موضوع : شایعات و نظرات مردم درباره آقای ولیان نیابت تولیت عظمی
تاریخ سند: 2 تیر 1353
موضوع : شایعات و نظرات مردم درباره آقای ولیان نیابت تولیت عظمی
متن سند:
به : 342 از : 9 / ه شماره : 7123 /9 ه در بین اهالی مشهد شایع است که ولیان جز حرف و بلف زدن کاری برای استان خراسان و آستانقدس رضوی انجام نخواهد داد.دکتر رادپور1 رئیس انجمن شهر مشهد اظهار مینماید اگر ولیان سریعا بآنچه بمردم وعده داده است عمل نکند عواقب تأثیر روانی آن در مردم فوق العاده حائز اهمیت است و مردم نسبت بدستگاههای دولت و مأمورین دولتی بشدت بدبین و ناامید خواهند شد.
همچنین رادپور اظهار نظر نموده میگوید علت انتصاب ولیان بسمت نیابت تولیت عظمی و استاندار خراسان این بوده است که وی در پست وزارت افراط زیادی نموده بود و فکر میکرد که تحولات انجام شده در امور اصلاحات ارضی2 را او بتنهائی انجام داده است و برای اینکه مقامات عالیه کشور ولیان را متوجه اشتباهش سازند ویرا دست اندرکار مسئولیت پراکنده و نامشخصی در استان خراسان نموده اند تا عملاً به ولیان نشان دهند که بیجهت فکر میکرده که کار اصلاحات ارضی بوجود او بستگی داشته است و منظور از انتصاب ولیان بسمت نیابت تولیت عظمی و استاندار خراسان تنبیه ولیان و سپس برکناری وی از این سمت و گماردنش در یکی از شرکتها خواهد بود که ماهیانه مبلغی بابت مخارج زندگیش بوی داده شود.
ولیان را باید متوجه این نکته ساخت و بوی تفهیم نمود که چنانچه نتواند در پست واگذاری فعلی نیات و فرامین شاهنشاه آریامهر را بدرستی درک و اجرا نماید در صحنه سیاسی خواهد باخت.
حزب ایران نوین که در اوائل ورود ولیان بخراسان بوحشت افتاده بود و وقایع روز را بدقت بررسی و مواظب اعمال خود در خراسان بود اکنون پس از اطمینان نسبی از اینکه ولیان نیز همانند زاهدی قدرتی در انجام اقدامات و اجرای طرحها و برنامه های وسیع نخواهد داشت و قادر به محدود ساختن نفوذ حزب مزبور در خراسان نمیباشد1 تدریجا و با شدت بیشتری بفعالیت در جهت قبضه کردن بیشتر کارها و اعمال نظر وسیع تر فعالیتهائی را در اشکال جدیدی در مشهد و سایر مناطق خراسان آغاز نموده است.
توضیح و نظریه شنبه : با برکناری زاهدی نیابت تولیت عظمی و استاندار سابق خراسان و انتصاب ولیان بسمت نایب التولیه و استاندار این تصور برای مردم خراسان بویژه مشهد پیش آمد که ولیان در کلیه امور رکود و برنامه بی کارگی زاهدی را در استان خراسان جبران خواهد نمود و در کادر موجود ادارات و سازمانهای مختلف دولتی و وابسته تغییرات و تحولاتی را بوجود خواهد آورد بخصوص سخنرانیها و وعده هائیکه در بدو ورود آقای ولیان2 داده و در امور مختلف مخصوصا خدمات شهری بارها یادآوری و تمام مردم را به تحولاتی که در کلیه شئون توسط ایشان انجام خواهد شد امیدوار ساخته و یک خرسندی خاطر و خشنودی کاملی در کلیه طبقات مردم بوجود آورد لیکن نحوه عمل و سکوت ایشان تابحال باعث گردیده است که مردم بدبین و چنین اظهار نظر نمایند و شایع است که ولیانهم جز حرف زدن و بلف عملی انجام نخواهد داد و در صورتیکه این وضع ادامه یابد بار دیگر بنا امیدی و تجدید و تشدید نارضائی مردم کمک خواهد نمود.
توجه دادن باستاندار جدید و تجدید نظر در نحوه اقداماتش ضروری بنظر میرسد.
