موضوع: خبر
تاریخ سند: 29 اسفند 1356
موضوع: خبر
متن سند:
شماره: 1459 /02 /501 تاریخ: 29 /12 /2536[1356]از: ناحیه ژاندارمری خراسان . رکن دوم
به: جناب آقای دکتر ولیان نیابت تولیت عظمی و استاندار محترم خراسان
موضوع: خبر
برابر گزارش هنگ ژاندارمری مشهد مستند به گزارش گروهان چناران در چندی قبل شب‌های دوشنبه از ساعت 1930 تا 2030 واعظی به نام شیخ قاسمی از مشهد به چناران آمده بود و در مسجد کارخانه قند سخنرانی مذهبی می‌نماید.
در تاریخ 22 /12 /36 نامبرده ضمن سخنرانی ابتدائی در مورد بی‌اساس بودن عید نوروز و شب چهارشنبه‌سوری صحبت سپس اضافه نموده اگر شیرینی و میوه خریده‌اید قبل از عید آن را مصرف نموده چون امسال به سه دلیل ما مسلمانان عید نداریم.
1. عزای عمومی در روز عید داریم.
2. چون مصادف است با دهه زهرا(ع).
3. چون مصادف با روزی است که از طرف روس‌ها حرم مطهر امام هشتم به توپ بسته شده.1
بنابراین اگر کسی عید بگیرد مسلمان نیست.
فردای آن شب مسئول مسجد به نام علی‌اصغر اعتمادی وسیله گروهان چناران احضار در مورد دلیل اول شیخ توضیح خواسته شده نامبرده بیان داشته که من آن شب نبوده‌ام به من اجازه داده شود از خود شیخ قاسمی سئوال کنم. نامبرده در مشهد با شیخ قاسمی و پیشنماز مسجد صاحب‌الزمان که شیخ قاسمی را به چناران اعزام داشته دلیل این موضوع را پرسش، اظهار می‌دارد من گفته‌ام ولی قصدی نداشته‌ام و این مطالب را از روی نواری که از طرف آیت‌الله شریعتمداری فرستاده شده صحبت کرده‌ام ولی از تحویل نوار خودداری نموده است.
چون شیخ قاسمی در مشهد سکونت دارد مراتب ذیل همین شماره به ساواک و شهربانی استان اعلام گردید که در این مورد اقدام مقرراتی لازم معمول دارند.2
فرمانده ناحیه ژاندارمری خراسان . سرلشکر دانش
توضیحات سند:
1. رضاخان در سال 1314ش فرمان کشف حجاب داد. فرمان وی خشم شدید ملت و اعتراض روحانیون را برانگیخت. آیت‌الله حاج آقا حسین قمی به حال اعتراض از مشهد به تهران آمد و در جوار حضرت عبدالعظیم منزل کرد. مردم به محض آگاهی از ورود ایشان از محله‌های مختلف تهران به سمت حرم حضرت عبدالعظیم شتافتند. اجتماع مردم رضاخان را هراسان گرداند و دستور داد که از ورود مردم به حرم جلوگیری کنند و آنجا را به محاصره خود درآورند. خبر محاصره جایگاه آیت‌الله قمی به مشهد رسید. مردم اجتماع عظیمی در صحن نو حضرت رضا علیه‌السلام نمودند که بلافاصله دستور رسید مردم را در صحن به گلوله ببندند. پس از این واقعه، بهلول، واعظ معروف خراسان، از مردم داغدار خواست که در مسجد گوهرشاد جمع شوند. چون خبر این اجتماع بزرگ به رضا خان رسید به مأموران خود دستور داد به هیچکس رحم نکنند و مردم را با آتش مسلسل متفرق کنند. مأموران به روی اجتماع عظیم مردم در مسجد گوهرشاد آتش گشودند و سپس بیرحمانه پیکر شهدا و حتی مجروحان را درکامیونها ریخته به بیرون شهر بردند و دسته دسته در خندقی دفن کردند. این خندق به «قتلگاه» مشهور شده است. ر.ک:کوثر، ج ۲، ص ۴.2. استاندار خراسان این گزارش را طی شماره 1/م- 2 /1 /2537 برای ساواک مشهد ارسال و نوشته است: «خواهشمند است نتیجه اقدامات انجام شده را به اینجانب اعلام فرمائید.» بخش ضمائم