اطلاعیه
تاریخ سند: 3 اردیبهشت 1340
اطلاعیه
متن سند:
شماره : 547 /14 اخیرا شایع شده که بزودی پس از آقای مهندس شریف امامی آقای دکتر علی امینی1 نخست وزیر خواهد شد.بدنبال این شایعه افرادی که به منزل آقای دکتر امینی می روند بطور محسوسی زیادتر شده است.
بخش 4 بایگانی شود 12 /2 /40
توضیحات سند:
1ـ علی امینی از سرشناس ترین چهره های تاریخ سلطنت پهلوی است که نام او به ویژه با دوران پرهیاهوی یک سال و دو ماه صدارتش و آغاز رفورمهای آمریکایی در ساختار اقتصادی ـ فرهنگی ایران در دهه 1340 گره خورده است.او، در 1284 ش.
، در تهران به دنیا آمد.
تحصیلات ابتدایی را در مدرسه رشیدیّه و تحصیلات متوسطه را در دارالفنون به پایان رساند و در 1305، برای ادامه تحصیل، به فرانسه رفت.
وی، پس از اخذ لیسانس از دانشگاه گرونوبل، در 1310، دکترای اقتصاد را از دانشگاه پاریس دریافت داشت و در 1314، به استخدام وزارت دارایی درآمد.
وی، در این وزارتخانه، صاحب مشاغلی چون ریاست گمرک و مدیرکلّ اقتصاد و دارائی بود.
با سقوط دولت دیکتاتوری رضاخان، امینی 37 ساله، به معاونت احمد قوام،نخست وزیر وقت رسید (1321).
او ـ که مورد توجّه خاص دیپلماسی امریکا قرار داشت ـ در 1325،ریاست بانک صنعتی را عهده دار شد.
امینی، در 1326 در مجلس پانزدهم، نماینده تهران شد و در 1329، در کابینه حسنعلی منصور، وزیر اقتصاد شد و در 1330، در کابینه اوّل مصدّق نیز، مجدّدا، در رأس وزارتخانه فوق قرار گرفت.
او، این سمت را پس از کودتای 28 مرداد 1332، در دولت سپهبد فضل اللّه زاهدی نیز، حفظ کرد.
در این سمت، وی، وظیفه داشت اهداف اقتصادی کودتا را تحقّق بخشد و منافع شرکتهای بزرگ نفتی غرب را ـ که هر یک بر معاون نخست وزیر نفت ایران و انگلیس سیطره داشتند ـ تأمین کند.
او، در 29 شهریور 1333، قرارداد کنسرسیوم را در جوّ رعب آمیزی که فرماندار نظامی تهران، تیمور بختیار به وجود آورده بود، منعقد ساخت و علی رغم مخالفت نیروهای اصیل ضد استعماری به رهبری آیت الله کاشانی، آن را در تاریخهای 29 و 6 آبان همان سال، به تصویب مجلس نیز رساند.
امینی، در کابینه حسین علا نیز ـ که پس از برکناری فضل اللّه زاهدی، قدرت را در فروردین 1334 به دست گرفت ـ سمت وزارت دارایی را حفظ کرد.
وی، در دی ماه همین سال، به دلیل اعتمادی که آمریکا به او داشت، سفیر ایران در واشنگتن شد.
او، تا پایان اسفند 1336، این سمت را عهده دار بود.
در طول این مدّت، شاه، به وی بدبین شده بود و وی را از سوی آمریکائیها، جانشین خود می دانست.
علی امینی، در 17 اردیبهشت 1340، تحت فشار آمریکاییها، به نخست وزیری رسید و در 14 ماه یعنی تا 27 تیر سال بعد، در این سمت باقی ماند.
سپس جای خود را به امیر اسداللّه علم داد.
او از زمان کناره گیری تا پایان حکومت جانسون دمکرات و به قدرت رسیدن نیکسون جمهوریخواه در آمریکا (1350) ـ که موجب بسط اقتدار شاه گردید ـ همواره تحت نظر ساواک بود.
امّا در 1355، با پیروزی دمکراتها، وی، مجدّدا وارد تهران شد و در 1357، با شکل گیری انقلاب اسلامی، راهی فرانسه گردید.
امینی، از اعضای فعّال فراماسونری در ایران بود.
وی، در 21 آذر 1371، در 87 سالگی در پاریس درگذشت.
(ساجدی، احمد، مشاهیر سیاسی قرن بیستم، انتشارات محراب قلم، تهران 1374، ص 54) و با اندکی حک و اصلاح (دکتر علی امینی به روایت اسناد ساواک، 2 جلد، تهران، 1379)