موضوع : سخنرانی آقای طالقانی در مسجد هدایت
تاریخ سند: 26 شهریور 1340
موضوع : سخنرانی آقای طالقانی در مسجد هدایت
متن سند:
شماره : 96 /311 ـ س ـ ن روز 23 /6 /40 ساعت 2030 در مسجد هدایت واقع در اسلامبول قریب 150 نفر نماز خواندند و پیشنماز آن آقای سیدمحمود طالقانی بود و پس از خاتمه نماز مشارالیه به منبر رفت (قبل از رفتن منبر چکی که گفتند بابت تعمیرات مسجد است به او دادند) آقای طالقانی بالای منبر پس از نگاه کردن به قرآن چنین گفت.1ـ در مورد دین می خواهیم صحبت کنیم دین عبارت از این است که مردم دور هم جمع شوند و به درد دل یکدیگر برسند و درصدد چاره جویی بربیآیند نه این که انسان به خاطر دین خود را تابع هر قضا و قدری بنماید و بگوید امام زمان خودش درست می کند و امام زمان خودت را زودتر برسان کما این که در چهل سال پیش یک فرمانروا ظالم و مستبد بر ما حکومت می کرد و چاره جویی ما از ظلم و ستم او این بود که کهنه دود می کردیم و می گفتیم خدایا این ظالم را کور کن غافل از این که دود همین کهنه ها برمی گشت و به چشم مامی رفت و ظالم هم روزبروز بر قدرتش افزوده می شد و نظیر این بدبختی ها را دین برای ما زیاد ببار آورده است.
مثلاً به امامزاده می رفتیم نذر و نیاز می کردیم که آن هم اشتباه بود و اشتباه می باشد.
دین عبارت از این است که ما متشکل شویم و با عقل سلیم منافع اجتماع را به سنجیم و قیام کنیم و حافظ منافع مردم باشیم نه این که منتظر قضا و قدر باشیم یکی از دانشمندان عصر حاضر گفته کسانی که منتظر قضا و قدرند باید در دنیا آینده بمیرند (یکی در بین جمعیت گفت دانشمند مزبور دکتر تقی ارانی1 بوده است) در همین بین یداللّه سحابی استاد دانشگاه وارد شد و با صلواتهای مکرر بین دانشجویان نشست.
2ـ سپس آقای سیدمحمود طالقانی گفت حال می خواهم دعا کنم چه دعا بکنم و چه بگویم اگر بگویم خدایا شر این ظالم را از سر ما دور کن باز هم رفته ام روی فلسفه قبلی که تکذیب آن را کردم اگر بخواهم سر به سوی آسمان کنم باز همین حال را دارد و در عین حال از خدا بخواهیم که ما را متحدتر و متشکل تر کند تا بتوانیم بر علیه ستمگری قدم برداریم.
ساعت 2100 مجلس به پایان رسید.
در پرونده سیدمحمود طالقانی ضمیمه شود
توضیحات سند:
1ـ دکتر تقی ارانی، رهبر گروه 53 نفره.وی، در 1281 ش.
، در تبریز پا به عرصه گیتی گذارد.
تحصیلات ابتدائی را در مدرسه شرف تهران و دارالفنون، به پایان رسانید پس از آن، در سال 1301 ش.
، با استفاده از بورس دولتی، به آلمان رفت.
در آنجا، با مرتضی علوی، برادر بزرگ علوی آشنا شد و با وی، در انتشار نشریه ستاره سرخ، همکاری کرد.
پس از اتمام تحصیلات عالیه در رشته فیزیک، در سال 1309 به ایران بازگشت.
او، تا سال 1312، مجلّه دنیا را منتشر کرد و در ضمن آن، به تبلیغ مرام کمونیستی پرداخت.
وی، مقالات تئوریک خود را، با اسامی مستعار «احمد قاضی» و «...
جمشید» منتشر می کرد.
در سال 1314، با ممنوع شدن صاحبان مشاغل دولتی از انتشار مجلّه، نشریّه دنیا نیز، توقیف شد.
در سال 1316، گروه پنجاه و سه نفر، به اتّهام فعّالیتهای کمونیستی، دستگیر شدند و دکتر ارانی، به ده سال زندان محکوم شد.
او، در 1318 ش.
، به مرگی مشکوک (در 37 سالگی) در زندان درگذشت.
عدّه ای از بازماندگان گروه 53 نفره، پس از شهریور 1320 و آزادی از زندان، حزب توده ایران را تشکیل دادند.