گزارش درباره : جلوگیری از انتشار مجله رنگین کمان نو
متن سند:
از : 347
محترما بعرض میرساند
مجله رنگین کمان نو در شماره مورخ 25 /1 /52 با استناد به قبول حکومت
مامون از طرف حضرت امام رضا (ع) از توضیح مندرج در یکی از تفاسیر قرآن
مجید (تهیه شده وسیله زین العابدین رهنما) درباره آیه شریفه «اطیعواللّه و
اطیعواالرسول و اولی الامر منکم»1 که نوشته شده «اولی الامر یعنی دانایان و
علما یا زمامداران معنوی و علمی نه زمامدارن سیاسی» انتقاد نموده و افزوده
است که وقتی امامان، حکومت زمامداران سیاسی را قبول دارند چرا چنین
تفسیری درباره آیه مذکور شده است.
از اینرو وزارت اطلاعات در تاریخ
23 /1 /52 از ادامه چاپ مجله تا تعویض مطالب فوق جلوگیری نموده و نیز
متعاقب حذف مطالب یاد شده وزارت اطلاعات مجددا مطالب دیگری از
مندرجات نشریه را مورد ایراد قرار داده و با جلوگیری از انتشار با علامت گذاری
قسمت های مورد نظر یک نسخه نشریه را جهت اظهار نظر درباره انتشار یا عدم
انتشار به ساواک ارسال داشته است.
اینک باستحضار میرساند در بررسی معموله غیر از قسمتی از مطالب صفحه 4
مبنی بر جلوگیری از انتشار مجله و تضییقات وزارت اطلاعات در این زمینه
قسمت های مورد نظر آنوزارتخانه در صفحات 5 و 6 ـ 7 و 8 (در مورد زندگی
رضاشاه کبیر که بنا باظهار صاحب امتیاز نشریه مزبور چند سال قبل با کسب
اجازه از پیشگاه همایونی شروع به نوشتن این سرگذشت نموده و تا کنون که 249
قسمت آن منتشر گردیده هیچگونه ایرادی بر آن گرفته نشده) و 17 در ردیف
مندرجات سایر نشریات بوده و نیز ایرادات وارد بر صفحات 23 و 26 کاملاً
بی مورد میباشد.
همچنین مطلب مندرج در صفحه 33 که طی آن از وزیر فرهنگ
و هنر سئوال شده چرا یکی از سرسپردگان خارجی (منظور مجتبی مینوی1استاد
دانشگاه میباشد) را بعنوان عضو فرهنگستان ادب و هنر ایران برگزیده، مانند
مطالب روزنامه فرمان2 مورخ 30 /10 /51 میباشد (بولتن و گزارش خبر آن
بپیوست تقدیم است) که از انتخاب جایزه بنام علی اکبر دهخدا3 توسط سازمان
رادیو تلویزیون ملی ایران انتقاد نموده ولی وزارت اطلاعات از انتشار آن
جلوگیری نکرده است.
ضمنا مندرجات مجله رنگین کمان نو مورخ 25 /1 /52 در مجموع تفاوتی با
مطالب شماره قبل آن نداشته و شماره قبل آن که انتشار یافته حتی انتقاداتی
بمراتب شدیدتر در مورد تضییقاتی که وزارت اطلاعات برای آن مجله فراهم
میآورد، درج شده است.
نظریه : با عرض مراتب فوق، با توجه باینکه مجله مزبور زین العابدین رهنما، پدر
وزیر اطلاعات، را از عوامل سرسپرده بیگانگان معرفی نموده بنظر میرسد
وزارت اطلاعات4 تصمیم گرفته است که به هر ترتیب تا حد امکان برای آن
نشریه تضییقاتی فراهم نماید.
یک نسخه در اختیار بخش 342 قرار گرفت تا در پرونده وزیر
اطلاعات بایگانی شود ـ یک نسخه نیز در پرونده زین العابدین رهنما بایگانی شده است 6 /2 /52
ـ در پرونده 251643 بایگانی شود 6 /2 /52 ـ 347
توضیحات سند:
1 ـ آیه 59 سوره مبارکه نساء
«یا ایّها الّذینَ امَنوا اطیعواللّه َ و
اَطیعوُالرَّسولَ و اولیِ الاْمرِ مِنْکُم
...
