به مناسبت چهلمین روز شهادت مجاهد رشید رضا امامی
تاریخ سند: 4 مرداد 1332
به مناسبت چهلمین روز شهادت مجاهد رشید رضا امامی
متن سند:
تاریخ: [4 مرداد 1332][ولا] تحسبن الذین قتلوا فی سبیل الله اموات بل احیاء عند ربهم یرزقون
به مناسبت چهلمین روز شهادت مجاهد رشید رضا امامی1 رهبر حزب ایران2 در بجنورد فرزند حجت‌الاسلام آقای امام جمعه بجنوردی3 که به دست شادلوها یا4 غلامان پلید استعماری شهید شده، مجلس ترحیمی در مسجد جامع، جهت روح پرفتوح آن مرحوم از ساعت چهار و نیم الی شش و نیم بعدازظهر یکشنبه چهارم مرداد برگزار خواهد شد. از هم میهنان عزیزی که برای جهاد در راه اعتلاء اسلام و آزادی ایران عزیز به نبرد و مبارزه پی‌گیر خود با عفریت سه قرن استعماری و دشمن بشریت، از جان و دل، فی سبیل‌الله این جهاد مقدس را ادامه می‌دهند، استدعا می‌شود از شرکت خود و دوستان در این طلب مغفرت، بر ثواب معنوی و نیروی مادی ملی افزوده و بر کارمندان این حزب که خادمان از جان گذشته شما هستند، منت نهید. جاوید باد ایران
کمیته اجرایی حزب ایران (شعبه زاهدان)
نیک بخت امضاء . صفوی امضاء . امیرتوکل کامبوزیا5 امضاء . یک امضاء دیگر
رونوشت برابر اصل است.
اصل در کلاسه 16- 9 در دفتر ثبت گردید.
توضیحات سند:
1. شهید سیدرضا امامی فرزند سیدحسن در سال 1302ش در خانواده‌ای روحانی در بجنورد به دنیا آمد. پدرش امام‌جمعه بجنورد بود و خودش کسوت خبرنگاری داشت و به عنوان وکیل نیز در محاکم قضائی حضور داشت. او که در جریان مبارزات ملی شدن صنعت نفت در بجنورد نقش فعال داشت و با هدایت او پرچم انگلیس از بام شرکت نفت به زیر کشیده شده بود، در خرداد ماه سال 1332ش در منزل خود به وسیله گلوله شخصی که گویا هویت او شناخته نشد، در مقابل چشم فرزند یک سال و نیمه‌اش به شهادت رسید. هم‌اکنون یکی از خیابان‌های شهر بجنورد، یک مدرسه و شعبه یک بانک در این شهر به نام اوست.2. حزب ایران: کانون مهندسین ایران، هسته مرکزى حزب ایران بود. اشغال ایران به وسیله نیروهاى متفقین در شهریور 1320 و وجود آزادی‌هاى نسبى، موجب گردید گروهى از جوانان تحصیلکرده و روشنفکر دور هم جمع شوند و در سال 1321 کانون مهندسین ایران را تشکیل دهند. کانون مهندسین در آغاز یک اجتماع ادارى و صنفى بود، سپس به یک سازمان سیاسى، گروهى تحصیلکرده تبدیل شد و از آن حزب ایران به وجود آمد. اسامى اولین اعضاى مؤسس حزب ایران بدین شرح بود: غلامعلى فریور، رضازاده شفق، عبدالحمید زنگنه، حسین معاون، عبدالله معظمى، کریم سنجابى، احمد زیرک‌زاده، اللهیار صالح، شمس‌الدین امیرعلایى، کاظم حسیبى، جهانگیر حق‌شناس، اصغر پارسا و ذکاء غفارى. در تاریخ معاصر ایران، پس از کناره‌گیرى رضا شاه از سلطنت، حزب ایران پس از حزب توده اولین حزب سیاسى سازمان یافته بود که در اسفند 1322 تشکیل شد. این حزب ایدئولوژى خاصى نداشت. یک حزب ناسیونالیست بود که مدرنیسم و سوسیالیسم را هم پذیرفته بود و چون شعار ضدبیگانه داد گروه قابل توجهى از ملیون و حتى افراد مذهبى را جذب کرد. شعار حزب ایران این بود: براى ایران، با فکر ایرانى، به دست ایرانى. حزب ایران در شرایطى که حزب توده به شوروى و هیئت حاکمه و نخبگان سیاسى ایران به انگلستان تمایل داشتند، آنها بیشتر به سمت امریکا تمایل داشتند و این تمایل را با تایید دکترین آیزنهاور در بهمن ماه 1335ش نشان دادند. این حزب، جذب جبهه ملى دوم شد به عنوان ستون فقرات آن عمل کرد و با انحلال جبهه ملى در 1343این حزب نیز از بین رفت.
