ترجمه سخنرانی دکتر فرهنگ مهر رئیس انجمن زرتشتیان تهران و نایب رئیس سومین کنگره جهانی زرتشتیان صبح شنبه 19 دیماه
ترجمه سخنرانی دکتر فرهنگ مهر رئیس انجمن زرتشتیان تهران و نایب رئیس سومین کنگره جهانی زرتشتیان صبح شنبه 19 دیماه
متن سند:
تاریخ: 19 دیماهانجمن زرتشتیان تهران
ترجمه سخنرانی دکتر فرهنگ مهر رئیس انجمن زرتشتیان تهران و نایب رئیس سومین کنگره جهانی زرتشتیان صبح شنبه 19 دیماه
قرار نبود امروز من صحبت کنم، ولی اینک که دوست عزیز زمان تحصیلی‌ام آقای دکتر رستم تارا‌پوروالا رئیس جلسه از من خواسته‌اند به علت ارتباط با موضوع امروز، درباره وضع اقتصادی زرتشتیان ایران اطلاعی به همکیشان بدهم، با کمال میل می‌پذیرم.
بررسی وضع اقتصادی و پیشرفت فعلی زرتشتیان ایران تنها با مقایسه با وضع آنان پیش ازسلسله پهلوی امکان‌پذیر است. بدون شک دوران فرخنده پهلوی، دوران آزادی و رستگاری زرتشتیان ایران بوده است.
در زمان قاجاریه، زرتشتیان بیشتر به صورت کلنی در شهرهای یزد و کرمان در دهات و روستاها زندگی می‌کردند. کار آنها تقریباً تنها کشاورزی بود. متأسفانه تعصب جاهلانه در سطحی بود که زرتشتیان عملاً نمی‌توانستند به طور وسیع وارد تجارت شده، در خدمات دولتی وارد شوند. حتی زرتشتیان در روزهای بارانی حق عبور از بازار را نداشتند و نمی‌توانستند لباس سفید بپوشند و یا سوار الاغ شوند. ارتفاع درب منزلشان می‌بایست از ارتفاع درب منزل همسایه مسلمانشان کمتر باشد. معهذا در این شرایط، عده بسیار کمی از پدران ما توانستند با اتکاء به صداقت، ابتکار، شجاعت و پشتکار خود موقعیت خاصی برای خود احراز نمایند و از آن موقعیت به نفع جامعه زرتشتی استفاده کنند. یکی از آنها ارباب جمشید جمشیدیان بود که تجارتخانه جمشیدیان را به وجود آورد و در کتابهای اقتصادی به نام نخستین بانکدار ایران از او نام برده می‌شود. دیگری تجارتخانه برادران جهانیان بود که شاید دومین یا سومین بانکدار ایران بود.
در اینجا من باید با احترام از خدمات شادروان مانکجی لیمجی که از سوی پارسیان (پتت) برای احقاق حقوق زرتشتیان به ایران آمده بود، یاد کنم.
ملاحظه می‌فرمایید که روحیه پیش آهنگی که در پارسیان هند وجود داشته، در بین زرتشتیان ایران هم تجلی داشته است، منتهی در سطح محدودتر به علت محدودیتهای محیط آن روزش.
پس از طلوع سلسله پهلوی، وضع دگرگون شد. قبلاً با انقلاب مشروطیت آزادیهایی برای مردم ایران به ارمغان آمده بود. زرتشتیان در انقلاب مشروطیت سهمی داشته و شهیدانی دارند. ولی واقعاً تنها پس از جلوس رضاشاه کبیر بود که با احیاء غرور ملی و فرهنگ پرافتخار گذشته ایران، زرتشتیان فرصت یافتند به تدریج در صفوف اولیه خدمتگزاران به مملکت در تجارت، صنعت، خدمات دولتی و ارتش وارد شوند.
امروز از برکت اقتصاد شکوفان ایران، از برکت رهبریهای شاهنشاه آریامهر، وضع اقتصادی زرتشتیان مانند سایر برادران ایرانی و رو به پیشرفت است. ما سائل و گدا در جامعه نداریم و عده معدودی که توانایی کار ندارند یا علیل هستند، از خیریه انجمن کمک می‌گیرند. شاید بتوانم بگویم که ما بیسواد در جامعه زرتشتی ایران نداریم و افتخار می‌کنم که بیش از هر گروه دیگری به فرهنگ ایران از جهت کمی و کیفی خدمت کرده‌ایم و مدارس زرتشتی یکسان به روی همه ایرانیان باز بوده است و تعداد زیادی از رجال ایران تحصیلکرده‌های مدارس زرتشتی هستند.
در دوران پهلوی، عده‌ای از زرتشتیان وارد خدمات دولتی شدند و اولین ایرانیان غیرمسلمانی بودند که با عنایات شاهنشاه و با اتکاء به خدمتگزاری و شایستگی خود به مقامات و درجاتی از قبیل معاونت نخست‌وزیر، معاونت وزارتخانه، مدیر کل و درجات عالی سپهبدی، سرلشگری و سرتیپی در ارتش نایل شدند. عده‌ای از زرتشتیان در کسوت پرافتخار استادی در دانشگاههای ایران خدمت می‌کنند و به مقامات ریاست دانشکده و دانشگاه نائل شده‌اند.
به طور نسبی شاید تعداد اطباء و مهندسین جامعه زرتشتی بیش از سایر گروه‌های مذهبی ایرانی باشد. امروز بیشتر جوانان زرتشتی سعی می‌کنند تحصیلات دانشگاهی داشته باشند و یکی از حرف محترم را بیاموزند.
در صنعت امروزی ایرانی هم، زرتشتیان پیشگام بوده‌اند. با وجود قلت عده ما، افرادی داریم که در صنایع مثل پروفیل آهنی، پلاستیک، داروسازی، تراکتورسازی و ماشین آلات مقام ارجمندی دارند. در شهرسازی و خانه سازی، در آبادانی و پیشرفت شهرها نیز، زرتشتیان ایران در سالهای اخیر سهم افتخارآمیزی داشته‌اند.
البته باید توجه داشت که جمعیت زرتشتیان ایران فقط 29 نفر است در جمعیت 32 نفری ایران یعنی تقریباً در هر 35 نفر فقط یک نفر زرتشتی است و لهذا نباید انتظار فوق‌العاده‌ای داشت.
آنچه باعث افتخار ماست و انشاءالله این افتخار را برای خود محفوظ خواهیم داشت، این است که زرتشتیان همانگونه که شاهنشاه در پیام خود فرموده‌اند، به اتکاء صداقت، درستی و امانت و پشتکار خود از اعتماد و احترام مخصوصی در جامعه ایران برخوردارند. همانگونه که پارسیان در هندوستان از این اعتماد و احترام برخوردارند و این بزرگترین سرمایه مالی و اقتصادی جامعه ماست که انشاءالله با پیروی از تعالیم اشوزرتشت، اندیشه نیک، گفتار نیک و کردار نیک برای همیشه آن را حفظ خواهیم کرد و با این سرقفلی، از وضع اقتصادی رضایت‌بخشی برخوردار خواهیم بود.