گزارش درباره : عبدالرحیم ربانی شیرازی
تاریخ سند: 29 مهر 1346
گزارش درباره : عبدالرحیم ربانی شیرازی
متن سند:
از : 316 محترما بعرض میرساند.ساواک قم اعلام داشته بود که نامبرده بالا با شیخ حسینعلی منتظری ناصر مکارم شیرازی و چند نفر دیگر مسئول جمع آوری آماری راجع به جشنهای فرخنده تاجگذاری میباشد ساواک مزبور اضافه کرده بود با توجه باینکه اعمال و رفتار عبدالرحیم ربانی تحت مراقبت میباشد وی بعضا از دید مأمورین خارج میگردد و پیشنهاد نموده بود در صورت تصویب مشارالیه دستگیر و محل اقامت وی بازرسی و تحت تعقیب قرار گیرد.
با توجه به اینکه اطلاع رسیده بود که ربانی شیرازی دارای دستگاه پلی کپی میباشد و در امر تکثیر و توزیع اعلامیه خمینی خطاب به جناب آقای نخست وزیر دست داشته است1 لذا بساواک قم اعلام گردید ضمن مراقبت دقیق از ربانی در صورت لزوم از طریق ورود پنهانی منزل وی بازرسی شود و چنانچه مدارکی بدست آمد چگونگی را منعکس تا تصمیم مقتضی اتخاذ و در صورت ضرورت ورود پنهانی مراتب را اعلام تا مأموری برای این کار از مرکز اعزام شود.
اینک ساواک مزبور اعلام داشته با توجه باینکه نامبرده دارای فعالیتهای مشکوکی بوده با افراد ناراحت در تماس میباشد بمنظور دستگیری وی لزوم ورود پنهانی ضروری می باشد و برای انجام این منظور نسبت به تهیه کروکی داخل منزل مشارالیه و ساکنین آن اقدام لازم بعمل آمده است.
ساواک قم تقاضا نموده مأمورین جهت انجام تشریفات مقدماتی بقم اعزام گردد.
نظریه.
با عرض اینکه یکی از متهمین توزیع اعلامیه اعتراف نموده که ربانی شیرازی در تکثیر و توزیع اعلامیه مزبور دخالت داشته و رابط وی نوکر حسینعلی منتظری معرفی که نسبت بدستگیری نوکر حسینعلی منتظری اقدام گردیده بنابراین با دستگیری نوکر مورد بحث احتمال میرود که ربانی شیرازی پیش بینی های لازم را بنماید در صورت تصویب بساواک قم اعلام شود ضمن بازرسی محل سکونت و کار ربانی شیرازی فورا ویرا دستگیر و ضمن بازجوئی مقدماتی بمرکز اعزام نمایند.
رئیس بخش 316 ـ صابری صابری 29 /7 /46 رئیس اداره یکم عملیات و بررسی ـ ثابتی برابر نظریه اقدام فرمائید.
30 /7
توضیحات سند:
1ـ بیش از چند روز از صدور این دو اعلامیه (پیام امام به حوزه های علمیه و نامه سر گشاده به هویدا نخست وزیر وقت) نگذشته بود که متن آن به ایران رسید.مولف کتاب نهضت امام خمینی (ره) در این باره می گوید : روز دوم اردیبهشت ماه 46 بود که مرحوم آقای ربانی شیرازی در ملاقاتی با بنده مژده داد که پیامی از امام به دست او رسیده است و درباره چاپ آن کمک خواست.
با در نظر گرفتن شرایط خفقان بار آنروز می توان دریافت که کمتر چاپخانه ای جرأت چاپ اعلامیه های مخالف رژیم را به خود می داد زیرا ساواک در اکثر چاپخانه ها در بین کارگران و کارمندان، مامور گذاشته بود، و از بیرون نیز کاملاً چاپخانه ها را زیر نظر داشت و رفت و آمدها را کنترل می کرد.
با وجود این ما توانسته بودیم با چاپخانه کوچکی در خیابان 15 خرداد (بوذرجمهری سابق) معروف به چاپخانه بزرگمهر ارتباط سری برقرار سازیم و با بکار بستن مسایل امنیتی بیش از دو سال با آن کار کنیم و تمام اعلامیه های سالهای 44 ـ 46 حوزه علمیه قم را در آن چاپخانه به چاپ برسانیم، بدون آنکه کوچکترین رد پایی باقی بگذاریم.
از این امکان چاپی جز من و آقای شیخ علی اکبر ناطق نوری کسی خبر نداشت و آقای ناطق نوری که رابط چاپخانه بود با نام مستعار به آنجا رفت و آمد می کرد.
و طبق قراردادی که با مسئول چاپخانه مزبور داشت در ساعتهای معینی به چاپخانه می رفت و طبق شیوه خاصی اعلامیه را به او می داد و پس از چاپ تحویل می گرفت.
هنوز ماه محرم به نیمه نرسیده بود که حدود پنجاه هزار نسخه از اعلامیه امام خطاب به حوزه های علمیه در چاپخانه بزرگمهر به چاپ رسیده و آماده پخش شد.
نظر به آنکه امام خمینی به مرحوم ربانی شیرازی پیام داده بود که تا اعلامیه خطاب به هویدا چاپ نشده است از پخش این اعلامیه خودداری شود و هر دو اعلامیه را در یک زمان منتشر کنید؛ ناچار شدیم که پنجاه هزار نسخه اعلامیه را در خانه ای پنهان کنیم و برای به دست آوردن اعلامیه مربوط به هویدا به جستجو بپردازیم.
