تشکیل مجلس یادبود در مسجد جامع تهران و انجام اقدامات اخلالگرانه در خیابانهای اطراف بازار تهران
تشکیل مجلس یادبود در مسجد جامع تهران و انجام اقدامات اخلالگرانه در خیابانهای اطراف بازار تهران
متن سند:
بدنبال انتشار اعلامیه هائی از طرف مهدی بازرگان و چند تن دیگر از عناصر جبهه باصطلاح ملی و همچنین 100 نفر از وعاظ و روحانیون تهران در زمینه تعطیل روز 21 /2 /37 و برگزاری مجلس یادبود کشته شدگان وقایع دهم فروردین ماه سال جاری در یزد و شهرهای دیگر، در مسجد جامع تهران، وضعیت بازار تهران و برگزاری مجلس مذکور در روز 21 /2 /37 بشرح زیر بوده است : 1ـ کلیه مغازه های بازار تهران تعطیل و اکثر مغازه های خیابانهای بوذرجمهری و خیام نیز بسته بوده است .عده ای ناشناس بوسیله تلفن یا با مراجعه به صاحبان مغازه های خیابان ناصرخسرو، سعی کرده اند که با تهدید مغازه داران را وادار به بستن مغازه های خود بکنند که بعلت حضور مامورین پلیس تهدیدات موثر واقع نشده و کسبه بکار خود ادامه داده اند .
2ـ کلیه مغازه های بازار تجریش ـ شمیران از صبح روز 21 /2 /37 تعطیل بوده اما مغازه های بازارهای کرج و شهرری باز و کسبه بطور معمول بکار خود ادامه میداده اند .
3ـ مجلس یادبود مورد نظر از ساعت 0900 در مسجد جامع تهران تشکیل شده است1.
بتدریج افراد از طبقات مختلف و از جمله اعضاء وابسته به جبهه باصطلاح ملی سابق و احزاب وابسته بآن و همچنین گروهی از وعاظ و روحانیون تهران و نیز مهدی بازرگان و یداله سحابی در این مجلس حضور یافته اند.
تعداد شرکت کنندگان در مجلس و کسانی که در کوچه ها و اماکن اطراف مسجد اجتماع کرده بودند، حدود 10000 نفر برآورد شده است.
پس از تلاوت آیاتی از قرآن کریم، حدود ساعت 1000 واعظی بنام شیخ موحد گیلانی معروف به عبائی که از قم بهمین منظور دعوت شده بوده بمنبر رفته است.
در این هنگام و قبل از منبر رفتن واعظ مذکور در بین جمعیت شعارهائی بنفع خمینی و علیه مصالح مملکت داده شده و این شعارها توسط اجتماع کنندگان با فرستادن صلوات و گفتن عبارت "صحیح است"، تایید شده است.
واعظ مذکور سخنان خود را تحت عنوان "مصیبتهائی که گریبانگیر مردم مسلمان شده" آغاز و سپس با اشاره به مرگ مصطفی خمینی (پسر روح اله خمینی)، و مجالس متعدد ختم که در قم و سایر نقاط کشور باین مناسبت تشکیل گردیده بود، اضافه کرد: عده بسیار کثیری در این مجالس شرکت کردند و بعلاوه تعداد زیادی از مردم در همان زمان برای عرض تسلیت نزد آیات عظام قم رفتند و این امر و همبستگی عظیم روحانیت موجب خشونت حکومت استبدادی گردید و کماندوهای مزدور که چشم دیدن این وحدت را نداشتند شروع به کشتار مردم در قم کردند.
پس از آن مردم مبارز تبریز در سایر شهرهای ایران بمناسبت بزرگداشت شهدای قم مجالسی منعقد کردند که باز هم رژیم مزدور و استعماری، شروع به ایجاد هرج و مرج در مجالس نمود و منجر به کشته شدن چند نفر دیگر در شهرها گردید.
واعظ مذکور آنگاه بعلت تشکیل مجلس حاضر بمناسبت وفات فاطمه زهرا (ع) و چهلم کشته شدگان یزد و شهرهای دیگر، اشاره و سپس بحث را به مشکلات اجتماعی کشاند و چنین ادامه داد: اقتصاد اجتماعی ناسالم است، وضع ترافیک در تهران نابسامان است، مطبوعات تحت سانسور شدید است، ملت در بدبختی و فقر و بیچارگی بسر میبرند، مالیاتهای کلانی را کسبه، کارگران و کشاورزان دریافت میکنند، حزب بی آبرو و رسوای رستاخیز را علم کرده اند و قوای سه گانه مملکت در اختیار یکنفر است.
حکومت استبدادی و جبار فردی که از پنجاه سال قبل در این کشور بر سر کار میباشد، در تمام مواقع سعی داشته ریشه اسلام و روحانیت را از بیخ و بن برکند و درآمد سرشار کشور از منابع طبیعی نفت، مس و سایر ذخائر را مفت و مسلم به امریکائیها و اسرائیلیها میدهند...
واعظ نامبرده که سخنانش با ابراز احساسات گروهی از شرکت کنندگان در مجلس مواجه بود مردم را به سکون و آرامش دعوت و به وقایع دو روز گذشته در قم اشاره کرده و اضافه نمود: بمنزل آیات اله شریعتمداری، گلپایگانی و نجفی مرعشی ،کماندوها حمله نموده اند و این سه مرجع روحانی در بیمارستان بسر میبرند.
