پیرو : 1786 ـ 21/3/48
تاریخ سند: 22 خرداد 1348
پیرو : 1786 ـ 21/3/48
متن سند:
از : عراق به : کل سوم 316 شماره : 1796 مصطفی خمینی فرزند آیه اللّه خمینی که در تاریخ 19 /3 /48 بازداشت شده بود1 از نجف به بغداد منتقل و در تاریخ 21 /3 /48 از او رفع بازداشت گردیده و به نجف مراجعت نموده است ضمنا یکی دیگر از فرزندان آیه اللّه حکیم به نام محمدباقر حکیم2 جزو افرادی است که از طرف مأموران دولت عراق تحت تعقیب و به همین لحاظ به منزل آیه اللّه حکیم در کوفه پناهنده و در حالت اختفاء بسر می برد.ملاحظات : گرچه از طرف مأموران دولتی عراق گفته شده است که علت بازداشت مصطفی خمینی فرزند آیه اللّه خمینی جهت توصیه او به خمینی در مورد عدم شرکت خمینی در مجلس نماز و درس می باشد3 لکن باتوجه به اعزام مصطفی خمینی به بغداد و متعاقبا رفع بازداشت از وی استنباط می گردد که در بغداد از طرف مقامات بعثی دولت عراق و محتملاً توسط بختیار4 یا موسی آیه اللّه زاده اصفهانی به منظور جلب همکاری خمینی با دولت بعثی با مصطفی خمینی مذاکره و از او خواسته اند که خمینی را وادار به همکاری با آنان نماید ضمنا موسی آیه اللّه زاده اصفهانی ضمن ملاقاتی که در تاریخ 17 /3 /48 با خمینی به عمل آورده مطالبی پیرامون لزوم همکاری با دولت عراق عنوان نموده است.
5 ناهید آقای اوانی در اجرای امر ارائه شود.
24 /3 در بولتن درج شد.
اوانی 24 /3
توضیحات سند:
1ـ تاریخ دقیق و صحیح بازداشت شهید آیت الله سید مصطفی خمینی توسط مأمورین دولت بعثی عراق 21 /3 /48 می باشد (نهضت امام خمینی، جلد2، ص 49) در پی لغو قرارداد مرزی 1316 ایران و عراق و تیره شدن روابط دو کشور که ناشی از رقابتهای دو قدرت امریکا و انگلیس در منطقه خلیج فارس بود اخراج وحشیانه ایرانیان مقیم عراق توسط دول بعثی عراق و یورش به حوزه علمیه نجف، سرکوب روحانیون مخالف رژیم بعث و مقابله مستقیم با نفوذ مرجعیت شیعه آغاز شد.پس از ایراد اتهام دروغ جاسوسی به فرزند آیت الله العظمی حکیم، ایشان را بازداشت نموده و با کامیون نظامی از بغداد به کوفه منتقل کردندو گروهی از بعثی ها به منزل ایشان در نجف حمله ور شدند.
(جهت اطلاع از تفصیل موضوع ر.ک: نهضت امام خمینی، جلد2، ص 401 ـ 419) پس از بازگشت اجباری آیت الله العظمی حکیم، شیهد آیت الله سید مصطفی خمینی در شرایط سرکوب شدید دولت بعث عراق و فضای وحشت بار ناشی از خشونت فوق العاده بعثیون علیه مرجعیت و روحانیون مبارز، در تاریخ 20 /3 /48 به منزل ایشان می رود و نظرات خود را در ملاقات با وی طرح می کند.
بازداشت شهید مصطفی خمینی در بدو امر واکنش خشمگینانه رژیم بعثی عراق در برابر چنین اقدامی بود.
2ـ آیت الله سیدمحمد باقر حکیم، از مدرسین حوزه علمیه نجف، پس از دو بازداشت وتحمل 2 سال حبس در عراق، در سال 1359 پس از شروع جنگ تحمیلی از سوریه به ایران مهاجرت می نمود و در سال 1362 به همراه جمعی از رهبران حرکت اسلامی عراق در تشکیل مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق مشارکت می کرد وی چند دوره به عنوان سخنگو، دبیر و رئیس مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق انتخاب می شود پس از سقوط رژیم بعثی عراق آیه اللّه حکیم به عنوان رئیس مجلس اعلای عراق انتخاب گردید.
وی در تاریخ 7 شهریور 1382 به واسطه انفجار بمب در حرم مطهر حضرت علی (ع) در نجف اشرف به شهادت رسید.
3ـ منظور توصیه به تعطیل مجلس نماز و درس در اعتراض به اقدامات دولت بعث عراق می باشد که با توجه به شرایط خاص آن زمان و غلبه تبلیغات بعثیون بر فضای عراق و مخدوش بودن فضای تبلیغاتی ایران ناشی از درگیری های مزدوران امریکا و انگلیس در منطقه، به مصلحت نبود و یک حرکت عقیم و بدون نتیجه و بی ارتباط به مبارزات اصیل اسلامی تلقی می گردید.
شایعه مذکور مبنی بر چنین توصیه ای از جانب شهید مصطفی خمینی صحت نداشته است.
4ـ سپهبد تیمور بختیار که آن زمان تحت حمایت دولت بعث عراق برای دستیابی به قدرت در ایران فعالیت داشت.
5ـ حضرت امام خیمنی (ره) از ابتدای حضور در نجف موسی آیت الله زاده اصفهانی را به دلیل سوابق سوء و ماهیت وابسته اش طرد نموده بود و بعید است که ملاقات به شکل مذکور رخ داده باشد.
احتمالاً با واسطه ای وی پیام اربابان بعثی اش را به محضر حضرت امام (ره) رسانده باشد.
استراتژی حضرت امام خمینی (ره) در شرایط درگیری دو دولت ایران و عراق بر این بود که از هر گونه حرکتی که به سود یکی از طرفین تمام شود و مسیر مبارزه اصیل اسلامی را منحرف سازد شدیدا اجتناب داشتند لذا هیچ گاه بعثیون موفق نشدند مستقیما از مواضع و اقدامات حضرت امام (ره) در جهت منافع خود سوء استفاده کنند وهمکاری ایشان را در درگیری های مقعطی و ناشی از رقابت ابرقدرت ها، جلب نمایند.