حوادث و وقایع برخی از شهرهای استان مازندران
تاریخ سند: 10 آبان 1357
حوادث و وقایع برخی از شهرهای استان مازندران
متن سند:
حوادث و وقایع برخی از شهرهای استان مازندران1ـ از ساعت 10:30 روز 10 /8 /1357 (2537 شاهنشاهی)، عده‌ای از قشریون مذهبی در شهر بابل به تظاهرات اخلالگرانه و اقدامات تخریبی مبادرت کردند و ضمن آتش زدن تعدادی از ادارات و مؤسسات دولتی و خصوصی، خساراتی نیز به این قبیل مؤسسات وارد آوردند که چگونگی تا ساعت 13:00 روز مذکور قبلاً به استحضار رسیده است.
اطلاعات رسیده بعدی حاکیست که اخلالگریهای فوق در بعدازظهر روز 10 /8 /1357 نیز همچنان ادامه داشته و آشوبگران پس از شکستن شیشه‌های چندین شعبه بانک و یک سینما در خیابانهای بابل، به طرف کارخانه آرد دلالت واقع در حمزه کلا حرکت و پس از رسیدن به محل، کارخانه مزبور را به آتش کشیده‌اند.1 آشوب‌طلبان سپس از آنجا مراجعت و در مسیر حرکت خود رستورانهای سه پهلوان و یک پهلوان را واقع در جاده آمل ـ شاهی آتش زده و در میدان ششم بهمنشهر آمل یک دستگاه کامیون را که حامل نوشابه پپسی‌کولا بوده، واژگون کرده‌اند. اخلالگران آنگاه به گروههای چندنفری تقسیم شده و کنترل خیابانهای اصلی شهر بابل را که شاهراه بین استانهای مازندران، خراسان، گیلان و تهران می‌باشد، به عهده گرفته و تنها به سرنشینان اتومبیل‌هائی اجازه رفت‌وآمد داده‌اند که در حضور آنها به مقامات عالیه مملکتی اهانت نموده باشند.
آشوبگران همچنین جلوی اتومبیلهای مأمورین انتظامی را که قصد سرکشی به خانواده‌های خود داشته اند، گرفته و این موضوع موجب ناراحتی آنها گردیده است. بعلاوه اخلالگران در این فاصله تعدادی از اماکن عمومی را به آتش کشیده‌اند و مأمورین انتظامی نیز که برای متفرق کردن آنها اعزام شده اند، عنوان کرده‌اند چون تیراندازی به طرف افراد اخلالگر منع شده و از طرفی عناصر آشوب طلب با سوزاندن مواد دودزا، اثرات ناشی از گاز اشک‌آور را خنثی نموده و از تیراندازی هوائی واهمه ندارند، لذا عملاً قادر به کنترل اغتشاشات نیستند.
در جریان این تظاهرات، حدود 30 نفر از مأمورین به وسیله چوب و سنگ از ناحیه اخلالگران مجروح گردیده‌اند که این عمل نیز موجب تضعیف روحیه مأمورین را فراهم آورده و به منظور تقویت روحیه آنها معاون شهربانی استان به بابل اعزام و برای مأمورین سخنرانی نموده که در خاتمه مأمورین با کشیدن هورا و گفتن زنده باد شاهنشاه آمادگی خود را اعلام داشته‌اند.
ضمناً در بحبوحه آشوبگریهای فوق، تعدادی از اخلالگران در گروهای بین 30 الی 50 نفری با توجه به شناسایی‌هائی که قبلاً روی منازل مسکونی کارمندان سازمان اطلاعات و امنیت بابل به عمل آورده بودند، قصد آتش زدن و انجام عملیات تخریبی در این ساختمانها داشته‌اند که به کارمندان مذکور اعلام شده محلهای خود را ترک و به مرکز استان (ساری) عزیمت نمایند. به دنبال این اقدامات، دادستان بابل ضمن مذاکرات تلفنی با یکی از دوستان خود اظهار داشت: «مهاجمین پس از این که با تیراندازی مأمورین مستقر در مقابل فرمانداری متفرق گردیدند، قصد حمله به دادگستری را داشتند که مأمورین اقدام به تیراندازی هوائی کرده‌اند و در نتیجه تعدادی از گلوله‌ها به ساختمان دادگستری اصابت نمود و من (دادستان بابل) در خصوص عدم تأمین نامه‌ای به وزارت دادگستری نوشته ام.”شب هنگام و به دنبال فروکش شدن آشوبگریهای فوق، عوامل آشوبگر در دسته‌هائی بین 10 الی 15 نفر، با در دست داشتن چوب و چماق، در چهارراه‌ها و معابر اصلی شهر بابل اجتماع و ضمن سد معبر، هر کسی را که از آنجا می‌گذشته متوقف و او را وادار به دادن شعار علیه مقامات عالیه مملکتی نموده و در غیر این‌صورت شخص عابر را به سختی با چوبدستی مضروب می‌کرده‌اند. آشوبگران حتی جلوی اتومبیل گشت شهربانی را هنگام تعویض پست گرفته‌اند که مأمورین با شلیک دو تیر هوائی آنها را متفرق نموده‌اند. متعاقباً در ساعت 04:20 روز 11 /8 /1357، شرکت پس انداز وام مسکن مازندران و ساختمان گل در خیابان نیما واقع در شهر بابل، توسط عناصر ماجراجو به آتش کشیده شده که آتش در ساعت 05:00 روز مذکور با حضور مأمورین آتش نشانی خاموش گردیده است.
