موضوع: علی امیرخیزی پیرو: 2641 ـ 11/1/46(310)
تاریخ سند: 1 بهمن 1346
موضوع: علی امیرخیزی پیرو: 2641 ـ 11/1/46(310)
متن سند:
از: آلمان به: کل هشتم شماره: 3778 درباره گذشته علی امیرخیزی1 جز این اطلاعی ندارم که در ایران عضو کمیته حزب توده بوده و حتی زمانی به عنوان مسئول کمیته ایالتی در آذربایجان خدمت کرده و از مخالفین سیاست تجزیه طلبانه فرقه بوده و فرقه ایها نسبت به او دو نوع نظر داشته اند.آنها که محلی و عضو حزب توده بودند بطورکلی نسبت به او حسن نظر ابراز می داشتند ولی آنها که مجریان سیاست تجزیه طلبانه فرقه بودند نسبت به امیرخیزی نظر خوشی ابراز نمی‌کردند و حتی پس از وحدت حزب توده با فرقه قرار بود امیرخیزی به عنوان نماینده کمیته مرکزی حزب توده به آذربایجان شوروی برود که گویا با مخالفت مقامات محلی و سران فرقه و غلام یحیی و حتی مسئولین امر در مسکو مواجه گردید.
بطورکلی در جریان اختلافات گروهی در درون رهبری حزب امیرخیزی با احمد قاسمی و غلامحسین فروتن بیش از دیگران نزدیکی داشته است.
نام مستعار او در شوروی عمرانی است.
علی امیرخیزی در پلنومهای حزبی در گذشته همواره در موضع طرفداران از قاسمی و فروتن و کامبخش و کیانوری قرار داشت و به همین جهت مورد نفرت شدید مخالفین خود و بیش از همه مورد نفرت شدید رضا رادمنش و محمود بقراطی است و حتی روش زننده رادمنش نسبت به امیرخیزی در جلسات پایین حزبی نیز مشهود بوده است.
امیرخیزی سابقاً در انستیتوی ملل آسیا در مسکو کار می کرد.
ولی حالا بازنشسته است و فقط حقوق بازنشستگی می گیرد گاهی هم شعرهایی برای رادیوی مسکو می نویسد و می خواند و از این راه پولی در می آورد.
تخلص او در شعر فروزان است.
در اختلافات بین چین و شوروی نسبت به چینی‌ها حسن نظر داشته و هنگامی که از اعضای کمیته مرکزی خواسته شد در این مورد اظهارنظر کنند او یا اظهارنظر نکرد و یا اینکه بطور نامحسوس به چینی‌ها تمایل نشان داد.
در پلنوم یازدهم که منجر به اخراج قاسمی و فروتن از کمیته مرکزی حزب توده گردید علی امیرخیزی از آنها حمایت می کرد.
تا آنجا که بنده اطلاع دارم امیرخیزی از مخالفان فرقه و از مخالفان رهبری موجود در حزب است.
ولی بطورکلی شخصی است عامی و کم اطلاع و از نظر سیاسی دنباله رو از لحاظ جنسی هم ضعفهایی از خود نشان داده که در بین ایرانیان مقیم شوروی خوش نام نیست.
نشانی منزل او را بطور کتبی نمی دانم و اگر شماره تلفنش عوض نشده باشد 71768 است ولی بنده اطمینان ندارم ممکن است عوض شده باشد.
اصل در پرونده علی امیرخیزی 42201 پرونده عبدالصمد کامبخش ضمیمه و بایگانی گردد.
توضیحات سند:
1 .علی امیرخیزی (1274-1364) از انقلابیون دوران مشروطه .
نویسنده و فعال سیاسی.
عضو کمیته مرکزی حزب توده ایران.
وی در سال 1296 برابر با 1917 که سال انقلاب اکتبر بود مدتی مدیر داخلی روزنامه تجدد شد که تحت نظر شیخ محمد خیابانی منتشر می شد.
امیرخیزی در سال 1298 به مدت یک سال نیز در گیلان به سر برد و در کنار حیدر عمو اوغلی سخنگوی حزب کمونیست ایران قرار گرفت.
اواخر سال 1300 از طرف حزب کمونیست ایران یکبار دیگر برای کارهای تشکیلاتی به تبریز فرستاده شد بعدها در تبریز اتحادیه معلمین را بنیانگذاری کرد و سپس برای پیوستن به حزب اجتماعیون راهی تهران شد و در کنار سلیمان میرزا اسکندری قرار گرفت.
با یورش شهربانی رضاخان به کلوپ حزب اجتماعیون و بسته شدن آن امیرخیزی نیز مخفی شد، اما روز 30 خرداد 1310 به موجب قانونی که رضاخان وضع کرده و هرگونه فعالیت کمونیستی را ممنوع اعلام داشته بود، در تهران دستگیر شد.
یک سال و نیم در زندان ماند.
سپس به تبعید یزد فرستاده شد.
پس از سقوط رژیم رضاخان، در اولین کنفرانس ایالتی تهران عضو کمیته ایالتی شد.
کمیته ای که وظیفه کمیته مرکزی حزب برعهده اش بود.
کنگره اول حزب توده ایران عضویت امیرخیزی در کمیته مرکزی را تایید کرد و از آذر 1321 تا اواخر خرداد 1324 مسئول تشکیلات آذربایجان شد.
پس از فروپاشی حکومت پیشه وری در آذربایجان وی از ایران خارج و به شوروی پناه برد و به عنوان سکه شناس درموزه آثار باستانی مسکو مشغول به کار شد.