جناب آقای هیئت فرماندار محترم آبادان
تاریخ سند: 12 آبان 1343
جناب آقای هیئت فرماندار محترم آبادان
متن سند:
شماره: ۴۴۱۹۳ تاریخ: 12 /8 /1343جناب آقای هیئت فرماندار محترم آبادان
عطف به نامه شماره ۴۰۸۷ به تاریخ 9 /8 /43 متضمن رونوشت برنامه کار وزارت اطلاعات در اجرای طرح انتشاراتی جشن‌های شاهنشاهی ایران زحمت اظهار می‌دهد که چون احتمال می‌رود پاره‌ای از شرکت‌کنندگان در جشن‌های مذکور برای بازدید از مؤسسات صنعت نفت به خوزستان بیایند بی‌مناسبت نخواهد بود که وزارت اطلاعات انتشاراتی به زبان انگلیسی راجع به کاخ آپادانا در شوش و آغاز [آثار] باستانی چغازنبیل* و چوغا میش و سد محمدرضا شاه و کارخانه نیشکر و غیره تهیه نموده در اختیار مردم بگذارند.
به‌علاوه راه چغازنبیل باید آسفالت شود و آماده برای پذیرایی بگردد. در قسمت آثار باستانی این منطقه و کسب آخرین اطلاعات مربوطه مشاوره با پروفسور گیرشمن ضرورت دارد.
علی معتمدی
رونوشت برابر اصل است.
توضیحات سند:
* در جنوب غربی دزفول خرابه‌های شوش یعنی سوسای قدیم قرار دارد که یکی از مهم‌ترین اماکن باستانی دنیاست ... در دوران سلطنت سلسلۀ هخامنشیان شوش یکی از آبادترین و ثروتمندترین پایتخت‌های دنیای آن زمان بود. غنائم زیادی را که اسکندر مقدونی در سال ۳۳۱ ق. م از شوش به چنگ آورد دال بر این مدعاست.شوش در قرون وسطی شهری آباد و مرکز ولایتی بوده که چندین شهر از توابع آن محسوب می‌شدند و به لحاظ داشتن نیشکر و ابریشم خام و نارنج فراوان شهرت زیادی داشت بعد از اینکه اهواز مرکز خوزستان گردید و با پیدا شدن شهرهای دیگر مانند شوشتر و عسکر مکرم، شوش به‌تدریج اهمیت و اعتبار خود را از دست داد تا جایی که در اواسط قرن چهارم میلادی به‌صورت ویرانه‌ای در آمد ولیکن دارای حومه‌ای مسکونی بود. آثار تاریخی دزفول عبارتند از:
شوش و تپه‌های مجاور آن که از نظر قدمت و اهمیت آثار باستان‌شناسان آن را به قسمت‌های زیر تقسیم کرده‌اند: ۱) آکروپل (گورستان دوران آور) 2) شهر شاهی ۳) آپادانا ۴) بخش پیشه‌وران
وزیگورات چغازنبیل واقع در ۳۰ کیلومتری شوش، معبد عیلامی چغازنبیل در روی تپه بزرگ خاکی و در ساحل رودخانه دز واقع شده. بانی این معبد آنتاش گال پادشاه عیلامی است که در حدود سال ۱۲۵۰ ق. م بنا شده است.
- کلیات جغرافیای طبیعی و تاریخی ایران - عزیزالله بیات - نشر امیرکبیر - ۱۳۶۷ ص ۲۷۸ - ۲۷۶