» ای اهل ایمان، خدا و رسول
و فرمانداران (از طرف خدا و
رسول) را اطاعت کنید.
میمندی نژاد قصد داشته با
تحریف تاریخ و با ارائه چنین
تفسیری از اولی الامر به نظام
ظالم حاکم خوشخدمتی بیشتری
کرده باشد.
1 ـ مجتبی مینوی : استاد مجتبی
مینوی به سال 1282 شمسی به
دنیا آمد.
پدرش، شیخ عیسی
شریعتمداری مردی معمم بود.
دوران بچگی وی در سامره
گذشته، پدرش برای درس فقه و
اصول به آن شهر رفته بود پس
از بازگشت به ایران تحصیلات
خود را در دارالفنون ادامه داد.
در سال 1299 وارد
دارالمعلمین شد.
او سپس وارد
خدمت در وزارت معارف شده
و به سرپرستی کتابخانه معارف
(کتابخانه ملی) برگزیده شد و
پس از 50 روز عازم پاریس و
از آنجا به لندن رفت.
مینوی مدتها رایزن فرهنگی
سفارتخانه های ایران در ترکیه و
پاریس و لندن بود.
او گذشته از
استادی دانشگاه تهران، در
دانشگاههای معتبر جهان مانند
آکسفورد، لندن، پرینستون،
یوتا، پرتلند و غیره تدریس
کرده و در بسیاری از انجمنها و
کنگره های علمی و ادبی شرکت
داشته است.
دکتر محمود صناعی
می گوید: عمر مینوی در سفر و
حضر، در ایران و هنگام اقامت
در دیار بیگانه، کلاً در
کتابخانه ها به بررسی و
نسخه برداری و تصحیح و تنقیح
متون کهن ادبی گذشت و نتیجه
مطالعات پیگیر و خستگی ناپذیر
او در ذخایر کتابخانه های کم
نظیر موزه بریتانیا، دیوان هند،
دانشگاههای کمبریج و اکسفورد
و ادینبورگ و منچستر و
مجموعه چیستر بینی آن شد که
توانست از نسخه هایی که ممتاز
می دانست میکروفیلم تهیه کند
و به کتابخانه دانشگاه تهران
بسپارد.
مینوی اهل سیاست نبود و
هیچ گاه عضو حزب یا
دسته بندی سیاسی نشد.
از کتاب «از نیما تا روزگار ما»
تألیف یحیی آرین پور
2 ـ روزنامه فرمان : صاحب
امتیاز: علی شاهنده ـ هیأت
تحریریه: عباس شاهنده، جعفر
ندیم، هادی هدایتی.
اولین
شماره: 22 خرداد 1322 ـ ترتیب
انتشار: عصرانه
موضع: کمی چپ گرا ـ چپ رو
افراطی و طرفدار حزب توده
[سال 1324] ؛ ارگان حزب
«آزادی» قوام السلطنه ؛ طرفدار
حزب «دموکرات ایران، [سال
1325].
توضیح: این روزنامه یکبار در
سال 1322 و دو بار در سال
1323 توقیف شد که این دو بار
اخیر [مهر و آبان 1323]
روزنامه شهباز به جایش انتشار
یافت.
در سال 1324 و گرایش به
سمت حزب توده نیز دو بار
توقیف شد که به ترتیب
روزنامه های زیر به جایش
منتشر گردیدند.
روزنامه دماوند
[مرداد 1324] و روزنامه نسیم
شمال [دی ماه 1324] در
اردیبهشت ماه 1325 هم یک بار
توقیف شد که این مرتبه نیز
روزنامه نسیم شمال به جای آن
انتشار یافت.
