موضوع: دکتر علی امینی نخست‌وزیر پیشین و وضع دولت
تاریخ سند: 12 اسفند 1346
موضوع: دکتر علی امینی نخست‌وزیر پیشین و وضع دولت
متن سند:
به: ۳۲۱ شماره: 39434 /20/ﻫ /7از: ۲۰/ﻫ /7 تاریخ: 12 /12 /46
موضوع: دکتر علی امینی نخست‌وزیر پیشین و وضع دولت
روز گذشته در محافل سیاسی تهران به شدت شایع شده بود که دکتر امینی از طرف مقامات انتظامی (سازمان امنیت) بازداشت شده است. مهندس رحمت مقدم که از دوستان نزدیک و به اصطلاح عضو کابینه احتمالی دکتر امینی می‌باشد می‌گفت اطلاعی از چگونگی بازداشت ندارد ولی به طور حتم کار امینی تمام است و دولت با اقدام خود در مورد رأی هیئت معتمدان وجهه خوبی برای امینی بوجود آورده است.*
بین کارمندان عالیرتبه سازمان برنامه گفته می‌شود که آقای هوشنگ انصاری1 سفیر ایران در امریکا به طور قطع کمیته آینده را تشکیل خواهد داد و مسعود پارسا مدیر امور اداری شورای عالی اداری کشور که وابسته به دکتر گودرزی است می‌گفت که انصاری هم اکنون در اروپا می‌باشد و در آنجا به حضور شاهنشاه آریامهر رسیده است و آمریکایی‌ها در صورتی که شاهنشاه با نخست‌وزیری امینی مخالفت نمایند با نخست‌وزیری هوشنگ انصاری موافقت خواهند کرد و به طور قطع انصاری نخست‌وزیر خواهد شد.
پارسا از قول دکتر گودرزی اضافه می‌نمود که آمریکایی‌ها از سیاست فعلی ایران زیاد راضی نیستند و برای اینکه جلوی پیشرفت شوروی را در ایران بگیرند ناچار از این هستند که دولت جدیدی وابسته به خود روی کار بیاورند زیرا دولت فعلی دیگر نمی‌تواند از راهی که با شوروی‌ها رفته است مراجعت کند و به علاوه دولت فعلی مأموریت خود را که عبارت از تنظیم و تصویب قانون مالیات بر درآمد قانون استخدام - و بودجه بوده و به طور کلی امتیازات زیادی برای آمریکایی‌ها و سیاست آنها قائل شده به نحو احسن انجام داده است.
فتح‌اله فرود سناتور پیشین که خود از دشمنان سرسخت دکتر امینی است از اقدامات اخیر دولت درباره امینی فوق‌العاده عصبانی می‌باشد و اظهار می‌داشت که این کارها کلیه به نفع امینی تمام می‌شود. تسهیلات زیادی را به منظور روی کار آمدن امینی فراهم کرده و در این عمل دست خود آقای هویدا هم در کار است و اینها مأموریت دارند که او را روی کار بیاورند.
فرودگفت همانطور که منصور2 با لایحه افزایش بهای نفت و بنزین گور خود را کند هویدا نیز با لایحه اخیر بودجه و عوارض ساختمان زمین گور خود را کنده و با نارضایتی‌هائی که بوجود آمده است شاهنشاه آریامهر پس از بازگشت تصمیم تازه‌ای اتخاذ خواهند فرمود.
نظریات فرود در بانک تعاونی مورد تأیید برادران رشیدیان نیز قرار گرفت و در آنجا گفته می‌شد که آقای علم ممکن است به عنوان سفیر ایران بانگلستان برود.
برادران رشیدیان همچنین از وضعی که دولت برای امینی بوجود آورده اظهار نگرانی می‌کردند و می‌گفتند تمام این کارها و اقدامات به سود امینی است.م
توضیحات سند:
1- هوشنگ انصاری:هوشنگ انصاری در سال ۱۳۰۶ هش در اهواز به دنیا آمد. تحصیلات مقدماتی و متوسطه را در این شهر به پایان رساند. وی برای ادامه تحصیل راهی انگلستان شد. مدتی را هم به عنوان کار و هم تحصیل در ژاپن گذراند.
علاقه او به مشاغل درآمدزا او را به کارهای تجاری کشاند و در رشته‌های بازرگانی و صنعتی فعالیت کرد. انصاری در سال ۱۳۳۳ وابسته مطبوعاتی ایران در ژاپن شد. از همین زمان سمت‌های دولتی او با ارتقای مقام در هر جابه جایی آغاز شد تا اینکه در سال ۱۳۴۸ به وزارت اقتصاد رسید. با تأسیس حزب رستاخیز از طرف شاه با عنوان هماهنگ‌کننده جناح سازنده وارد حزب شد اما در خرداد ۱۳۵۷ از این مقام کناره‌گیری کرد. او با پیش‌بینی سقوط رژیم شاه زودتر از دیگر دولتمردان از ایران خارج شد. با سرمایه هنگفتی که در این مدت در مرزهای بیرونی انباشته بود. به آمریکا رفت و به عنوان یکی از سرمایه‌داران شناخته شده فعالیت‌های تجاری خود را ادامه داد.
