حوادث و وقایع شهرهای استان مازندران
تاریخ سند: 23 تیر 1357
حوادث و وقایع شهرهای استان مازندران
متن سند:
بدنبال تظاهرات اخلالگرانه ای که در شهرهای آمل، بابل، ساری و گرگان در استان مازندران رخ داد وچگونگی آن قبلاً باستحضار رسیده، در روزهای 23 و 24 /7 /57 (2537 شاهنشاهی) نیز حوادث و وقایع شهرهای استان مذکور بشرح زیر بوده است : 1ـ از ساعت 1515 روز 23 /7 /57، حدود 4000 نفر از اهالی شهر آمل بمنظور شرکت در شب هفت کشته شدگان تظاهرات اخیر شهر آمل، در حالیکه سه نفر از روحانیون سرشناس شهر آمل بنامهای رجائی، فاضل و مداح و 100 نفر زن چادری و 10 دستگاه اتومبیل سیاه پوش آنها را همراهی میکرده با عبور از خیابان بطرف گورستان شهر حرکت کرده اند.افراد مزبور ضمن تظاهرات خیابانی مبادرت به دادن شعار «برادر ارتشی چرا برادرکشی» کرده و هنگامیکه به امامزاده ابراهیم (گورستان شهر) رسیده اند، عده ای از دانشجویان شرکت کننده در اجتماع مذکور پلاکارد پارچه ای بزرگی به مضمون: «تنها قیام مسلحانه میتواند ملت ایران را از اسارت حکومت کنونی خلاصی بخشد» در معرض دید همگان قرار داده اند.
سپس طلبه ای که از شهر قم به آمل آمده اعلامیه پنجم ذیعقده روح اللّه خمینی را که بعنوان دانشجویان و طلاب علوم دینی میباشد قرائت کرده است.
در اجتماع مذکور همچنین افراد ناشناسی مبادرت به توزیع دو نوع اعلامیه مضره نموده اند.
در یکی از اعلامیه ها که بامضاء جمهوری انقلابی و دموکراتیک خلق بوده، از مردم دعوت شده تا با درهم شکستن ارتش و جنگ مسلحانه دراز مدت توده ها، تحت رهبری طبقه کارگر برقراری جمهوری انقلابی و دموکراتیک خلق را ممکن سازند.
در اعلامیه دیگر شعارهائی به مضمون زیر بچشم میخورده است : «جواب دوستی، خمپاره و تفنگ نیست ـ ارتش، مملت ستمدیده منتظر توست ـ ارتش، به روی پاخیز، ملت یاور توست.
» در ساعت 1720 پس از سخنرانی یکنفر از نزدیکان یکی از کشته شدگان تظاهرات اخیر و دو نفر واعظ، جمعیت بتدریج گورستان را ترک گفته اند.
2ـ در ساعت 1815 روز مذکور افراد ناشناسی یک بطری حاوی مواد آتش زا را در میدان مجسمه شهر آمل بطرف مامورین مستقر در میدان پرتاب کرده و متواری شده اند.
بطری مزبور عمل نموده لیکن خساراتی ببار نیاورده است.
1 3ـ روز 23 /7 /57، از طرف پنج نفر از روحانیون قشری و طرفدار روح اللّه خمینی مقیم شهر بهشهر اعلامیه ای در مورد تعطیل روز 24 /7 /57 تهیه و انتشار یافته است.
در این اعلامیه از مردم شهر بهشهر خواسته شده که محل کسب و کار خود را در روز 24 /7 /57 تعطیل نمایند.
ضمنا اعلامیه دیگری بهمین منظور از سوی طرفداران جبهه باصطلاح ملی در شهر مذکور توزیع شده است.
4ـ روز 23 /7 /57 در شهر گنبدکاووس عده ای ناشناس ضمن تماس تلفنی و پخش اعلامیه های دستنویس، مغازه داران شهر مزبور بویژه کسبه ترکمن را تهدید نموده اند چنانچه روز 24 /7 /57، مغازه های خود را تعطیل نکنند محل کار آنها بآتش کشیده خواهد شد.
