تاریخ سند: 27 اردیبهشت 1355
موارد استنباط شده از اوضاع و احوال منحرفین و دستجات مخالف به شرح زیر به عرض میرسد.
متن سند:
از: ت تاریخ: 27 /2 /2535[1355]
به: 9 ﻫ 1. 311 شماره: 430/ت
موارد استنباط شده از اوضاع و احوال منحرفین و دستجات مخالف به شرح زیر به عرض میرسد.
1. با توجه به مسئله شکست اقتصادی طبقه تاجر و کاسب شهر مشهد که اکثر آنان ناراضی هستند، نوعی ائتلاف ثروتمندان مشهدی و تجار معتبر در خفا و همکاری با خرابکاران و دادن پول و ایجاد تسهیلات برای آنان[و]طبقه روحانینما که یک اتحاد مثلث تشکیل دادهاند، به چشم میخورد.
2. پخش اوراق مضره و شبنامههائی که اخیراً در مشهد پراکنده نمودند، یک اقدام بیباکانه بود که میخواهند روحیه حکومت را تضعیف کنند.
3. جلسات شبانه دینی که در اکثر شهرها اکثراً منعقد است، یک سوم آنها را کادر نیروهای مسلح (بیشتر درجهداری) تشکیل میدهد که بیشتر روحانیون از جنبه مذهبی آنها استفاده کرده و با تلقینات و استناد به روایات و احادیث به حکومت وقت آنها را بدبین مینمایند.
4. مناطق مشکوک در شهر مشهد به ترتیب کوی طلاب1 و سمرقند و اطراف آن که وضعیت شلوغی دارد و به طور قطع ساختن بمب و اسلحههای تخریبی در این مناطق شلوغ صورت میگیرد و نفوذ آنان در ادارات دولتی توسط افرادی که به عللی حق آنان تضییع میگردد، به موقع ترفیع نمیگیرند و افرادی که از رؤسای مافوق خود محبت نمیبینند و ناراضی هستند، استفاده میشود.
5. بیکاری و 32 هزار نفر دیپلمه بیکار در افغانستان که اکثراً در ایران هستند و تعدادی از طبقه دانشجوی افغانی با حمایت عوامل روسی در ایران با دستچپیها مراوده دارند و قرائن و جریانات اخیر نشان میدهد که اکثر احتیاجات مخالفین یعنی کمونیستهای ایران از حیث اسلحه و کتاب و نشریات مضره توسط کشور افغانستان تأمین میشود و بیشتر دانشجویان و تحصیلکردههای افغانی در ایران در هتلها و محلهای عمومی به کار اشتغال دارند و علاوه بر این به کشور عراق و بالعکس تردد مینمایند؛ رفتن دستچپیهای ایران با معاودین افغانی به نام افغانی به کشور مزبور احتمالاً در کشور شوروی تعلیمات لازم را فرا میگیرند.2
توضیحات سند:
1. محلهی طلاب در مشهد، در سالهای پایانی دههی 1330ش با همت مرحوم آیتالله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری تشکیل شد. وی از مدتها قبل پیگیر انجام امور رفاهی برای شاگردان خود و سایر طلبههای مشهد بود و بعد از چانهزنیهای فراوان با مسئولان درجه یک مملکتی، موفق شد دستور اختصاص زمینی برای اسکان شاگردان و طلاب حوزه علمیه مشهد را از تولیت آستان قدس رضوی بگیرد. او که یکی از عالمان بزرگ آن روزگار بود، تلاشهایش را برای رفاه حال طلاب از پیش هم آغاز کرده بود، تا این که بعد از مدتها پیگیری، رؤسای اراضی آستان قدس رضوی، زمین کوی طلاب امروزی را در اختیار مرحوم فقیه سبزواری قرار دادند و قرار شد تا 20 سال بدون اجارهبها در اختیارش باشد. مرحوم فقیه سبزواری نیز انجمنی از بزرگان طلاب تشکیل داد و با مشورت سایر علماء، این زمین را در اختیار طلاب قرار داد و این نقطه آغاز شکلگیری و ایجاد هویت در محله طلاب مشهد بود. وقتی مرحوم آیتالله فقیه سبزواری موفق به دریافت زمین برای اسکان و رفاه حال اهل حوزه شد، برنامهریزیهای لازم برای تقسیمبندی این زمینها را نیز انجام میداد. او برای جلوگیری از هر نوع حرف و حدیث، قاعده تقسیم را بر قرعهکشی گذاشت و مقابل چشم همه به تقسیم این اراضی بین طلاب پرداخت. از همان زمان یعنی حدود سال 39 و 40 بود که ساخت و سازها در این مکان شروع شد و بافت روستایی این محدوده تا حد زیادی دگرگون شد. این عالم فقیه، پس از اینکه خیالش از ساکن کردن طلاب در محلهای نزدیک به حرم مطهر راحت شد، خود را همه جوره مسئول رفاه حال آنان میدید؛ هر چند که غیر از طلاب افراد دیگری نیز جذب این منطقه شدند و این موضوع باعث آبادانی این محدوده شد. در این زمان منطقه طلاب بسیار وسیع بود و از ابتدای چهارراه مقدم امروزی تا بخشهایی از گلشهر را نیز شامل میشد، اما بخش اصلی آن محله طلاب (کوی طلاب) امروزی است.
2. به نظر میرسد این گزارش، صفحه دومی نیز داشته است.
منبع:
کتاب
انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان خراسان رضوی- 09 صفحه 64