رک: وقایع اتفاقیه و شرح احوال رجال ص ۸۳
۲- حسنعلی منصور:
حسنعلی منصور در اردیبهشت ماه ۱۳۰۲ در تهران به دنیا آمد. پدر او رجبعلی منصور (منصورالملک) از اعضای اولیه لژ «بیداری ایرانیان» بود که در دوران رضاشاه سالیان مدید در مشاغل حساس جای داشت و در آخرین ماه‌های سلطنت او به صدارت رسید و در دوران محمدرضا شاه پهلوی نیز مجدداً در رأس دولت قرار گرفت. ارتشبد فردوست می نویسد:
«علی منصور (منصورالملک) از مأمورین انگلیس بود. پسرش حسنعلی منصور مانند پدر، پرورش یافته انگلیسی‌ها بود ولی از آن گروه بود که به آمریکایی‌ها وصل شدند او چه در اصل چهار (اصل ترومن آمریکایی) و چه بعدها که نخست‌وزیر شد. از طرف آمریکا به شدت تقویت می‌شد.» منصور از مهره‌هایی بود که توسط انگلسی‌ها به آمریکا معرفی شد و لذا حمایت هر دو قدرت را به حد کافی پشت سر داشت. منصور برنامه‌های مهمی به سود غرب داشت که یکی از آنها کاپیتولاسیون بود که با مقاومت جدی امام خمینی (ره) مواجه شد، مخالفت‌های ایشان با نفوذ آمریکا و غرب و اقدامات محمدرضا در دوران دولت منصور شدت گرفت و سرانجام به تبعید ایشان به ترکیه (۱۳ آبان ۱۳۴۲) منجر گردید، ساواک در سال ۱۳۳۷ که حسنعلی منصور در دولت منوچهر اقبال معاونت نخست‌وزیر را عهده‌دار بود. ساواک زندگینامه او را چنین ثبت کرده است. بسیار زیبا، صورتی سفید. چشمان میشی و خیلی قشنگ. قدی متوسط و خوش فامت. پدرش بی‌اندازه متمول که در حدود پنجاه میلیون تومان ثروت دارد.
دارای لیسانس از دانشکده حقوق تهران رشته سیاسی در سال ۲۴ می‌باشد. فرانسه خوب می‌داند و به انگلیسی به اندازه رفع احتیاج آشنایی دارد وی تمام روزنامه و مجلات عادی و تا انداز‌ه‌ای اقتصادی را مطالعه می‌کند به زن و مقام علاقمند است. تحصیلات متوسطه را در دبیرستان ایرانشهر گذرانده. لیاقت و شایستگی ندارد. حتی به علت ترقی بی‌جهتی که نموده و به علت نفوذ پدرش و اینکه دکتر اقبال به پدر او مدیون بود. او را به این سمت منصوب کرد که مورد تنفر قاطبه جوانان قرار گرفت. ابتدا در وزارت خارجه در لندن بود بعد منشی وزیر خارجه و سپس رئیس اداره چهارم سیاسی شده است. به علت نفوذ پدر نشان تاج دریافت. پدرش از عمال درجه اول سیاست انگلیس است. عضو جمعیت یاران دبیرستانی بوده. متواضع ولی بی شخصیت است. افکار عالی به هیچ وجه ندارد و تمام ترقی او روی نفوذ پدرش می‌باشد کم مغز، بی تجربه، و عزیز بی‌جهت است. در اردیبهشت سال ۱۳۴۰ زمانی که نماینده مجلس بوده است، کانون مترقی را متشکل از عده‌ای روشنفکران و کارشناسان مسایل اقتصادی و اجتماعی تشکیل می‌دهد. که تعداد کثیری از اعضای آن در انتخابات مجلس شورای ملی (تابستان ۱۳۴۲) به نمایندگی مجلس انتخاب می گردند. این نمایندگان به رهبری حسنعلی منصور بدواً به تأسیس حزب ایران نوین (از ۱۳۴۲) اقدام کرده‌اند، حسنعلی منصور وزیر بازرگانی، وزیر کار معاون نخست‌وزیر و رئیس دفتر مخصوص وزیر امور خارجه بوده است. در زمان نخست‌وزیری منصور لایحه کاپیتولاسیون به تصویب رسیده که متعاقب آن خشم مردم علیه او برانگیخته شد و امام خمینی (ره) نطق تاریخی خود را ایراد فرمودند و منصور ۲ - ۳ ماه بعد از تبعید حضرت امام (ره) در اول بهمن ۱۳۴۳ توسط شهید بخارایی معدوم گردیده است.
۱- رک: شهید اسدالله لاجوردی / به روایت اسناد ساواک / تهران مرکز بررسی تاریخی / ۱۳۷۷ ص ۵۱ و ۵۲
۲- ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ج ۲، ص ۳۵۵
* به: ۳۱۲ شماره: 38781 /20ﻫ2
از: 20ﻫ2 تاریخ: 12 /12 /46
موضوع: تماس محمدعلی کشاورز صدر با احمد امینی برادر دکتر علی امینی
روز چهارشنبه 9 /12 /46 محمدعلی کشاورز صدر ضمن مذاکراتی اظهار داشت شنیده‌ام یک دانشجو و دو نفر بازاری و یک نفر معمم و یک نفر بخشدار و یک نفر اصفهانی در مراسم چهلم نوت غلامرضا تختی سخنرانی کرده‌اند، سپس نامبرده با احمد امینی برادر دکتر علی امینی که اخیراً از مسافرت خارج از کشور مراجعت نموده تماس حاصل و احوال دکتر علی امینی را از او پرسید بعد کشاورز صدر در پاسخ این سؤال که علت احضار امینی به دادگستری چیست اظهار کرد کنسرسیوم و آمریکا فشار می آورند که امینی نخست‌وزیر شود اینها (منظور دولت) می‌خواهند به اصطلاح امینی را بازداشت بکنند آن هم به اتهام اینکه چرا دستور بازداشت یک دزد جانی یعنی سرلشگر علوی مقدم را داده است و البته امینی هم اظهار نمود من به دستور شاه این کار را کردم.
ملاحظات - با توجه اینکه سخنرانی مشارالیه در مراسم چهلم تختی صحت ندارد اقدام مستقیم پیرامون مفاد خبر موجب شناسایی منبع خواهد گردید. د