موضوع: آرامش
تاریخ سند: 23 دی 1343
موضوع: آرامش
متن سند:
شماره: 21282 /20 الف تاریخ گزارش: 23 /10 /43موضوع: آرامش
برابر اطلاع صحیح روز 21 /10 /43 در مذاکراتی که بین شخصی ناشناس و آقای آرامش انجام گرفته شخص ناشناس اظهار می‌دارد دو تا اعلامیه مربوط به دانشجویان بود دیده‌اید یا خیر... مبارزه شدیدی را می‌خواهند شروع کنند و جلسه‌هایی دارند که در منازل خودشان انجام می‌گردد. یکی از افسرها شکایت نموده که برادرش در خانه جمع می‌شوند و جلسه تشکیل می‌دهند. مبارزه شدیدی در پیش است خارجی‌ها می‌خواهند دانشجوها را مسلح کنند. آقای آرامش اظهار می‌دارد اعلامیه‌ها را ندیده‌ام راجع به چیزی است شخص ناشناس در جواب می‌گوید راجع به خرابکاری دولت و مصونیت آمریکایی‌ها عدم آزادی و راجع به زندانی‌ها و تبعید آیت‌الله خمینی خبر دیگر اینکه آقای دکتر امینی هفته گذشته شرفیاب شده احتمال دارد نخست‌وزیر شود و اللهیار صالح1 را هم تقاضا داده‌اند که بیاید و نخست‌وزیر بشود. آقای آرامش اظهار می‌دارد دکتر امینی بیاید دوباره مقاومت شروع می‌شود امینی باید چندین سال صبر بنماید و پنجاه نفر از آدمهای خوشنام دور خود جمع کند. البته کسی حاضر نیست که با آن باشد ولی باید سیاستش را تغییر دهد و بیش از شش نفر از جبهه ملی بیاورد آدم‌هایی نظیر وارسته.
بازاری‌ها هم با امینی خیلی بد هستند چون بدی بازار در زمان امینی بود.
شخص ناشناس ضمن تأیید سخنان آقای آرامش اظهار می‌دارد همینطور است در ضمن ناصر قشقایی با دسته خود به مصر رفته و با آدمهای خودش در شیراز تماس دارد و می‌خواهد در شیراز اسلحه پخش کند آقای آرامش می‌گوید: خیر آن شخص ناشناس اضافه می‌نماید وضع دولت خراب است راهم که فهمیده‌اید یک نطقی آقای متین دفتری گفته تهیه کنم و می‌خواهد نطقی راجع به لایحه استخدام و نمایندگان گفته‌اند که یک الگو بدهید و من دارم درست می‌کنم. آقای آرامش اظهار می‌دارد اعلامیه‌ها پیش شماست برای من بیاورید ببینم و بعد ببرید و اضافه می‌نماید از لطفی که به من دارید متشکرم و قرار می‌شود روز سه‌شنبه با یکدیگر ملاقات نمایند.
توضیحات سند:
١- الهیار صالح:الهیار مصالح در سال ۱۲۷۰ﻫ ش در کاشان متولد شد. او در دانشگاه آمریکایی تهران تحصیل کرد. اولین شغل وی مترجم سفارت آمریکا: از سال ۱۲۹۷تا ۱۳۰۶ هش بود، در سال ۱۳۰۷ زمان رضاشاه بازپرس تهران شد و در پست‌های وزارت دادگستری مشغول بود در سال ۱۳۱۲ رئیس انحصارات وزارت دارایی شد و ۱۳۱۴ قائم مقام مدیرکل گمرک‌ها گردید و در سال ۱۳۹۶ به سمت ریاست کل وزارتخانه اقتصاد و دارایی رسید و متعاقب آن در یک هیأت اقتصادی به مسکو رفت. در مرداد ۱۳۱۹ وی به عنوان رئیس یک هیات نمایندگی که برای مذاکره دوجانبه به آمریکا رفت و مقامات آمریکا وی را فردی ملایم برای مذاکره می‌دانستند. وی در بهمن ۱۳۲۰ وزیر دارائی کابینه قوام‌السلطنه شد و در همان سال به ریاست هیأت مدیره بانک رهنی ایران منصوب شد، و ماه بعد به عنوان نماینده بازرگانی ایران به هند رفت. صالح در سال ۱۳۲۳ وزیر دادگستری کابینه ساعد شد و در دولت امینی هم در همین پست بود.
مقامات آمریکایی او را کاملاً متبحر در امور اقتصادی و حقوقی و یک مدیر لایق و یک دوست خوب برای ایالت متحده آمریکا تشخیص دادند.
در سال ۱۳۲۴ صالح وزیر مشاور و وزیر کشور کابینه حکیمی بود در کابینه ائتلافی قوام ائتلاف با حزب توده ایران و حزب ایران و حزب جنگل وزیر دادگستری بود. او در سال ۱۳۲۹ از کاشان به نمایندگی مجلس انتخاب شد و به گروه نمایندگان مجلس که مصمم به ملی کردن صنعت نفت بودند پیوست. او به عنوان رئیس کمیسیون مشترک مجلس برای ملی کردن نفت همراه دکتر مصدق به سازمان ملل رفت. در این دوره وی ضد غرب و مخالف با حضور مشاوران خارجی در ایران شناخته شد. در سال ۱۳۳۱ سفیر ایالات متحده در ایران وی را بی ثبات و فاقد قدرت قضاوت توصیف کرد.
بعد از کودتای ۱۳۲۲ او ظاهراً متقاعد شده بود که آزادی سیاسی و پیشرفت اقتصادی در ایران بستگی به حمایت آمریکا دارد و مواضع خود را به خطر انداخت و در دی‌ماه ۱۳۳۵ از دکترین آیزنهاور و همچنین از پیمان بغداد حمایت کرد یک چنین پذیرش علنی مشتاقانه‌ای از سیاست آمریکا، آمریکا را بار دیگر به حمایت از صالح واداشت.
از سوی دیگر برخی از سیاسیون از روش صالح انتقاد نمودند.
صالح پس از نیام ۱۵ خرداد همچون دیگر رهبران جبهه ملی سیاست سبر و انتظار را در پیش گرفت و پس از پیروزی انقلاب اسلامی دیگر وارد فعالیت‌های سیاسی نشد.
اسناد لانه جاسوسی احزاب سیاسی در ایران ص ۱۵۶