گزارش
تاریخ سند: 4 مرداد 1340
گزارش
متن سند:
شماره : 316 تصمیم کارگردانان جبهه ملی به ترتیب میتینگ در میدان جلالیه و برگزاری سالروز مقتولین 30 تیر سال 1331 و اقدام توام باشد عمل دولت و مامورین انتظامی بمنظور جلوگیری از برگزاری میتینگ و حتی تظاهرات موضعی از طرف جبهه ملی و طرفداران آن بین طبقات مردم اثرات مختلفی داشته است.اکثریت کسانیکه در تظاهرات مذکور شرکت کرده و یا قصد شرکت در این تظاهرات را داشتند ولی بعلت کنترل و مراقبت شدید مقامات انتظامی از شرکت در تظاهرات انصراف حاصل نمودند عبارت بودند از دانشجویان دانشگاه ـ شاگردان کسبه ـ آموزگاران پیمانی و جدید الاستخدام وزارت فرهنگ و کارگران و کسبه توده ای و جمعی از کارمندان دولت و اشخاص متفرقه.
بازرگانان بازار و کسبه خیابانها و استادان دانشگاه و اکثریت کامل کارمندان دولت و فرهنگیان با اینکه نسبت بدولت فعلی روش انتقادی دارند معهذا جدا با تظاهرات سی تیر که ابتکار عمل بدست توده ایهای سابق قرار داشت مخالف بودند و روی همین اصل اصولا روز جمعه از خانه های خود خارج نشده بودند و طبقات مزبور از اقدامات مامورین انتظامی و دولت در خنثی کردن و جلوگیری از اخلال نظم شهر جدا راضی بنظر میرسیدند.
علماء و روحانیون و متعصبین مذهبی که در دو ماه اخیر بعلت فعالیت جبهه ملی که مانند قبل از 28 مرداد 32 با حزب توده عملا همکاری می کنند نگران بودند و بهمین علت با دولت فعلی نظر مساعدی نداشتند از اقدام دولت در جلوگیری از تظاهرات این عده اظهار خرسندی می کنند و موقعیکه شکست تظاهرات سی تیر ماه باطلاع آیت اله بهبهانی و شیخ بهاء الدین نوری و آیت اله زنجانی و آیت اله خوانساری و سایر روحانیون طراز اول رسید ابراز مسرت کرده و از اینکه بدون قتل و خونریزی از اقدامات تحریک آمیز اخلالگران جلوگیری شده اظهار رضایت میکردند.
در محافل مطبوعاتی گفته میشود گرچه دولت از تحریکات اخلالگران در سی تیر کاملا جلوگیری نمود ولی دولت خود عامل اصلی تقویت عناصر اخلالگر است زیرا در زمان نخست وزیری آقای دکتر امینی بنام مبارزه با چند نفر افسر متهم بسوء استفاده کلیه مقامات حساس قضائی در اختیار طرفداران جبهه ملی و عناصر معروف بداشتن تمایلات چپی قرار گرفته و فرهنگ نیز یکپارچه در اختیار سوسیالیستهای طرفدار مصدق قرار دارد و معلوم است در چنین وضعی عناصر کمونیست از لحاظ روحی کاملاً تقویت میشوند و چون مقامات حساس دولتی را در اختیار دوستان و هواخواهان خود می بینند مبارزه و با مخالفت دولت را با خود جدی تلقی نکرده و علیرغم دستور مقامات انتظامی باز هم بصورت میتینگهای موضعی تظاهر می کنند.
در محافل مطبوعاتی اظهار عقیده میشود تا دستگاههای دولتی از عناصر سوسیالیست و چپی تصفیه نشود خطر همیشه وجود دارد.
افسران ارشد ارتش و مخصوصا امراء و افسران بازنشسته که بعلت فعالیت شدید عناصر طرفدار جبهه ملی در دو ماه اخیر نسبت بدولت نظر نامساعدی دارند و باطنا مایل بودند تظاهرات سی تیرماه منجر بقتل و کشتار و خرابکاری شود تا مقام شامخ سلطنت مجبور شوند حکومت دیگری را بروی کار آورند که بساط تشکیلات جبهه ملی و توده ایها را برچیند و این عده از افسران بزرگترین نقطه ضعف دولت فعلی را روی کار آمدن عناصر چپی در سازمانهای مختلف دولتی خصوصا وزارتخانه های دادگستری ـ فرهنگ و راه و بنگاه راه آهن میدانند و انتظار دارند بزودی وضعی بوجود آید که مانند روزهای بعد از 28 مرداد سال 32 کلیه سازمانهای دولتی از عناصر متمایل بچپ تصفیه شود.