حدود یک ماه طول کشید تا دریافتیم که نسخه اصلی اعلامیه مزبور نزد برادری به نام الهی می باشد که طی سفری به عراق با خود به ایران آورده و هنوز موفق به چاپ آن نشده است.
حتی به منظور دستیابی به امکانات چاپی به بعضی از شهرستانها مسافرت کرده و با بعضی از مسئولان چاپخانه ها گفتگو بعمل آورده لیکن متاسفانه نتیجه ای نگرفته است.
تماسها و گفتگوهایی که آقای الهی در اینجا و آنجا برای چاپ اعلامیه مزبور انجام داده بود، موجب گردید که تا اندازه ای خبر صدور اعلامیه از طرف امام در محیط بازار منعکس گردد و نیز بعضی افراد که مضمون آن را خوانده بودند، برای دیگران به صورت سر گوشی بازگو می کردند، که به شایع شدن جریان و آگاهی ساواک کمک می کرد.
در این شرایط حساس و خطرناک که خبر صدور اعلامیه امام آشکار شده بود و به تدریج داشت شایع میشد.
جا داشت پنجاه هزار نسخه اعلامیه را که هر لحظه با خطر کشف روبرو بود در انتظار چاپ اعلامیه مربوطه هویدا کعطل نگزاریم و هرچه سریع تر به پخش آن دست بیازیم.
لیکن به سبب نداشتن تجربه کافی و سفارش اکید امام که هردو اعلامیه در یک زمان پخش شود.
چشم به راه چاپ اعلامیه دوم امام که در بازار تهران دست به دست میشد نشستیم و در نتیجه ماه محرم پایان پذیرفت.
اربعین حسینی و 28 صفر که بهترین فرصت برای پخش اعلامیه در مجالس عزاداری و سوگواری بود سپری شد و فرصتهای حساس از دست رفت سر انجام ناچار شدیم با آقای الهی ارتباط برقرار کنیم و امکان چاپی خود را با او در میان بگداریم و اعلامیه مذبور را برای چاپ از او بگیریم.
در این هنگام اعلامیه امام در رابطه با جنگ اعراب و اشغالگران فلسطین نیز به ایران رسیده و فورا آنرا در چاپخانه بزرگمهر چاپ و در سطح گسترده ای پخش کردیم.
به دنبال چاپ اعلامیه امام در رابطه با جنگ 6 روزه، آقای ناطق نوری همراه با شماری از برادران مبارز بازاری در منزل آقای الهی نشستی تشکیل دادند تا در مورد چگونگی پخش بیانیه مزبور با هم گفتگو و تبادل نظر کنند.
این نشست از نظر یکی از مأموران ساواک که مراقب مجلس هفتگی آقای محلاتی در مجاور منزل اقای الهی بوده است، پوشیده نمی ماند و رفت و آمد شماری از چهره های مبارز و شناخته شده به منزل آقای الهی نظر او را جلب می کند و گزارشی در این رابطه به ساواک تسلیم می کند.
ساواک نیز بی درنگ اکیپی را برای بازرسی از منزل آقای الهی گسیل می دارد.
هنگام یورش مأموران ساواک به منزل نامبرده کسی در آنجا نبوده است.
لیکن تعدادی از بیانیه امام، در رابطه با جنگ که برای ارسال به مقامات کشور در پاکتهای پستی قرار داشته و آماده برای پست بوده است، به دست می آید.
مأموران ساواک پس از بازرسی منزل در غیاب صاحبخانه در آنجا می مانند، و پس از بازگشت آقای الهی به منزل، او را دستگیر می کنند، و در رابطه با او شماری از روحانیون و بازاریان را که در جریان پخش بیانیه بودند، دستگیر و تحت تعقیب قرار می دهند.
از جمله آقای ناطق نوری بوده است که پس از دستگیری شدیدا تحت شکنجه قرار می گیرد.
رژیم شاه به دنبال دستگیری شماری از مجاهدان روحانی و بازاری برای دستگیری و سرکوبی دیگر دست اندرکاران چاپ و پخش بیانیه امام علیه صهیونیسم وارد عمل شد و با تلاش گسترده و شکنجه وحشیانه نسبت به دستگیر شدگان و خانه گردیهای گسترده سرانجام، پنجاه هزار نسخه اعلامیه امام خطاب به حوزه های علمیه را که بیش از 2 ماه پنهان بود و راکد مانده بود بدون آنکه بتوانیم حتی یک نسخه از آن را دست کسی بدهیم، یک جا کشف و ضبط کرد و دومین اعلامیه امام را نیز که در چاپخانه بزرگمهر آماده چاپ بود به دست آورد.
با وجود این قضایا، مجاهدان حوزه علمیه قم، رسالت خویش را در تداوم نهضت سرسختانه، دنبال کردند و برای چاپ و توزیع هر چه سریعتر دو اعلامیه پنجم محرم امام به تلاش گسترده ای دست زدند.
و از آنجا که امکان چاپ آن به هیچ وجه فراهم نبود ناچار شدند اعلامیه های امام را برای اولین بار پس از آغاز نهضت به صورت پلی کپی در آوردند و در شرایطی که ساواک با تمام نیرو همه جا را زیر نظر گرفته بود تا از توزیع آن اعلامیه ها جلوگیری کند، یکباره در تهران و بسیاری از شهرستانها اعلامیه های مزبور توزیع گردید.
ر.ک : نهضت امام خمینی ـ سید حمید روحانی، ج 2، ص 225