تاریخ سند: 4 آبان 1328
ائتلاف اغلب دستجات از جمله حزب ایران و طرفداران کاشانی
متن سند:
تاریخ:4 /8 /1328
ائتلاف اغلب دستجات از جمله حزب ایران و طرفداران کاشانی در آتیه نزدیکی با جبهه ملی(1) جدیدالتأسیس و خصوصاً پشتیبانی سید ضیاء‌الدین از این جبهه، مورد گفتگوی اغلب از محافل می‌باشد.
توضیحات سند:
1- جبهه ملی: در روز ۲۲ مهر ماه ۱۳۲۸، جمعیت زیادی جلوخانه مصدق گرد آمدند و همراه او تا کاخ شاه در همان نزدیکی رفتند. مصدق در آن جا نامه‌ای را که در اعتراض به مداخلات دولت در انتخابات تمام شهرستان‌ها و تقاضای ابطال انتخابات تهیه کرده بود، تحویل داد. جمعیتی که در بیرون کاخ گرد آمده بود، می‌خواست که در داخل کاخ تحصن کند. سرانجام فرمانده گارد، ورود مصدق و نوزده نفر دیگر را به کاخ بلامانع اعلام کرد. پس از گذشت دو روز از تحصن در کاخ، که بدون هیچ واقعه‌ای سپری شد، در روز ۲۷ مهرماه ۲۸ با انتشار بیانیه‌ای، نگرانی خود را از اینکه مداخلات غیرقانونی در انتخابات به حیف و میل شدن عزیز‌ترین ذخایر ایران، یعنی نفت منتهی شود، ابراز داشتند و سپس در خانه مصدق گرد آمدند تا تصمیمی اتخاذ کنند که پردامنه‌تر از صرف مبارزه انتخاباتی از کار درآید. در این زمان این گروه احساس می‌کردند که علاوه بر نام، به چارچوبی سیاسی نیز نیازمندند، بر سر ماهیت و نوع سازمان سیاسی مورد نظر اختلاف‌هائی وجود داشت. سرانجام، همگان بر سر تشکیل جبهه، به توافق رسیدند. بر سر مسایل تشکیلاتی نیز بحثهائی مطرح شد. این گروه در اول آبان ۱۳۲۸ با نام جبهه ملی اعلام موجودیت کرد. از این نوزده نفر، هفت نفر (فاطمی، شایگان، سنجابی، نریمان، امیر علائی، زیرک‌زاده و کاویانی) تا کودتای ۱۳۳۲ پشتیبان مصدق ماندند؛ پنج نفر (بقائی، مکی، آزاد، حایری‌زاده و مشار) بعداً هر یک به طرفی رفتند و با دولت مصدق بنای مخالفت را گذاشتند، ۴ نفر (سید جعفر غروی، ارسلان خلعتبری، حسن صدر و جلالی نائینی) یا کنار گود نشستند یا مختصر انتقاداتی از مصدق می‌کردند؛ و بقیه (عمیدی نوری، احمد ملکی و عباس خلیلی) کمی بعد، به کلی از نهضت بریدند.
منبع:
کتاب
روحانی مبارز / آیت‌الله سید ابوالقاسم کاشانی به روایت اسناد- جلد اول صفحه 80
