تاریخ سند: 20 بهمن 1357
متن سند:
گزارش نوبه ای اطلاعاتی شماره 155 قرارگاه صادر کننده : ستاد عملیاتی پلیس تهران (رکن 2 اطلاعات) مدت دوره 24 ساعت از ساعت 0700 روز 20 /11 /57 الی ساعت 0700 روز 21 /11 /1357 الف ـ عملیات مخالفین : (1) از صبح روز 20 /11 /57 با اعلام قبلی دائر بر سخنرانی آقای مهندس بازرگان در دانشگاه تهران دستجات مختلف مردم بطور پراکنده از نقاط مختلف شهر بدانشگاه تهران رفته در ساعت 1100 آقای مهندس بازرگان سخنرانی خود را از مسجد دانشگاه در مقابل حدود 40000 نفر از دانشجویان و طبقات مختلف مردم شروع و تا ساعت 1245 ادامه داشت پس از آن بدون حادثه ای جمعیت بتدریج متفرق شدند.1 (2) طبق اعلام قبلی حزب تعاون ملت ایران دائر بر اجتماع و تظاهرات به پشتیبانی از قانون اساسی ایران از صبح روز 20 /11 /57 دستجات مختلف مردم بطرف میدان امجدیه حرکت و در محوطه زمین چمن امجدیه اجتماع نمودند برابر اطلاع تعداد جمعیت در داخل و خارج امجدیه بالغ بر 60000 نفر بوده است با توجه باینکه عده ای از مخالفین در اطراف امجدیه قصد اذیت و آزار جمعیت حزب تعاون ملت ایران را داشته و در صدد بودند در فرصت مناسب بآنان صدمه و آسیب برسانند برای جلوگیری از این امر مأمورین فرمانداری نظامی در محل مستقر بودند معهذا بقرار اطلاع در ابتدا برق امجدیه توسط مخالفین قطع گردید و سخنرانیها با استفاده از بلندگوی دستی صورت گرفت در پایان قطعنامه صادر و حدود ساعت 1100 جمعیت بتدریج تحت حمایت مأمورین انتظامی متفرق گردیدند معهذا در چند نقطه درگیریهائی بین مأمورین و مخالفین که قصد آزارجمعیت فوق را داشتند بوقوع پیوست ولی صدمات جانی در بر نداشته است.
در جریان برگزاری این دمونستراسیون مخالفین با استفاده از چاقو و قمه به تعدادی از اتومبیلهای جمعیت فوق آسیب رسانیده اند.
2 (3) برابر اطلاع واصله بعضی از نواحی شهرداریهای تهران بکلیه رفتگران و بعضی کارکنان شهرداری پیشنهاد کرده اند که روز شنبه 21 /11 /57 در میدان ژاله اجتماع و از آنجا به محل اقامت آیت اله خمینی رفته و تقاضای خود را دائر بر گماردن و ابقاء شهردار قبلی آقای دکتر شهرستانی بسمت شهردار پایتخت به ایشان تقدیم نمایند.
(4) ساعت 1230 روز 20 /11 /57 افسر فرمانده مأمورین فرمانداری نظامی مستقر در بانک مرکزی سهوا و بطور اتفاقی دستش روی ماشه مسلسل فشار آورده و در نتیجه سه تیر شلیک که به پنجره بانک اصابت ولی بکسی آسیب نرسیده است.
(5) بعداز ظهر روز 20 /11 /57 عده ای موتورسوار که اکثرا دو یا سه ترکه بوده اند در طول خیابان پهلوی از جنوب بشمال و خیابان شاهرضا بسمت دانشگاه در حرکت بوده و شعارهای مضره بر علیه آقای دکتر بختیار میدادند.
(6) ساعت 2300 روز 20 /11 /57 اتومبیل بی ام و قرمز رنگی ضمن عبور از داخل اتومبیل در بخش 6 مبادرت به تیراندازی نموده و سپس متواری میگردد ضمنا در همین ساعت نیز اتومبیل تویوتا شماره 77332 تهران 24 در میدان ژاله بطرف سربازان مستقر در جلوی فروشگاه ارتش تیراندازی ولی بکسی صدمه ای نمیرسد و اتومبیل فوق متواری گردیده است.
