضوع این جلسه اکثراً در مورد برائت سپهبد کیا از اتهامات وارده بوده و سپهبد کیا ضمن تشکر از احساسات حاضرین اظهار داشته اشخاص مغرض کوچکتر از آنند [که] مرا که جز خدمت به شاه و وطن و مردم کاری نکرده‌ام، متهم و بدنام کنند.
در این جلسه از اینکه قضات دادگستری اکثراً طرفدار حق و عدالت می‌باشند و تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند، صحبت شده و براتی اظهار داشته در دادگاه‌های نظامی، آرای صادره صرفاً حسب‌الامری بوده، قانون و عدالت کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
در این جلسه سپهبد کیا در مورد بی‌ عاطفگی بعضی از رجال ایران صحبت نموده که مورد تأیید اکثر حاضرین قرار گرفته است.
14 . 23 /11 /42 در این جلسه عده‌ای در حدود ده نفر منجمله جمال اویسی. عباس درودیان. مغیث اجتماع داشتند. در این جلسه سپهبد کیا راجع به مسافرت خود به مشهد و اینکه مهمان سپهبد عزیزی استاندار خراسان بوده، صحبت می‌کرده و سپس دامنه صحبت به بازداشت تیمسار کیا در زمان حکومت دکتر امینی کشانده شده و تیمسار اظهار داشته که سرلشگر امینی در زندان به ایشان مراجعه و خطاب به سپهبد کیا گفته است (تو 6 میلیون تومان بالا کشیدی و من چندین میلیون بدهکاری دارم)؛ بدیهی است مقصودش این بوده است که اگر من چند میلیون تومان به او بدهم، از زندان مرخص خواهم شد.
15 . 3 /11 /42 روز مذکور عده‌ای در حدود 7 نفر از طبقات مختلف منجمله سرتیپ بازنشسته مرتضی اخوی. سرلشگر بازنشسته افشار. سرلشگر بازنشسته طائرپور و چند نفر دیگر از افسران بازنشسته ارتش. قدس قاضی دادگستری در منزل سپهبد کیا حضور داشتند.
در جلسه مزبور از طرف یکی از حاضرین (غروی‌راد)، در مورد مسافرت اخیر اعلیحضرت همایونی به اتریش4 و ایتالیا صحبت شده و نامبرده اظهار کرده که مطالب مسافرت اخیر شاهنشاه در یکی از مجلات آلمانی، که جهت دوست او ارسال شده منعکس بوده است.
در آخر جلسه بعضی از حاضرین بنا به پیشنهاد سرلشگر طائرپور به عیادت تیمسار سرلشگر همایونی، که در حادثه رانندگی مجروح شده بوده، رفته‌اند.
16 . 7 /12 /42 در این جلسه علاوه از ورزنده (استاد سابق مدرسه نظام) و شهردار ایوانکی و براتی رئیس دفتر دادگاه جنحه. غروی‌راد عضو اداره اردنانس ارتش. درودیان و یکی از محترمین کردستان. وحیدی. سرمست شرکت داشتند. (عده حاضرین در حدود 5 نفر بوده است.)
در جلسه یادشده راجع به حفظ آداب و رسوم ملی صحبت شده و سپهبد کیا اظهار داشته که من تصمیم دارم روز سیزده فروردین سال 1343 عده‌ای از دوستان خود را به جنت‌آباد دعوت نمایم تا مراسم عید نوروز در میان اهالی و کشاورزان قریه مذکور برگزار5 شود. درودیان اظهار داشت دکتر امینی در زمان نخست‌وزیری خود چندین روز تراکتور و کارگران شهرداری تهران را در جاده اختصاصی6 الهیه مشغول به کار نموده و ضمناً چند صدهزار متر از اراضی بایر خود واقع در کهریزک را به قرار متری سیصد ریال به شرکت نفت فروخت، که شرکت نفت در اراضی مزبور به احداث انبار نفت اقدام نماید.
نظریه. شرکت سرهنگ محمد مهدوی در جلسه مورخ 2 /11 /42 منزل سپهبد بازنشسته حاجیعلی کیا به اداره کل چهارم منعکس گردیده است.
به طوری که اطلاعیه مورخه 27 /11 /42 حاکی است از روزی که سپهبد بازنشسته حاجیعلی کیا از اتهامات وارده برائت حاصل نموده، عده بیشتری از افسران بازنشسته و حتی شاغل ارتش به منزل وی رفت و آمد نموده و سازمان (کوک) که در بعضی از وزارتخانه‌ها دارای تشکیلاتی است، شروع به فعالیت نموده است.
همچنین به طوری که تلگراف مورخ 19 /11 /42 واصله از مشهد حاکیست، تیمسار سپهبد کیا به مشهد عزیمت و یک روز میهمان تیمسار سپهبد عزیزی و یک روز نیز میهمان کیهان یغمایی نماینده مجلس بوده است.
تهیه‌کننده
رئیس بخش 321
رئیس اداره دوم عملیات
مدیرکل اداره سوم
معاونت ساواک