موضوع : تماس افراد توده ای
تاریخ سند: 30 فروردین 1339
موضوع : تماس افراد توده ای
متن سند:
شماره : ب342/ د ـ 3 بطوریکه از منبع موثق کسب اطلاع شده تا کنون سه بار از اعضاء کمیته مرکزی1 جهت گرفتن تماس بتهران آمده و با اشخاص گوناگون تماس گرفته شده ولی پس از آنکه نظریات خود را با اشخاص مورد نظر در میان گذاشته اند با انتقاد شدید روبرو شده اند و از آنها خواسته شده که اول خودشانرا اصلاح کنند و بعدا بفکر سازمان دادن بیفتند خلاصه چون هوا را برای ریاست و رهبری خود پس دیده اند فرار را بر قرار ترجیح دادند تا هر وقت اشخاص مطیع و فرمانبردار پیدا کردند که چشم و گوش بسته مثل سابق اوامر آنانرا اطاعت کنند بایران بیآیند و رهبری نمایند و بطوریکه قبلاً عرض شده در سال گذشته احسان طبری2 آمده بود که بدون نتیجه برگشته است بطوریکه سعید نسیان میگوید چون از اینگونه تشبثات نتیجه گرفته نشده و هیچکس حاضر نشده با طناب آنان بچاه بیفتد حالا تاکتیک خود را عوض کرده اند بدین معنی که همه نیروهای خود را جهت وحدت و هماهنگی مهاجرین متمرکز نموده اند که شاید عده از آنان را پس از آنکه کاملاً قانع شدند از راههای مختلف بایران بفرستند و بوسیله آنها عده را جمع و جور نمایند و بدنبال آنان خودشان نیز آمده دستورات خود را بوسیله آنان بافراد ابلاغ نمایند و چون ممکن بود مهاجرین نیز مورد قبول افراد مقیم ایران نباشند با ائتلاف فرقه دمکرات3 که در میان توده حزبی وجاهت بیشتری دارند از کادرهای فرقه ممکنست بایران اعزام شوند.فرقه دمکرات بچند دلیل در نظر توده کارگر طرفدار حزب وجهه اش بیش از حزب توده است.
1ـ فرقه انقلابی بوده و انقلاب سال 24 را بوجود آورده 2ـ حزب توده سازشکار بوده و در 28 مرداد که زمان انقلاب بوده از خون ترسیده و افتضاح شکست سالهای اخیر را ببار آورده.
3ـ فرقه با سرمایه داران بیرحمانه رفتار میکرده ولی حزب توده با شاهزاده های قاجاریه ائتلاف میکرده.
4ـ بیشتر کارگران آذربایجانی که پس از شکست فرقه در سال 24 متحمل ضررهای زیاد شده اند و در واقع پس از فرار بتهران ستون فقرات حزب توده را تشکیل میدادند این عقیده را در میان توده کارگر رسوخ داده اند که اگر حزب توده در سال 25 به کمک فرقه میآمد فرقه عقب نشینی نمیکرد و از این قبیل دلایل زیاد وجود دارد که توجه آقایان دستگاه رهبری را بطرف افراد فرقه جلب نموده و خیلی امکان دارد که از وجود آنها برای سر و سامان دادن بحزب انتقاد شود اینست خلاصه نظریاتیکه امروزها ما بین کسانیکه هنوز هم بمبارزه حاضرند و منتظر فرصت مناسب میباشند ولی از دستگاه رهبری مأیوسند.
نظریه.
در اواخر سال گذشته بوسیله مامورین نفوذی اطلاع رسیده بود که احسان طبری بایران آمده و حتی ورود چند نفر دیگر را نیز تایید میکردند که یکی ناصر صارمی بوده است که پس از یک هفته مجددا بعراق مراجعت مینماید.
توضیحات سند:
1ـ منظور کمیته مرکزی حزب توده ایران است.2ـ احسان طبری در سال 1295 در ساری به دنیا آمد.
وی در جوانی با دکتر «تقی آرانی» آشنا شد و تحت تأثیر اندیشه او به مارکسیسم گروید.
در سال 1316 در زمره گروه «53 نفر» زندانی شد و با سقوط رضا خان از زندان آزاد و در مهر ماه سال 1320 از بنیانگذاران حزب توده شد.
حمایت وی از سیاستهای شوروی سبب انزوایش در محافل دانشگاهی و روشنفکری شد.
در سال 1337 در پی غیر قانونی اعلام شدن حزب توده، طبری نیز مخفی شد و در اواخر آن سال مخفیانه به شوروی فرار کرد.
طبری در دوران حکومت وحشت استالین و مالنکوف و خروشچف تا سال 1336 در شوروی بسر برد و از آن پس تا پیروزی انقلاب اسلامی ایران در آلمان شرقی (لایپزیک) زیست.
در شوروی به عنوان شاعر و گوینده در رادیو مسکو به کار پرداخت.
و مجموعه ای از اشعار شعرای مشهور روس را به شعر کلاسیک پارسی ترجمه و منتشر کرد.