مالکین بزرگ حتی آن دسته که دارای تمایلات طرفداری از جبهه ملی میباشند از روزیکه متوجه شده اند رادیوهای وابسته بشورویها از جبهه ملی پشتیبانی می کند و آتش تشنج و آشوب را در دهات و شهرها دامن میزنند تغییر عقیده داده و با فعالیت جبهه ملی نظر مخالف دارند و اقدامات دولــت را در جلوگیری از تظاهرات آنها تائید می کنند.
مالکین میگویند اگر دولت آقای دکتر امینی روش سیاسی ثابتی بخود بگیرد گرچه بخواهد برنامه تقسیم اراضی را عملی کند با او موافق میباشند ولی باین شرط که مجددا بساط زنده باد و مرده باد در شهرها و دهات براه نیاندازند.
عناصر توده ای و دانشجویان دانشگاه و بعضی از دانش آموزان بزرگسال مدارس شدیدا با دولت مخالف میباشند و خود را آماده می کنند که با افتتاح مجدد دانشگاه مبارزه شدیدی را علیه دولت شروع کنند.
نمایندگان دوره بیستم و مخصوصا وابستگان بحزب ملیون و مردم در عین حالیکه باطنا با جبهه ملی و حزب توده مخالف هستند مع الوصف خیلی مشتاق بودند که تظاهرات سی تیر ماه منجر بزد و خورد و قتل و کشتار شود تا از این راه موجبات سقوط دولت فراهم شود و این طبقه فقط بهمین علت از شکست تظاهرات سی تیر ماه ناراحت میباشند.
طرفـداران سیاست انگلیس و هواخواهان ایـجاد روابـط نزدیک بین ایران و شوروی که با احیای فعالیت حزب منحله توده نیز مخالفت دارند ضمن ابراز خرسندی از اقدام دولت در جلوگیری از برگذاری میتینگ و تجدیـد صحنه های زمان دکتـر مصدق و بر هم خوردن آرامش و ایـجاد اخلال در نظم و آشوب در نقاط مختلف مملکت اظهار عقیـده میکنند که ادامـه فعالیت جبهه ملی برای نشان دادن وجود آزادیهای نسبی در کشور مخصوصا با ادعاهای آقای دکتر امینی در بدو زمامداری ایشان امریسـت ضـروری منتها مقامات انتظامی که بعضا با تجدید تشکیلات و فعالیت جبهه ملی جدا مخالف میباشند بطرز فوق العاده ماهرانه حزب توده را بجبهه ملی چسبانیده و اعلامیه کمیته مرکزی حزب توده دایر به ائتلاف و همکاری با جبهه ملی و احزاب و دستجات وابسته بآن نیز بر اثر اقدام همین مقامات صادر شده است و شب گذشته هم در منزل سید جعفر بهبهانی گفته میشد که در ظرف دو روز آینده دولت در نظر دارد با صدور تصویبنامه جبهه ملی و نهضت آزادی ایران را مانند حزب منحله توده غیر قانونی اعلام کند و این شایعه در مجالس و محافل دیگر نیز منعکس شده و عموما از این موضوع اظهار تعجب میکنند.
دیشب در جلسه خانوادگی و دوستانه ای که با حضور چند نفر از روزنامه نگاران و اعضای احزاب ملیون و مردم تشکیل شده بود اظهار نظر میشد که در صورت غیر قانونی اعلام کردن جبهه ملی و یا نهضت آزادی ایران بزرگترین خدمت بحزب منحله توده صورت خواهد گرفت و اصولا ممکن است این تصمیم دولت بر اثر اجرای نقشه ماهرانه ای باشد که از طرف شورویها در ظرف یکماهه اخیر عملی شده است.
شخص مطلعی در این جلسه میگفت اخیرا کمیته مرکزی حزب منحله توده اعلامیه ای دایر بجانبداری از دکتر مصدق و لزوم همکاری حزب منحله توده با جبهه ملی چاپ و بافراد حزبی توصیه نموده بود که برای زمامداری دکتر مصدق فعالیت کنند و این اعلامیه که مورد مخالفت و تکذیب سران جبهه ملی قرار گرفته و بسیار ماهرانه تنظیم شده و باعث وحشت و نگرانی دولت از امکان اتحاد حزب منحله توده با جبهه ملی گردید و بطوریکه مشاهده شد دولت در روز 30 تیر خود را باتمام قوای نظامی که شایستگی مبارزه در میدان جنگ را داشته برای مقابله با تظاهر کنندگان آماده کرده بود و باین ترتیب علاوه بر اینکه بر ارزش و میزان قدرت جبهه ملی در افکار عمومی افزود موجبات تجری و اتحاد بیشتر اعضای جبهه ملی را نیز فراهم کرد زیرا اعضای جبهه ملی احساس نمودند که از این پس باید با طرح و نقشه ماهرانه تری برای انجام تظاهرات آماده گردند.