3. آیت‌الله سیدحسن امامی فرزند آیت‌الله سیدرضا امامی معروف به امام جمعه در سال 1265ش در بجنورد به دنیا آمد. تحصیلات خود را در حوزه‌های علمیه مشهد مقدس و نجف اشرف سپری کرد و سپس به بجنورد مراجعت نمود و به ترویج و تبلیغ امور دینی مشغول شد. معاش ایشان از طریق اموال موروثی پدرش بود و در مسجدی که به نام مسجد امامی معروف شد، به تفسیر قرآن و بیان احکام پرداخت. وی اهل سیاست و دارای زهد و تقوی بود و علیه اقدامات رضاشاه مبارزه و از پذیرش کار اجرایی خودداری می‌نمود. در قضیه کشف حجاب همراه با خانواده مجبور به ترک شهر شد و طی سالهای 1315 تا 1320ش به ملک شخصی خویش در چند کیلومتری شهر نقل مکان کرد. در غیاب او، منزل مسکونی اش را در بجنورد به سینما تبدیل کردند تا پاسخ این اقدامات او را داده باشند. ایشان در سال 1338ش از دنیا رحلت کرد.
(انقلاب اسلامی در بجنورد . مرکز اسناد انقلاب اسلامی . ص 112)
4. اصل: با.
5. امیرتوکل کامبوزیا، فرزند امیربابا مشیر دیوان در سال 1283ش در تهران چشم به جهان گشود و در مهر ماه 1353 در شهر زاهدان دیده از جهان بست. وی که اصالتاً از اکراد زعفرانلوی قوچان بود، تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در شهرهای تهران و مشهد گذراند و برای تکمیل تحصیلات خود عازم تاشکند گردید. حضور کامبوزیا در کشور روسیه تا زمان انقلاب (1917 م) در این کشور استمرار یافت، از آن پس به ایران بازگشت.
مرحوم کامبوزیا پس از بازگشت به ایران تحت نظر مرحوم کلنل محمدتقی خان پسیان به مدرسه نظام ژاندارمری راه یافت و در سال 1300 به علت لیاقت و شناختی که کلنل از وی داشت، او را به سمت ریاست تلگراف و رموزات انتخاب کرد. پس از کشته‌شدن کلنل محمدتقی خان پسیان، کامبوزیا با حضور در استان سیستان و بلوچستان، مبادرت به مطالعه و پژوهش در زمینه‌های مختلف به خصوص کشاورزی، علوم قرآنی و تاریخی نمود. از سال 1308 تا سال 1312 ایشان به دعوت مدرسه شوکتیه بیرجند به آن دیار سفر کرد و به تدریس زبان فرانسه، فیزیک و شیمی پرداخت. مدتی بعد برای آبادانی مزرعه خود به زاهدان که در آن سالها به تازگی تاسیس شده بود بازگشت و اقدام به تاسیس کلاته و کتابخانه کامبوزیا با بیش از 20 هزار جلد کتاب نمود.
مرحوم کامبوزیا در دل کویر نیز لحظه‌ای از علم اندوزی غافل نماند و با مراجع و اماکن علمی دنیا (به خصوص کشورهای اروپایی) رابطه علمی برقرار کرد. پس از مدتی آوازه این کویرنشین مسلمان در بسیاری از محافل علمی دنیا سایه افکند. بسیاری بر این عقیده‌اند که وی توسط رضا خان به این منطقه تبعید شده است.
نامبرده با نهضت ملی شدن نفت همراه شد و با حرکت و قیام امام خمینی(ره) در سال 1342 به فعالیت‌های خود وسعت بخشید.
از سال 1308 در انجمن حقایق اسلامی جهت احیای اسلام و اسلامی کردن هرچه بیشتر جامعه ایرانی فعالیت نمود و سپس در زاهدان انجمن دانش پژوهان اسلامی را بنیان نهاد.
تسلط وی در علم تاریخ موجب شد حتی برخی از دانشمندان غربی از نظریات و فرضیات وی پیروی کنند. در علم کشاورزی نیز دارای اطلاعات فراوانی بود و با پشتکار مزرعه‌ای در دل کویر ساخت که باعث شگفتی بسیار گردید.
وی که سر ستیزه با صهیونیزم، بهائیت، استعمار شرق و غرب داشت، تحت کنترل اطلاعاتی رژیم وابسته به شاه قرار داشت و به مهمترین سوژه ساواک سیستان و بلوچستان مبدل گشت و سرانجام در مهر ماه سال 1353ش به صورت مشکوکی دار فانی را وداع گفت.
(امیرتوکل کامبوزیا به روایت اسناد ساواک، مرکز بررسی اسناد تاریخی)