تاریخ سند: 17 بهمن 1341
متن سند:
شماره : 7039 اخیرا از طرف حزب زحمتکشان به رهبری دکتر بقائی دو فقره اعلامیه به عنوان نامه سرگشاده به سید حسن تقی زاده1 و دیگری به عنوان نامه سرگشاده به دکتر فرهاد2 رئیس دانشگاه تهران انتشار یافته که طی آنها در مورد تصویب ملی مطالب زننده و نامناسبی درج شده.دستور فرمائید مراقبت نموده و در صورت ارسال اعلامیه های مذکور به منطقه استحفاظی آن ساواک، از پخش و انتشار آنها جلوگیری به عمل آورند.
توضیحات سند:
1ـ سید حسن تقی زاده از بانیان اولیه و اصلی وابستگی ایران به سیاستهای انگلیس طی نهضت مشروطیت ایران و یک قرن پس از آن بود و از عوامل توفیق نقشه های سیاسی بریتانیا و نفوذ آن کشور در ایران به شمار می رفت .او با انعقاد قرار داد خائنانه سال 1312 با انگلستان زمینه سلطه هر چه بیشتر بریتانیا بر منابع نفتی ایران را فراهم آورده و در دوره های مختلف مجلس شورای ملی گامهای بلندی علیه روحانیت برداشت .
تقی زاده در شهریور 1256 در تبریز متولد شد.
در دارالفنون تهران تحصیل کرد و از جوانی رشته های مختلف تحصیلی را در کنار زبانهای عربی و انگلیسی فرا گرفت.
او با عضویت در تشکیلات فراماسونری و با توجه به نفوذ گسترده آن در بین منورالفکران ایرانی و خصوصا مشروطه خواهان در جنبش مشروطه شرکت فعالی را به عهده گرفت و در اکثر دوره های اولیه مجلس شورای ملی به نمایندگی انتخاب شد.
وی از عوامل دستگیری و محاکمه و شهادت شیخ فضل الله نوری بود.
تا قبل از مشروطه وی سفرهای زیادی به اروپا داشت و در خلال جنبش مشروطه مجری سیاست انگلستان شد .
به هنگام به توپ بستن مجلس توسط نیروهای محمدعلیشاه به سفارت انگلیس پناه برد و چون رژیم محمدعلیشاه قصد جان وی را کرده بود .
مسوولان سفارت او را تحت نظر از کشور خارج کردند .
تقی زاده ابتدا به قفقاز و سپس به وین ، پاریس لندن و دیگر شهرهای اروپا رفت .
پس از سرنگونی حکومت محمد علیشاه وی به تهران بازگشت و در انتخابات دوره دوم مجلس به وکالت برگزیده شد .
وی در آن زمان در مجلس به جبهه دموکراتها که طرفدار سیاست اصلاحات و محو نفوذ روسیه در ایران بودند، پیوست این حزب که مورد حمایت انگلیس بود، نقش موثری در مبارزه با نفوذ روحانیت در داخل و خارج مجلس ایفا کرد .
تقی زاده یک بار نیز در مجلس دوم از سوی مراجع نجف تکفیر شد .
او به دلیل جاه طلبی مورد نفرت رهبران نهضت مشروطه قرار گرفت و در سالهای قبل از جنگ جهانی اول به دلیل تنفر شدید افکار عمومی از ایران خارج شد و به کشورهای آمریکا، انگلیس ، فرانسه هلند و آلمان غربی رفت .
پس از انقراض سلسله قاجاریه تقی زاده در اوایل حکومت رضاخان در 1307 والی خراسان شد و تاتیر ماه سال بعد در این سمت ماند .
سپس از شهریور 1308 تا فروردین 1310 سفیر رضاخان در انگلیس شد .
در مرداد 1310 وی وزیر دارائی شد .
او در این سمت با امضای معاهده قرارداد دارسی در خرداد 1312 سلطه بریتانیا را بر منابع نفتی و سرمایه های ایران استمرار بخشید .
این معاهده وی را بشدت بدنام ساخت به گونه ای که از دی همان سال با سمت سفیر ایران در فرانسه از ایران خارج شد و تا مرداد سال بعد در این سمت باقی ماند .
او در سالهای بعد یعنی تا سال 1320 سرپرستی هیاتهای اعزامی ایران به کنفرانسها و مجامع اروپایی و جهانی را عهده دار گردید.
در زمان محمدرضا پهلوی بار دیگر به عنوان سفیر ایران عازم لندن شد و تا سال 1326 باقی ماند.
سپس به تهران بازگشت و وارد مجلس پانزدهم شد و دو سال در مجلس ماند و با تأسیس مجلس سنا در 1328 ریاست آن را به عهده گرفت طی جریان حوادث ملی شدن صنعت نفت و خلع ید از بریتانیا و انحلال شرکت نفت ایران و انگلیس در 1329 بیش از پیش چهره تقی زاده عامل تسلط انگلیسها برای مردم آشکار و متصور گردید.
اما با سرنگونی حکومت مصدق در کودتای 28 مرداد 32 و بازگشت شاه به کشور، مجددا مجلس سنا تأسیس و تقی زاده به ریاست آن برگزیده شد .
او سپس به دلیل افشاشدن اسامی و اسرار فراماسونهای ایران توسط ساواک که برای تضعیف نفوذ انگلیس و تقویت نفوذ آمریکا صورت گرفت ، به بهانه کهولت سن خانه نشین شد .
وی که از اعضای فعال فراماسونری و از مؤسسان لژ بیداری ایرانیان بود ، سرانجام در 17 بهمن 1348 در 92 سالگی در گذشت.
ر.ک: سید حسن تقی زاده به روایت اسناد ساواک، تهران، مرکز بررسیهای تاریخی.
ر.ک: مشاهیر سیاسی قرن بیستم، احمد ساجدی، ص 131