1ـ از ساعت 19:00 الی 20:00 روز 10 /8 /1357، سید کاظم نور مفیدی2 که اخیراً از محل تبعید خود به گرگان مراجعت کرده، در حضور قریب 2000 نفر از قشریون مذهبی در مسجد گلشن این شهر پیرامون حکومت به اصطلاح اسلامی سخنرانی نموده است. پس از خاتمه سخنرانی نامبرده، جمعیت حاضر به اتفاق واعظ مورد بحث با دادن شعارهائی به نفع خمینی در خیابان پهلوی گرگان به راهپیمائی پرداخته و در ساعت 21:15 روز مذکور متفرّق شده‌اند.
2ـ روز 11 /8 /1357، اعلامیه‌ای به امضاء جامعه روحانیون بابل در شهر مذکور توزیع شده که در آن مطالبی به شرح خلاصه زیر درج گردیده است:
«جامعه روحانیت بابل از این آتش سوزی متنفر و این اقدام به دست عوامل دولت به منظور ارعاب و تهدید و ایجاد ترس در دلهای مردم انجام شده، زیرا در شهرهای دیگر مشابه این عمل تکرار شده است.»
3ـ روز 11 /8 /1357، کنترل عبور و مرور وسایط نقلیه در شهر آمل بوسیله عناصر آشوب‌طلب و اخلالگر انجام شده و این عناصر با پوشیدن لباس بلند و گذاردن کلاه بر سر خود، در چهارراه‌ها و تقاطع‌ها مستقر گردیده و با زدن سوت اتومبیل‌ها را راهنمایی کرده‌اند3.
ارزیابی خبر: خبر صحت دارد.
اقدامات انجام شده: مراتب به نخست‌وزیری اعلام گردیده است.
توضیحات سند:
1. آن چه از حوادث امروز (10 /8 /1357) شهر بابل که در این بولتن و یا روزنامه‌ها یاد شده، به دست می‌آید، و نیز به استناد بند سوم این بولتن که به طور خلاصه اعلامیه روحانیون بابل را ذکر کرد، تخریب گسترده مراکز دولتی و غیردولتی بابل با برنامه‌ریزی مقامات امنیتی و انتظامی رخ داده است؛ هر چند همراهی گروه‌هایی از جوانان شهر را در این اقدامات تخریبی می‌توان مشاهده کرد. روزنامه اطلاعات نوشت: «عده‌ای به قصد تخریب و آتش‌سوزی در خیابانهای بابل راه افتادند و در سر راه خود هر چه را دیدند آتش زدند و سوزاندند. شاهدان عینی می‌گویند در بین این گروه سه نفر افراد شناخته شده را دیده‌اند که گروه اخلالگران و خرابکاران را رهبری می‌کردند و مردم بابل را عقیده بر این است که پلیس در واقعه دیروز بابل مقصر است چرا که برای پراکندن این گروه هیچ‌گونه واکنشی از خود نشان نداد.»(ش 1135749)2. آیت‌الله سیدکاظم نورمفیدی ساعت ده صبح امروز (10 /8 /1357) وارد گرگان شد و از طرف هزاران تن از مردم گرگان مورد استقبال واقع شد. انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، جلد 14، پیشین، ص525.
3. با این که این بند از بولتن مربوط به روز یازدهم است، اما در روز دهم آبان هم شهر همچنان در دست جوانان آملی بود. امروز ( 10 /8 /1357 ) مشروبات الکلی هتل بزرگ آمل آتش زده شد. خانه دکتر غفاری مدیر عامل شیر و خورشید سرخ آمل هم آتش گرفت اما به دست مردم خاموش شد. (کیهان، ش 10602، ص 3)