درباره: نوارهای مذهبی محمدتقی فلسفی و سید فخرالدین حجازی پیرو شماره : 9066/ ه ـ 18/7/2536
تاریخ سند: 25 آبان 1356
درباره: نوارهای مذهبی محمدتقی فلسفی و سید فخرالدین حجازی پیرو شماره : 9066/ ه ـ 18/7/2536
متن سند:
به : مدیریت کل اداره سوم 312 تاریخ : 25 /8 /36 از : سازمان اطلاعات و امنیت کرمان شماره : 9502/ ه مقرر فرمایند در اعلام پاسخ موارد خواسته شده به این سازمان تسریع نمایند.رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کرمان آرشام1
توضیحات سند:
1ـ محمدعلی آرشام محمدعلی درخشی علاف، فرزند غلامرضا که بعدها نام خود را به آرشام تغییر داد، در سال 1300 ش در مشهد به دنیا آمد.او از مهرماه 1321 مسئولیتهای اطلاعاتی خود را به عنوان افسر مرزبانی رکن 2 ستاد لشکر 8 (خراسان) آغاز کرد.
فعالیت وی در پادگان بجنورد در شرایطی که منطقه فوق تحت اشغال ارتش شوروی قرار داشت سبب شد که آرشام در رابطه با سرویس اطلاعات نظامی انگلیس قرار گیرد و در چارچوب شبکه ای از عوامل انگلیس در منطقه به خرابکاری علیه روسها، به ویژه قلی اوف افسر اطلاعاتی شوروی که در پوشش کنسول شوری در گنبد عمل می کرد دست زند.
در اسناد موجود گزارشی از آرشام موجود است که طبق آن وی معترف شده که به اتفاق اردشیر خان شادلو (از عوامل شوکت الملک علم و بزرگ مالک منطقه) فرد ترکمنی بنام موخی را به قتل رسانیده است.
آرشام مدعی است که موخی یکی از مأمورین اطلاعاتی شوروی بوده است.
طبق همین گزارش، آرشام در شکست ماجرای شورش افسران چپ گرا، معروف به «قیام افسران خراسان» (به رهبری سرگرد علی اکبر اسکندانی) نقش داشته است.
فعالیت های آرشام در خراسان مورد توجه انگلیسی ها قرار گرفت او به تهران احضار شد و محرمانه به آذربایجان رفت و در سالهای 1324 ـ 1325 به تشکیل شبکه های مخفی در این منطقه دست زد.
او پس از مأموریت مجددا به مشهد اعزام شد و رئیس تجسس رکن 2 خراسان گردید تا نقش مهم تری در فعالیت های اطلاعاتی و سیاسی سرویس اطلاعاتی امنیتی در خراسان داشته باشد.
او در دوران دولت دکتر محمد مصدق، از 1 /5 /1331 به آذربایجان منتقل شد و تا 28 مرداد 1332 در این خطه بود.
آرشام پس از کودتای 28 مرداد 32، ...
به عنوان رئیس اطلاعات لشکر خراسان مجددا به این منطقه وارد شد و در زمستان 1334 به علت مسافرت خروشچف و بولگانین به افغانستان در یک مأموریت سری، پنهانی وارد افغانستان شد و به تماس با شبکه های مخفی در این کشور پرداخت.
پس از تأسیس ساواک، نخستین ساواک استانی که تأسیس شد در خراسان بود.
آرشام در سال 1335 به عنوان اولین رئیس ساواک خراسان منصوب و به مدت 5 سال در این ساواک نقش حساسی به عهده داشت.
در این زمان زمینه های نارضایتی و عصیان در عشایر فارس احساس شد و آرشام به عنوان یکی از زبده ترین عوامل MI-6 در ساواک، در شهریور همان سال رئیس ساواک فارس و بنادر گردید و تا آذر 1341 در این سمت بود.
طبق گزارش ساواک او در جنوب در سه محور بود: اول مقابله با فعالیت نیروهای ضد رژیم در دانشگاه ها؛ دوم تشکیل شبکه های اطلاعاتی در میان عشایر و گردآوری اطلاعات و تهیه گزارشی از وضعیت اوضاع فارس.