توضیح و نظریه چهارشنبه : ضمن تائید مفاد خبر، شایعاتی بین مردم علیه استاندار اشاعه دارد و نسبت بمشارالیه بدبین هستند زیرا تابحال اقدامی در زمینه وعده هائیکه در بدو ورود داده است ننموده.
ضمنا در بدو ورود بمشهد ضمن نزدیکی بساواک خراسان3 بمنظور ایجاد اصلاحاتی در سازمانهای مختلف آستانقدس و رفع نقائص و مشکلات موجود تقاضای همکاری ساواک را نمود و سوابقی از سوءاستفاده های مدیران کل و رؤسای ادارات مختلف سازمان فوق در اختیار یادشده قرار گرفت.
رسائی نظریه جمعه : نظریه چهارشنبه مورد تائید است.
نظریه 9 / ه : با اینکه در مورد حفاظت سوابق مزبور صریحا تأکید و اشاره شد معهذا ایشان به اغلب افراد موصوف موضوع اینکه گزارشات تهیه شده را ساواک در اختیار او گذارده است گفته و تأکید مینماید که کوچکترین اقدامات خلاف آنها را ساواک گزارش خواهد نمود و از سوابق تهیه شده وسیله ساواک که صرفا بخاطر رفع مشکلات و ایجاد اصلاحاتی در اختیار ایشان قرار گرفته است، علاوه بر اینکه هیچگونه اقدام مفید و مؤثری بعمل نیاورده اکثر افراد را نسبت بساواک بدبین و اسامی داده شده باستاندار نام لیست سیاه را پیدا نموده و با وجودیکه این مطلب بخود استاندار گفته شده چنانچه از طرف تیمسار ریاست ساواک تذکر بایشان داده شود بجا خواهد بود زیرا ادامه این وضع به آبرو و حیثیتی که ساواک در چند ساله اخیر درمنطقه بدست آورده است لطمه وارد [خواهد کرد] و این موقعیت را از دست خواهد داد.
4
توضیحات سند:
1ـ رئیس انجمن شهر مشهد که اعضای آن شهردار را انتخاب و به کار او نظارت می کردند و از مهمترین وظائف آنان تعیین سیاست های کلی شهر بود.وی از اعضای حزب مردم ایران که در تاریخ 17 /2 /1339 برای افتتاح شعبه حزب به درگز رفت.
نامبرده دارای مطب در چهارراه دکتری در مشهد است.
2ـ مجموعه اقدامات درباره اصلاحات ارضی در کشور جزء سیاست های کشاورزی رژیم بود که در پیوند با منافع بیگانگان انجام گرفت اما مجری آنها در بخشی از مقاطع «ولیان» بود، تحلیل او از اقدامات خود در زمان تصدی وزارت تعاون و امور روستاها، موجب غرور او بوده و این تحلیل هم البته با خوش بینی تمام ارائه شده است.
طرح تخریب اطراف حرم هم از طرف شاه پشتیبانی می شد و ولیان در مقام استانداری، بعد از این سخنان، حدود 4 سال دیگر باقی می ماند.
1ـ «حزب ایران نوین در خراسان» در 22 /3 /1342 اولین شعبه حزب ایران نوین در مشهد توسط حسنعلی منصور افتتاح گردید و 20 خرداد ماه همین سال نام نویسی برای عضویت در حزب ایران نوین در اتاق بازرگانی مشهد شروع گردید.
در تاریخ 22 /3 /1343 اولین میتینگ حزب ایران نوین در میدان شاه (میدان شهداء) مشهد برگزار شد و حسنعلی منصور نخست وزیر و دبیر کل حزب سخنرانی نمود.
در 2 /5 /1343 کمیته حزب ایران نوین در فریمان افتتاح گردید و در 13 مرداد ماه همین سال جشن مشروطیت در حزب ایران نوین خراسان به مناسبت پنجاه و نهمین سالگرد مشروطیت برگزار شد و در تاریخ 15 شهریور ماه 1343 جلسه سازمان تبلیغات حزب ایران نوین به ریاست دکتر ناصح، در محل حزب در مشهد تشکیل شد.
