تاریخ سند: 2 آبان 1340
موضوع: حاج محمدتقی مهدوی ملک
متن سند:
تاریخ:2 /8 /1340
موضوع: حاج محمدتقی مهدوی ملک
روز گذشته(1 /8 /40) آقای حاج محمدتقی مهدوی ملک مالک [مِلک] سینما فردوسی که با هراند مستأجر سینما در مورد افزایش اجاره اختلاف دارد و قرار است سینما فردوسی را برای مسجد و محل تبلیغ اسلامی وقف کند به حاج حسین آقای ملک1 مراجعه و در مورد تنظیم وقف‌نامه و غیره مشورت نموده، حاج حسین آقا در جواب اظهار داشته هراند ارمنی... پیش من آمده ولی باید اعتناء نکرد فوری باید وقف‌نامه را تنظیم و با آقای میلانی مذاکره شده و ایشان متولی خواهند بود و پس از تنظیم وقف‌نامه به‌وسیله طلاب و متعصبین بازاری، سینما را تصرف خواهیم نمود. قرار است وقف‌نامه به متولی بودن آیت‌الله میلانی امروز (2 /8 /40) در محضر خالصی تنظیم شود.
اظهارنظر: این موضوع ممکن است ظاهراً قضیه‌ای ساده و بی‌اهمیت جلوه کند ولی با موقعیت فعلی، تحریک روحانیون مخصوصاً دارودسته آیت‌الله میلانی و انجمن[کانون] نشر حقایق اسلامی، مخالفین دولت و از طرفی مخالفت عمیق مالکین خراسان در مورد تقسیم مالکیت ارضی و غیره واجد اهمیت بوده، یک موضوع ساده ( اختلاف مالک و مستأجر در مورد سینما) ممکن است جنجالی برپا نماید.
گیرندگان: بخش ۲ جهت اطلاع و اقدام مقتضی.
توضیحات سند:
1. حسین مَلِک معروف به حاج حسین آقا ملک (۱۳۵۱ ـ 1250خورشیدی) فرزند ارشد حاج محمدکاظم ملک‌التجار بود. خانواده‌اش اصالتاً تبریزی و مجتهدزاده بودند. پدرش مرحوم حاج محمدکاظم ملک‌التجار از بازرگانان بنام و پدربزرگش آقا محمدمهدی تبریزی، از دوستان نزدیک میرزا تقی‌خان امیرنظام بود که سرای امیر در بازار تهران را به احترام و نام او بنا کرد. آقا محمدمهدی پس‌ازآنکه به کسوت روحانیت درنیامد، در جنگ‌های ایران و روس به قشون دولتی پیوست و تا درجه سرهنگی پیش رفت. پس از جنگ، به تجارت روی آورد و از امتیاز دوستی با میرزا تقی‌خان امیرنظام (امیرکبیر آینده) برخوردار شد. امیرنظام، پیشکار ولیعهد قاجار در آذربایجان بود و هنگامی‌که محمدشاه قاجار از دنیا رفت، 100 هزار تومان از آقامهدی قرض گرفت تا ناصرالدین میرزای ولیعهد را از تبریز به تهران بیاورد و به تخت بنشاند. آقامهدی هم به تهران آمد و به‌پاس خدماتش لقب ملک التجاری گرفت. بعد از آقامهدی این لقب به فرزندش محمدکاظم رسید که خصایل متفاوتی را از خود بروز می‌داد. در جوانی ورزشکار و دست‌پرورده پهلوان ابراهیم یزدی بود. سپس مثل پدر وارد تجارت شد. از سیاست نیز برکنار نبود و دستی هم در سرودن شعر داشت. حاج حسین و دو برادر و سه خواهرش با چنین تباری و در خانه چنین پدری پرورش یافتند. موزه و کتابخانه ملک در تهران به همراه املاک و مستغلات وقف آستان قدس رضوی و باغ ملک‌آباد در میدان ملک‌آباد مشهد از یادگاران حاج حسین آقا ملک است. از دیگر کارهای خیریه او اختصاص دو میلیون مترمربع زمین جهت ساخت خانه برای فرهنگیان و واگذاری چند ده‌هزار متر زمین برای پارک عمومی در مشهد است.
منبع:
کتاب
انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان خراسان رضوی- 01 صفحه 59