در این هنگام که سخنرانی واعظ نامبرده در شرف خاتمه بود یادداشتی بوسیله یکی از افراد حاضر در مجلس باو تسلیم شد و مشارالیه مطالب یادداشت را که باصطلاح قطعنامه بود چنین قرائت گردید: ـ مردم ایران تمام ظلمها و ستمها و تجاوزاتی را که در بخشهای کارگری، کشاورزی و شهری میشود، محکوم میکند.
ـ تشکیل حکومت اسلامی به رهبری آنهائی که صلاحیت دارند.
ـ راهی که ما روحانیون در پیش گرفته ایم ادامه خواهیم داد.
ـ رهبر عالیقدر و مرجع اسلامی، آیت اله خمینی را، ملت ایران با جان و دل می پذیرد.
پس از خاتمه سخنرانی واعظ حدود ساعت 1230، جمعیت حاضر در مجلس از آنجا خارج و بخشی از اجتماع کنندگان متفرق و بقیه در سه گروه متشکل بطرف خیابانهای بوذرجمهری غربی، سه را سیروس و سرچشمه و خیابان ناصر خسرو بحرکت درآمده اند.
1 گروههای مذکور در مسیر خود بدادن شعارهای مضره و پرتاب سنگ بطرف مامورین مبادرت نموده اند که مامورین انتظامی مستقر در منطقه اقدام به متفرق نمودن تظاهرکنندگان کرده اند.
تا حدود ساعت 1330 در خیابانهای مذکور اجتماع و تظاهرات مورد اشاره ادامه داشته و سپس جمعیت بوسیله مامورین پراکنده شده اند.
گروههائی از این افراد در خیابانهای بوذرجمهری، مولوی، ری و سیروس مبادرت به خرابکاریهای پراکنده نموده و شیشه های کلیه شعب بانکهای واقع در این خیابانها و شیشه های دو سینما در خیابان مولوی و یک اغذیه فروشی در خیابان ری را شکسته اند1.
بین 40 تا 50 نفر از عناصر اخلالگر توسط مامورین پلیس دستگیر شده اند که تحقیقات و رسیدگی بوضعیت آنها ادامه دارد.
2 ارزیابی خبر : خبر صحت دارد.
اقدامات انجام شده: مراتب به نخست وزیری اعلام گردیده است.
توضیحات سند:
1ـ خبرنگار رادیو لندن آندرو ویتلی) خبر داد که امروز حدود دو هزار نیروی نظامی و انتظامی در اطراف بازار مستقر شده بودند و راههای خروجی اصلی را سد کرده بودند.شاید همین امر از شکل گیری راهپیمایی پس از پایان مراسم جلوگیری کرده، چرا که در بین سندهای روزهای پیشین خبرهایی نیز در مورد راهپیمایی در مسیرهای مختلف نیز دیده می شد.
یکی از اقوال این بود که از پیچ شمیران تا حسینیه ارشاد راهپیمایی خواهد بود.
1ـ روزنامه لوکوتیدین چاپ پاریس می نویسد: «روز پنج شنبه نیروهای انتظامی برای پراکنده کردن تظاهرکنندگان به استعمال گاز اشک آور مبادرت کردند.
هزاران نفر از ایرانیها در مسجد جامع در قلب بازار برای گوش کردن به سخنان رهبران مذهبی شیعه بر ضد دولت اجتماع کرده بودند.
سپس جمعیت در حالی که فریاد می کشیدند «مرگ بر شاه» روانه خیابان ناصرخسرو شده و به سمت مرکز ارتباطات و مخابرات هجوم آوردند.
در این هنگام بود که نیروهای انتظامی به پرتاب گاز اشک آور و تیراندازی هوایی برای پراکندن تظاهرکنندگان مبادرت کردند.
» این نشریه در ادامه خبر خود می آورد که «باید در انتظار تظاهرات جدیدی بود که حدود چهل روز دیگر برای حدود بیست نفر تظاهرکننده که روزهای سه شنبه و چهارشنبه گذشته در قم توسط پلیس و ارتش کشته شدند برگزار شود.
» (بولتن محرمانه رادیو تلویزیون ملی ایران / ش 44 / صص 33) 1ـ خبرگزاری یونایتدپرس پس از پایان مراسم در مسجد جامع با دکتر کریم سنجابی گفت و گویی کرد و سنجابی چنین گفت: «وقتی شرکت کنندگان در اجتماع اعتراض از مسجد خارج شده و وارد خیابان بوذرجمهری ـ شاهراه اصلی در منطقه جنوب تهران ـ شدند، دهها پلیس ضد شورش مسلح به مسلسل و سپر و دیگر تجهیزات ضد شورش در انتظار آنان بودند.
هزاران تن از ساکنان محل نیز در خیابانها بودند و پلیس برای پراکنده کردن مردم اقدام به تیراندازی در بالای سر آنها کرد.
تیراندازی منجر به بروز اضطراب شد و به یک برخورد کوتاه ولی شدید بین پلیس و تظاهرکنندگان انجامید.
» (همان منبع / ش 43 / ص 21 تا 23) 2ـ تعداد دستگیرشدگان در بولتن بعدی 128 نفر آمده است.