در 26 اردیبهشت 1344 جلسه حزب ایران نوین، دفتر خراسان، به ریاست محمد شهرستانی تشکیل شد و در 28 مرداد ماه 1344 رزم ترشیزی، سخنگوی قسمت انتشارات و تبلیغات حزب ایران نوین، کمیته استان خراسان، در مراسم نثارگل 28 مرداد سخنرانی کرد و 28 فروردین ماه 1346 خانه دهقان در مشهد، از سوی حزب ایران نوین افتتاح گردید و در 14 اردیبهشت ماه همین سال خانه های دهقان از طرف حزب ایران نوین، در روستاهای استان خراسان تشکیل شد.
در یکم فروردین ماه 1349 شعبه کانون انقلاب، وابسته به حزب ایران نوین، در مشهد گشایش یافت و در هیجدهم همین ماه اولین جلسه حزب ایران نوین، در شیروان تشکیل شد.
در 15 تیر ماه همین سال جلسه حوزه روحانیون حزب ایران نوین، در محل حزب در مشهد تشکیل شد و در نوزدهم همین ماه جلسه حوزه روحانیون حزب ایران نوین، با شرکت کلیه اعضا و ارزیابی پیشرفت معارف اسلامی و سنن ملی و مملکتی تشکیل شد و تصمیم گیری نهایی اعلام گردید.
در 13 مرداد ماه 1349 هویدا نخست وزیر و پیرنیا استاندار خراسان در جلسه حزب ایران نوین مشهد حضور یافت.
در تاریخ 3 مهر ماه 1351 دبیرکل حزب ایران نوین جهت شرکت در میتینگ به مشهد وارد شد و در همین روز اولین میتینگ انتخاباتی حزب ایران نوین در محل میدان شاه (شهداء) مشهد انجام شد و دکتر منوچهر کلالی دبیر کل حزب سخنرانی نمود.
در 16 همین ماه عبدالمجید فیاض، پریوش پیرزاده، دکتر عباس، هژبرالسادات، علی حبیب و حسن مقدم به عنوان کاندیداهای حزب ایران نوین با حضور مولایی دبیر حزب ایران نوین خراسان و رئیس امور قسمتهای زنان استانها در حزب ایران نوین، معرفی شدند.
در 12 تیرماه 1352 واحدهای روستایی حزب ایران نوین در خراسان افتتاح گردید و در 7 مهرماه همین سال در جهت تأسیس ساختمان خانه جوانان حزب ایران نوین، توسط حسین زاهدی استاندار خراسان در مشهد اقدام شد و 7 دی ماه همین سال کانون سپاهیان انقلاب وابسته به حزب ایران نوین در تربت حیدریه گشایش یافت.
در تاریخ 27 مهر ماه 1353 خانه حزب ایران نوین به وسیله هویدا نخست وزیر، در مشهد گشایش یافت و در 12 آبان ماه همین سال قطعنامه کنفرانس توسعه و گسترش قسمت زنان حزب ایران نوین در مشهد صادر گردید.
(ر.ک : پیرنیا سیدعلی با همکاری حسین طاهری وحدتی و عباس قلی زاده، تقویم تاریخ خراسان از مشروطیت تا انقلاب اسلامی، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، تهران 1377، صص 239 ـ 241) 2ـ بخشی از این وعده هایی که در سخنرانی ها عنوان می کند به شکل نمونه می توان به «طرح حرم اشاره کرد» که گفته بود به ترتیبی اجرا خواهد شد که دیناری از حقوق صاحبان حق در منطقه اجرا ،تضییع نشود برای اطلاع بیشتر ر.ک به روزنامه های خراسان در سالهای اواخر 53 3ـ ولیان خود عضو ساواک بود.
4ـ ارزیابی ساواک از همکاری با ولیان هم، مثبت نبوده است ظاهرا برخی گزارشات را ساواک برای ارتقاء کیفیت مدیریت به استاندار داده و انعکاس این گزارشات در ارزیابی مأمورین ساواک مثبت نبوده و شکایت از آن داشته اند که چرا گزارشات آنها را پخش کرده است و جالب توجه این نکته است که ذکر می کند «از طرف تیمسار ریاست ساواک تذکری به وی داده شود و خود جرأت درگیری یا حل موضوع را در منطقه نداشته و یا از اصل قضیه یعنی حمایت های دربار از وی مطلع بوده اند.