گزارش مشروح فوق به شماره 9027/ دف 8 مورخ 22 /5 /1341 به ساواک ارسال شد و نقش اساسی در پی ریزی اقدامات بعدی در سرکوب عشایر داشت.
در جریان درگیری های مسلحانه عشایر در زمستان 1341 ـ تابستان 1342، آرشام که اکنون در تهران بود، در زمینه مسائل فارس با مسئولین نظامی وقت (سپهبد اسماعیل ریاحی ـ وزیر کشاورزی، وقت عزیزاللّه کمال ـ رئیس اداره دوم ارتش و سپهبد عزیزی) به مشاوره پرداخت.
سومین محور مسئولیت های آرشام در جنوب تأسیس «انجمن دوستی ایرانیان و شیخ نشین ها» در فارس بود که با فعالیت های برون مرزی ساواک و در واقع MI-6در شیخ نشین های خلیج فارس به شمار می رفت.
آرشام همچنین در توسعه شبکه های فراماسونری در شیراز با دکتر ذبیح قربان همکاری نزدیک داشت و به تأسیس «باشگاه لاینز» در شیراز دست زد و در سال 1341 ریاست باشگاه را به عهده داشت.
آرشام در آذر 1341 ساواک فارس و بنادر را به سرهنگ مسعودی تحویل داد و در مرکز (اداره کل یکم ساواک) به کار پرداخت.
او پس از طی دوره ویژه اطلاعاتی در آمریکا (سیا)، در 19 /2 /1342 رئیس ساواک سیستان و بلوچستان شد و در تاریخ 9 /6 /1345 ریاست ساواک کرمان را به دست گرفت.
در کرمان، آرشام به سرعت به چهره مخوف استان بدل شد و سایر قدرت های منطقه را تحت الشعاع حضور خود قرار داد، به نحوی که به تأسیس «دانشسرای عالی فنی آرشام» دست زد.
او در سال های 1350 ـ 1357 نقش کم نظیری در سرکوب حرکت های انقلابی در منطقه فوق ایفا نمود.
با اوج گیری انقلاب اسلامی ایران، آرشام طراح و مبتکر اقدامات وحشیانه و قساوت بار در سرکوب انقلاب بود و به ویژه در حادثه خونین مسجد جامع کرمان (مهر 1357) نقش اصلی را داشت.
در نتیجه وزیر دادگستری دولت ازهاری برای حفظ «مصلحت» ساواک و آرشام، محترمانه برکناری او را به سپهبد ناصر مقدم توصیه نمود و آرشام در اواخر آذر 1357 برکنار شد.
متن سند فوق چنین است.
21 /9 /1357 ـ وزارت دادگستری نظر به اینکه گزارش هیئت نمایندگان دولت مأمور به رسیدگی به وقایع روز 11 /7 /57 کرمان که نماینده وزارت دادگستری هم عضویت آن را داشته، حاکی است که اهالی و معتمدین محل معتقدند که حمله به مسجد کرمان قبلاً از طرف کمیسیونی مرکب از رؤسای شهربانی و ژاندارمری و ساواک و معاون استانداری طرح و پی ریزی شده و هیئت در نتیجه رسیدگی و تحقیقات معموله تشخیص داده که ادامه خدمت آقای آرشام، رئیس ساواک در محل به مصلحت خودش و آن سازمان نیست و هر چه زودتر باید جانشین مشارالیه که به تهران احضار شده انتخاب و به صوب مأموریت عزیمت نماید لذا مراتب اعلام می شود.
خواهشمند است دستور فرمایید بنا به رعایت مصالح مملکتی در انجام پیشنهاد هیئت اقدام ونتیجه را به این وزارت اعلام دارند.
وزیر دادگستری ـ حسین نجفی ارتشبد فردوست در خاطرات خود آرشام را از معدود مقامات عالی رتبه ساواک که به شدت مورد توجه شاپور جی بودند، معرفی کرده است.