(7) ساعت 2330 روز 20 /11 /57 در تهران نو شایع شده عده ای چماق بدست که گویا از افراد گارد جاویدان میباشند بداخل پادگان نیروی هوائی واقع در تهران نو رفته و با افراد نیروی هوائی درگیر در نتیجه بطرف یکدیگر تیراندازی نمودند و عده زیادی از اهالی تهران در اطراف پادگان اجتماع و بطرفداری از افراد نیروی هوائی شعار داده و اللّه اکبر میگفتند و اظهار میداشتند مسلمان بپاخیزید برادرت کشته شد بلافاصله عوامل فرمانداری نظامی در محل حاضر و با گاز اشک آور مردم را متفرق نمودند.
ضمنا حدود 130 نفر از تظاهرکنندگان دستگیر شدند.
3 (8) از ساعت 0030 بامداد روز 21 /11 /57 در خیابانهای ژاله، ایران، دروازه شمیران، ابن سینا عده ای ضمن راه پیمائی تظاهرات نموده که توسط عوامل انتظامی با شلیک تیر هوائی متفرق و پس از مدتی بیمارستان شماره 5 بیمه های اجتماعی اعلام گردید یکنفر در اثر تیرخوردگی فوت نموده است نظیر تظاهرات فوق در اکثر خیابانهای جنوبی شهر نیز انجام شده است.
ب ـ عوامل اطلاعاتی پلیس تهران و کلانتریهای تابعه و سایر عناصر خبری در تمام مدت دوره اطلاعات مکتسبه را مرتبا گزارش که بمبادی مربوطه منعکس گردیده است.
رئیس پلیس تهران.
سرلشگر مولوی
توضیحات سند:
1ـ برای اطلاع از متن سخنان مهندس مهدی بازرگان، ر.ک : اطلاعات، ش 15781، ص 7.1ـ «از ساعت 8 بامداد گروههای مختلف مردم در حالی که تمثالهای علی بن ابی طالب و شعارهایی مبنی بر حمایت از قانون اساسی و ارتش حمل می کردند به سوی امجدیه آمدند...
گروه کوچکی هنگام خروج هواداران قانون اساسی با چوب به آنها حمله کردند که ماموران انتظامی برای جلوگیری از درگیر شدن دو گروه مجبور به مداخله شدند ولی در این برخوردها چند تن جراحاتی برداشتند...
» (آیندگان، ش 3285، ص 3) همچنین ر.ک : کیهان، ش 10634، ص 4.
3ـ روایتی دیگر از این حادثه و از زبان یک همافر شاهد : «حدود ساعت 9 و پانزده دقیقه که فیلم مراسم ورود حضرت آیت الله خمینی و بازدیدهای مردم از ایشان از تلویزیون شروع شد هنرجویان و هنرآموزان مرکز به تماشا نشستند و با مشاهده تصویر امام خمینی صلوات فرستادند.
افسر گارد جاویدان که از قبل در مرکز آموزشی مستقر بود با شنیدن صدای صلوات اعتراض کرد و حرفهای توهین آمیزی زد.
بر سر همین موضوع درگیری به وجود آمد و افسر گارد با اسلحه کمری اش شروع به تیراندازی کرد.
به محض شروع تیراندازی چند تانک کوچک که قبلاً در محوطه آموزش متوقف بود به حرکت در آمد.
تیمسار کمپانی فرمانده مرکز آموزش قبلاً خواسته بود که سربازان گارد تیراندازی نکنند.
همافران و درجه دارانی که بازداشت شده بودند، با شنیدن صدای تیراندازی به پشتیبانی از هنرآموزان و هنرجویان برخاستند.
آنها به عنوان اعتراض در مقابل در ورودی پادگان روی زمین نشستند و دست به تحصن زدند.
در همین موقع یکی از روحانیون برای بازدید و بررسی چگونگی واقعه با یک آمبولانس به محل آمد [احتمالاً حجت الاسلام هادی غفاری] و به داخل مرکز آموزش رفت و پس از چند دقیقه محل پادگان را ترک کرد.
پس از رفتن او حدود چند دقیقه بعد یک روحانی دیگر [آیت الله قدوسی] و از سوی کمیته استقبال از امام خمینی به مرکز آموزش آمد و او نیز پس از رفتن به داخل مرکز لحظه ای توقف کرد و آنگاه دوبارهبازگشت.
موقع رفتن وی عده ای که روی زمین نشسته بودند از این روحانی خواستند تا محل را ترک نکند.
هنرجویان و هنرآموزان به این روحانی نامه ای دادند که در این نامه تعداد مجروحان و کشته شده ها را نوشته بودند.
» (کیهان، ش 10634، ص 8)