موضوع: آیت‌الله قمی
تاریخ سند: 30 فروردین 1350
موضوع: آیت‌الله قمی
متن سند:
از: 312 تاریخ:30 /1 /1350موضوع: آیت‌الله قمی
محترماً معروض می‌دارد:
منظور: اتخاذ تصمیم در مورد مراجعت نامبرده بالا به مشهد.
خلاصه سوابق: به‌طوری‌که استحضار دارند آیت‌الله قمی در جریان مخالفت عده‌ای از روحانیون افراطی با انقلاب سفید در جرگه آنان قرار گرفت و از سال 41 به این طرف فعالیت حادی را علیه اقدامات اصلاحی دولت و لوایح ششگانه آغاز کرد و با تهیه و توزیع اعلامیه‌های مضره و سخنرانی‌های تحریک‌آمیز افکارعمومی را بر ضد دولت برانگیخت که منجر به دستگیری وی گردید و پس از مدتی آزاد و به مشهد مراجعت نمود و از همان روز اول مجدداً اقدامات ناصواب خود را دنبال نمود تا سرانجام در فروردین‌ماه سال 46 ضمن سخنرانی در مسجد گوهرشاد مشهد از قانون حمایت خانوده انتقاد و نسبت به مقامات عالی کشور اهانت نمود که بلافاصله از مشهد طرد و به شهرستان خاش - استان سیستان و بلوچستان - اعزام گردید و پس از مدتی به علت ناسازگاری آب و هوای آن منطقه با وضع جسمانی او به میگون و سپس به کرج منتقل گردید و در سال 49 با مسافرت وی به عربستان سعودی و شرکت در مراسم حج موافقت گردید و نامبرده پس از بازگشت از سفر حج به تهران وارد و قصد عزیمت به مشهد را داشته که جلوگیری شده است.
اقدامات انجام شده:
چون در خلال اقامت آیت‌الله قمی در میگون و کرج فعالیت حادی از وی مشاهده نشده بود، لذا نظر ساواک خراسان در زمینه مراجعت مشارالیه به مشهد استعلام گردید.
ساواک مذکور ضمن مخالفت شدید با برگشت قمی به مشهد اعلام داشته چنانچه قمی فعالیت حادی در طی مدت اقامت اجباریش انجام نداده به علت عدم توانایی و محدودیت‌هایی بوده که برای او به وجود آمده و مسلماً پس از بازگشت به مشهد مجدداً اعمال و رفتار قبلی خود را دنبال خواهد کرد و سایر روحانیون نیز که مدتی است سکوت کرده‌اند، به منظور حفظ موقعیت خود اجباراً دست به اعمالی خواهند زد که نتیجۀ آن برهم زدن آرامش و نظم کنونی است که مدتها است با تلاش شبانه‌روزی آن ساواک به وجود آمده است و چنانچه شخص قمی هم بخواهد خود را کنترل کند و اقدامی علیه مصالح کشور انجام ندهد، طرفداران وی ساکت نخواهند نشست و او را مجبور خواهند کرد برای حفظ موقعیت و منافع خود فعالیت‌های مضره سابق را از سر گیرد و نشانه آن آمادگی و تهیه تشریفات مفصل و مجللی برای ورود آیت‌الله قمی به مشهد بود که بر اساس شایعه ورودی به مشهد صورت گرفته بود. ساواک خراسان در خاتمه ضمن تکرار مخالفت خود با مراجعت قمی به مشهد، افزوده چنانچه مقامات عالیه مصراً تصمیم به اعزام آیت‌الله قمی دارند، شایسته است قبل از مسافرت او به مشهد رئیس ساواک خراسان با قمی در تهران ملاقات و گفتگویی با وی انجام دهد.
نظریه:
ضمن تأیید نظریات ساواک خراسان، اضافه می‌شود چنانچه آیت‌الله قمی متعهد شود که در مشهد از انجام فعالیت‌های خلاف مصالح کشور خودداری نماید، علاوه بر اینکه ضمانت اجرایی ندارد، با استقبالی که طرفداران متعصب وی از او خواهند کرد بار دیگر به منظور تحکیم موقعیت خود بالاجبار از خواسته‌های آنان تبعیت خواهد کرد و سوابق امر نیز این مطلب را تأیید می‌نماید. مضافاً اینکه برگزاری مراسم جشن‌های شاهنشاهی که نیاز به آرامش و حفظ نظم موجود را دارد، بعید نیست که با مسافرت قمی به مشهد این نظم و آرامش بهم خورده و با دستاویز کردن بهانه‌های کوچکی مبادرت به تحریک افکار عمومی علیه این مراسم نماید.
با عرض مراتب فوق، چناچه مقرر است آیت‌الله قمی در مشهد اقامت نماید پیشنهاد می‌گردد بدواً ریاست ساواک خراسان با وی ملاقات و گفتگو نماید و همچنین مراجعت وی به بعد از برگزاری جشن‌های شاهنشاهی موکول شود.
محترماً طبق اطلاع، هدایت اسلامی به نمایندگی از طرف جناب آقای نخست‌وزیر با قمی تماس گرفته و اظهار داشته آقای نخست‌وزیر فرموده‌اند می‌توانید به مشهد برگردید. 30 /1