و در مورد غیر قانونی شناختن جبهه ملی اظهار گردید در حال حاضر تنها معارض و مبارز حزب منحله توده و عوامل کمونیست در ایران اعضای جبهه ملی و جامعه سوسیالیستهای وابسته بخلیل ملکی و سایر احزاب ملی هستند که با عقاید پا بر جا چندین سال است علیرغم مخالفت با دولتها با حزب منحله توده نیز در یک مبارزه اصولی هستند و روی همین اصل حزب منحله توده همیشه در حساسترین مواقع از پشت بجبهه ملی ضربه زده است و اخیرا با توجه بوضع سیاسی کشور و تجدید و توسعه تشکیلات جبهه ملی و احزاب ملی که باعث ناراحتی حزب منحله توده شده بود با صدور یک اعلامیه خود را وابسته و حامی جبهه ملی معرفی کردند و همین اعلامیه بزرگترین ضربه ای است که در ظرف چند سال اخیر از طرف حزب توده بر پیکر جبهه ملی وارد شد.
و اولین اثر آن مبارزه شدید دولت با جبهه ملی و بازداشت سران آن بود و طبعا پس از غیر قانونی اعلام شدن جبهه ملی اعضای آن سعی خواهند کرد بفعالیت زیر زمینی پرداخته و با تشکیلات اصولی و منظمی بمبارزه بپردازند و در واقع مانند حزب منحله توده دست باقدامات خطرناکی بزنند و چون دولت فعلی و یا دولتهای آینده با نیروی بزرگی که اکثریت طبقات دوم و سوم طرفدار آن هستند روبرو میشود بر فشار و سختگیری های خود نسبت به تعقیب افراد و جلوگیری از فعالیت جبهه ملی خواهد افزود و پس از یکی دو سال که جبهه ملی عرصه را بر خود تنگ دید و از طرفی اقدامات شدید دولت باعث عصبانیت و تجری اعضای ساده جبهه ملی گردید خود بخود جبهه ملی و اعضای آن برای پیروزی قطعی خود را محتاج بهمکاری و اتحاد با دستجات مخالف دیگر خواهند یافت و بطور قطع اگر بطور موقت هم شده باشد با حزب منحله توده ائتلاف خواهد نمود و این درست آرزوئی است که سران کرملین در سر میپرورانند و خواهند توانست با یک نیروی عظیم ملی هر دولتی را ساقط و حتی خطری برای رژیم کشور فراهم نند و بدیهی است پس از واژگون شدن دولتی بالافاصله اعضای حزب منحله توده کارگردانی را بدست گرفته و انقلابات داخلی را دامن خواهند زد و مانع آن خواهند شد که جبهه ملی که یگانه دشمن ایدئولوژیک آنها است قد برافراشته و زمام امور را بدست گیرد و در این صورت پس از یک سلسله مبارزات و ناامنی بالاخره زمام امور بدست عوامل وابسته بحزب کمونیست خواهند افتاد و باین طریق فقط با یک اقدام اشتباه یعنی غیر قانونی شناختن جبهه ملی بزرگترین خیانت ها بکشور شده است.
اقلیت های مذهبی خصوصا یهودیان ایرانی اقدام دولت را در جلوگیری ازمیتینگ و تظاهرات روز سی تیر تأیید و این عمل را برای حفظ نظم و آرامش چند ساله اخیر کشور و ادامه نقشه ها و برنامه های اصلاحی دولت امری لازم و ضروری میدانند.
توضیح آنکه پس ازدستگیری سران جبهه ملی1 و جریان روز 30 تیر و تعطیل کلوپ جبهه فعالیت ارگانهای جبهه ملی متوقف شده و جلسات و حوزه های جبهه تشکیل نمیگردد.
عموما اعضاء و طرفداران جبهه ملی منتظر آزاد شدن سران جبهه و روشن شدن وضع و روش دولت در قبال جبهه ملی و بدست آوردن فرصت و موقعیت مناسب جهت تجدید فعالیت میباشند.