5 ـ از ساعت 1000 روز 24 /7 /57، مجلسی با شرکت قریب 2500 نفر در مسجد رضاخان شهر ساری برگزار گردیده است.
در این مجلس واعظی بنام عبدالوهاب قاسمی ضمن سخنرانی، از روح اللّه خمینی تمجید و مردم را به آرامش دعوت کرده و اضافه نموده نباید با برهم زدن نظم، بهانه ای بدست مأمورین دولت بدهید که کشتار راه بیندازند.
مجلس مذکور در ساعت 1115 خاتمه یافته و جمعیت شرکت کننده در آن در حالیکه عکسهائی از خمینی در دست داشته اند با دادن شعارهائی بمضمون زیر : «ای برادر ارتشی، تو در قلب ما جای داری» بتدریج از مسجد خارج شده اند.
تظاهرکنندگان همچنین شعارهائی به مضمون زیر داده اند : «دروازه تمدن یا قتل عام مردم ـ قرآن حامی ما، قرآن ناجی ما ـ ما همه سرباز توئیم خمینی، ما همه جانباز توئیم خمینی، ما قاتل دشمن توئیم خمینی.
» متظاهرین از خیابانهای نادر، پهلوی و شاه گذشته و مجددا در مقابل مسجد رضاخان اجتماع کرده و در سطح خیابان نشسته و شیخ عبدالحمید عبدالهی برای آنان سخنرانی کرده است.
این تظاهرات در ساعت 1230 خاتمه یافته و شرکت کنندگان متفرق شده اند.
1 6ـ ساعت 1100 روز 24 /7 /57، قریب 200 نفر از اهالی بخش کلاله در شهرستان گنبدکاووس، بدون تظاهرات در خیابانهای بخش مذکور مبادرت به راه پیمائی کرده و سپس متفرق شده اند.
7ـ برابر اطلاع واصله، در شهر آمل شایع شده که در روز 24 /7 /57، 000بعدازظهراسلحه کمری بشهر مذکور وارد و در اختیار قشریون مذهبی قرار گرفته تا بعد از روز 24 /7 /57 افراد فوق الذکر دست به عملیات خرابکاری و براندازی بزنند.
ارزیابی خبر : خبرهای مندرج در مواد یک تا شش و همچنین وجود شایعه در ماده هفت صحت دارد.
اقدامات انجام شده : مراتب به نخست وزیری اعلام گردیده است.
توضیحات سند:
1ـ روزنامه ها نوشتند که در واپسین ساعات امروز (23 /7 /57) «برای مدتی در خیابان های رضاشاه آمل صدای شلیک گلوله به گوش می رسید.در پی شلیک پیاپی گلوله ها مردم وحشت زده از خواب پریدند.
ماموران انتظامی که در تمامی خیابان ها و کوچه های آمل مستقر بودند اعلام کردند که یک ناشناس دست به تیراندازی زده است.
» (اطلاعات، ش 15735، ص 2) همچنین قضات دادگستری آمل در بیانیه ای که منتشر کردند و آن را به رئیس دیوان عالی کشور فرستادند خواستار انحلال دیوان کیفر شدند.
آنان در این بیانیه کشتار مردم آمل را به دست نیروهای نظامی و انتظامی حکومت محکوم کردند.
(همان) 1ـ خبرگزاری پارس شمار مردم تظاهرکننده ساری را 4000 نفر نوشت و از قول خبرنگارش یادآور شد که «در جریان تظاهرات که از ساعت 11 بامداد تا نیم ساعت بعدازظهربه طول انجامید و برخورد و تشنجی بین تظاهرکنندگان و ماموران پیش نیامد.
» (بولتن خبرگزاری پارس، ش 210، ص 27)