از مدرسه عالی حزب کمونیست شوروی در رشته تاریخ فلسفه فارغ التحصیل شد و پایان نامه خود را درباره فلسفه ابن سینا نگاشت.
در این دوران نام طبری بعنوان اندیشمند مارکسیست ایرانی در دائرۀ المعارف بزرگ شوروی ثبت شد و با نام مستعار «شار» مقالاتی از او درج گردید.
پس از استالین در آکادمی علوم اجتماعی شوروی به تحصیل ادامه داد و در رشته تاریخ فلسفه به مقام علمی «نامزد علوم فلسفی» دست یافت و سپس در آلمان شرقی در آکادمی علوم اجتماعی برلین عالیترین مدرک تخصصی در کشورهای سوسیالیستی را در رشته فلسفه دریافت کرد.
افشای توطئه حزب توده در ایران و دستگیری سردمداران آن به عنوان به انتها رسیدن مارکسیسم در ایران ضربه نهایی را بر اندیشه طبری زد و حصارهای پولادین تقید و وابستگی ذهنی او را فرو پاشید.
طبری از زندان «عقل متعارف» و «مصلحت گرایی حزبی» رهایی یافت.
شخصیتی که نزدیک به 50 سال تئوریسین مارکسیسم عمل کرده بود، از این راه بازگشت و با نگارش «کژ راهه» به خود افشاگری دست زد.
طبری در آخرین اثر تاریخی خود کتابی تحت عنوان «آورندگان اندیشه خطا» که به کنکاشی در اندیشه های فکری سیاسی کسروی، صادق هدایت، فریدون آدمیت و تقی زاده می پردازد.
در دست نگارش داشت که با درگذشتش نا تمام ماند.
سرانجام عصر روز شنبه 9 اردیبهشت 1368 در سن 72 سالگی در گذشت.
3ـ حزب دموکرات آذربایجان ساخته و پرداخته شورویها بود و هدف از ایجاد آن خودداری از تخلیه ایران و اعمال فشار به دولت، برای گرفتن امتیاز نفت بود.
فرقه دمکرات آذربایجان در زمان نخست وزیری صدر الاشراف بوجود آمد.
صدر با سرکوب احزاب و سازمانهای سیاسی و سازمانهای کارگری، به ویژه حزب توده، موج عصیان و اعتراض را در مردم برانگیخت و در برخی نقاط ایران بخصوص آذربایجان، منجر به برخوردهای مسلحانه میان نیروهای انتظامی و مخالفین گردید و راه را بر مقاصد شورویها هموار ساخت.
فرقه دموکرات آذربایجان به رهبری پیشه وری، از ماهها پیش با استفاده از حضور نیروهای شوروی، افراد خود را که بیشتر از مهاجرین شوروی بودند، مسلح کرد و به تدریج پاسگاههای ژاندارمری، شهربانی و سپس پادگانهای نظامی ارتش ایران را در شهرهای اردبیل، سراب، ارومیه و تبریز خلع سلاح کرد، آنگاه در روز 21 آذر 1324، تشکیل حکومت ملی آذربایجان، به نخست وزیری پیشه وری، اعلام شد.
خواسته های فرقه دموکرات آذربایجان، در آغاز همان شعارهای سیاسی حزب توده، به اضافه رسمیت دادن به زبان ترکی و آموزش آن در مدارس آذربایجان و تشکیل انجمن ایالتی بود، که در قانون اساسی ایران پیش بینی شده بود.
پس از تشکیل دولت دمکرات آذربایجان، صحبت از ایجاد ارتش مستقل و زمزمه جدائی و تجزیه طلبی آغاز شد.
دولت ایران برای جلوگیری از ادامه حمله به پاسگاههای ژاندارمری و پادگانهای شهرهای کوچک آذربایجان در صدد تقویت پادگانهای نظامی آن استان و در حقیقت سرکوبی فرقه دمکرات بر آمد، ولی اولین واحد اعزامی به آذربایجان که تعداد آن 1500 تن بود در شریف آباد قزوین بوسیله نیروهای ارتش سرخ متوقف شد.
متعاقب آن، پادگانهای تبریز و ارومیه مورد حمله دموکراتها قرار گرفت و افسران افراد نظامی متمرکز در پادگانها بدون مقاومت جدی تسلیم شدند.
شورویها از ابتدا متمایل به تخلیه نواحی اشغال ایران نبودند.
ولی چون می دانستند که متفقین، بخصوص امریکائیها به آسانی ادامه اشغال ایران را به خاطر حفظ منافع خود تحمل نمی کنند، در نظر گرفتند فرقه دمکرات و نیروهای نظامی آنرا جانشین ارتش سرخ کنند.
فرقه دمکرات آذربایجان، در حالی که حزب توده با تشکیلات وسیعی در سراسر آذربایجان فعالیت می کرد.
ناگهان و بدون مشورت با رهبران حزب توده تشکیل شد.
سرانجام با زد و بندهای سیاسی و فشار متفقین نیروهای ارتش سرخ عقب نشینی کردند و افراد این فرقه نیز یا تسلیم شدند و یا کشته شدند یا به شوروی مهاجرت کردند و این ماجرا نیز به پایان رسید.