در آذرماه 1325 تغییر نام داد و
با اسم فرمان کارگران منتشر شد
که البته از همان امتیاز فرمان
استفاده میکرد و در این شکل
جدید جنبه ارگان «اتحادیه
سندیکاهای کارگری ایران» را
یافت که این اتحادیه، سازمانی
جدیدالتأسیس بود و از پشتیبانی
حزب «دموکرات ایران»
برخوردار میشد.
فرمان کارگران
یک ماه بعد جای خود را به
روزنامه دیگری بنام کارگران
ایران سپرد و خودش از فروردین
1326 بار دیگر با همان نام
فرمان و به شکل سابق بصورت
عصرانه شروع به انتشار نمود.
این روزنامه ضمنا در شهریور
1323 ضمیمه ای با نام
خردسالان منتشر نمود که هیأت
تحریریه آن شامل: ایرج
نوروشنی، ابوالفضل سخائی،
احمد نخست و جمشید بیگلری
بودند.
مطبوعات ایران از شهریور
1320 تا 1326 صص 124 ـ
123
3 ـ علی اکبر دهخدا
دهخدا فرزند خانباباخان، از
مالکین متوسط قزوین، در حدود
سال 1297 قمری در تهران
متولد شد.
او ده ساله بود که
پدرش درگذشت.
زبان فارسی و
عربی و علوم ادبی و دینی را نزد
آموزگاران وقت، از جمله شیخ
غلامحسین بروجردی آموخت و
از محضر آقا شیخ هادی
نجم آبادی استفاده کرد و چون
مدرسه علوم سیاسی در تهران
گشایش یافت، چندی در آن
مدرسه به تحصیل پرداخت و بعد
در سال 1321 قمری به اروپا
رفت و پس از دو سال و نیم به
ایران بازگشت و در انقلاب
مشروطه ایران شرکت کرد و چون
مشروطه ریشه گرفت و
روزنامه های آزاد پدید آمد، به
همکاران روزنامه صوراسرافیل
پیوست.
لبه تیز مقالات دخو (دهخدا)
متوجه رژیم استبدادی و ملوک
الطوایفی است.
نویسنده هر
حادثه و پیشامدی را دستاویز
قرار داده بر فساد دستگاه
سلطنت، بیشرمی و خیانت رجال
دولت، ظلم و ستم اغنیا و مالکین،
ریاکاری روحانی نمایان و
آخوندهای دروغین می تازد و
آنها را بدون عفو و اغماض به باد
تمسخر و استهزا می گیرد.
این طنزها با عشق و علاقه و
دلسوزی به حال مردم خرده پا،
ممتاز است.
وضع رقت بار
روستائیان و کشاورزان، فقر و
بدبختی شهرنشینان، نادانی و
بیچارگی زنان ایرانی همه
مسائلی است که در نوشته های
دخو مکرر مطرح شده است.
دهخدا و یاران او به درستی و
حقانیت راهی که برگزیده بودند
ایمان داشتند.
از این رو در
تمامی ادوار مبارزه، حتی در
سخت ترین مراحل ارتجاع، خط
سیر درونی و معنوی آنان
خوش بینی و امیدواری بود.
دهخدا با نمایاندن جهات تاریک
و مظلم زندگی، جهت روشن و
امیدبخش آن را هرگز فراموش
نمی کرد.
کندن و برانداختن ریشه
خرافات دینی، صبر و تسلیم به
قضا و قدر، ترک دنیا و
گوشه گیری و موهومات و
تعصبات از وظایف عمده ای بود
که نویسنده توانای صوراسرافیل
به عهده گرفته بود.
او به بطالت و
تنبلی و بیشعوری می تاخت و
مردم ایران را بیدار و هشیار و
زنده و «آقا» می خواست.
کتاب «از صبا تا نیما» تالیف
یحیی آرین پور تهران 1357
چاپ دوم
4 ـ منظور وزارت اطلاعات و
جهانگردی در رژیم شاهنشاهی
بوده است که بعد از انقلاب
شکوهمند اسلامی به وزارت
فرهنگ و ارشاد اسلامی تغییر
نام داده است.
منبع:
کتاب
مطبوعات عصر پهلوی - مجله رنگین کمان نو به روایت اسناد ساواک صفحه 29