اداره حکمران بنادر جنوب
تاریخ سند: 20 دی 1314
اداره حکمران بنادر جنوب
متن سند:
13141020وزارت داخله
تاریخ 20 /10ماه 1314
نمره ۴۳۳ ضمیمه
حکومت بنادر جنوب و مضافات
(حکومت قشم)
محرمانه و مستقیم
اداره حکمران بنادر جنوب
عطف به نمره ۴۸۳۰ موضوع تربیت و تجدد نسوان، محترماً معروض می‌دارد، می‌توانم عرض کنم که اهالی اینجا صد سال از تمدن امروزه دور هستند و معامله مردها با زنها فوق الغایه رقت آور است. زنهای اشخاصی که دارایی دارند و می‌توانند از کلفت نگاهداری نمایند سالی یک مرتبه اجازه ندارند از خانه بیرون بیایند در نتیجه همین عدم گردش و در حقیقت در حبس ماندن عموما زرد و ضعیف و دارای امراض مزمن می‌باشند و فقط از تمدن امروزه خوردن و خوابیدن در منازل را یاد گرفته‌اند حتی در منازل شخصی هم رو می‌گیرند1. در این مدت آنچه با متنفذین اینجا راجع به تجدد نسوان مذاکره نموده و می‌نماید جواب آنها این است که هر وقت در بندر عباس کاملا به موقع اجرا رسید البته زنهای اینجا هم اقدام خواهند نمود (از دادن این قبیل جوابهای بی‌اساس قصدشان فقط طفره است. بنابر این به نظریه اینجانب تا جزئی فشاری در کار نباشد انجام این مقصود به این زودی در اینجا میسر نیست2 و با این ترتیبات و وضعیت اهالی چندین ماه وقت لازم است که نسوان اینجا پی به تجدد و ترقی خود ببرند. لذا منتظر دستور است که هر نوع امر فرمایند اقدام نماید.۳
حکومت قشم
توضیحات سند:
١- وجود سنتها و عادات غلط در بین مردم ما در رفتار با زنان کم و بیش وجود داشته است. برخی مردان آن چنان تعصب بی‌مورد ورزیدند که زنها را به مثل اشیا در گوشه و کنج خانه‌ها حبس کردند و کم کم این روش به صورت عادت در آمد و سنت آن قوم و طایفه قرار گرفت و تخطی از آن گناه نابخشودنی تلقی شد. در حالی که هم این طرز رفتار و هم آنچه که به عنوان نهضت آزادی زنان برپاشد برخلاف معارف پاک اسلامی بوده است و همه مخالفتها نیز با این افراطها و تفریطهاست وگرنه آنچه از منطق و فطرت و آموزشهای عالی اسلام سرچشمه گرفته باشد جای بحث و مجادله نداشته و ندارد در همین رابطه استاد شهید مرتضی مطهری بیانات ارزشمندی دارد که قستمی از آن در پاورقی سند شماره ۵۹ گذشت و اینک ادامه آن در زیر می‌آید. ..... این فکر که زن فقط و فقط باید در کنج خانه محبوس بماند و حتی با حفظ حریم و رعایت عفاف هم از علم و از هر کمالی الزاما باید محروم بماند و کاری جز اطفا شهوت مرد و خدمتکاری او ندارد... علاوه بر اینکه با اسلام جور نمی‌آید بر ضد عواطف انسانی است... آنچه مورد تأیید است حریم است نه پرده نشینی. رسول اکرم اجازه شرکت در مساجد و احیانا در تشییع جنازه و بالاتر حضور در میدان جنگ را می‌داد و در عین حال مانع اختلاط بود، می‌گفت: «زنان و مردان با یکدیگر و در حال اختلاط از یک در خارج نشوند و حتی در کوچه و خیابان خط ممر مردان از خط ممر زنان جدا باشد، صلی الله علیه و آله، که چقدر او بزرگ و عظیم و معتدل بود و چه قدر ما کوچک و حقیر و مفرط یا مفرط هستیم.» استاد در جواب به آنهایی که به بهانه غیرت اسلامی رفتارهای ناشایست و عقاید سخیفی در مورد زنان دارند می‌گوید: «على هذا ما باید مسلمین را از پیغمبر افضل بشماریم و غیورتر. دلیل بر عادت بودن و نه اجرای سنت این است که در عصرهای بعد، از هر گناه کبیرهای عظیم‌تر جلوه کرده و می‌کند در صورتی که همین مردم از ارتکاب کبایر پرهیز نداشتند، نام چنین غیرتها را غیرت الهی نتوان گذاشت صرفأ تعصب بر عادات است... اندکی به نام عفت و عصمت و پاکی زن را بکشانیم به گوشه صندوق خانه‌ها پرت شده ایم. یک ذره به نام دخالت خانمها در اجتماعات و فعالیتها، حریم را بشکنیم نیز از آن طرف افتاده ایم.»(پاسخهای استاد به نقدهایی بر کتاب مسئله حجاب، مرتضی مطهری، صفحات ۲۲، ۵۸، ۵۹ و ۶۶ و پیرامون جمهوری اسلامی، مرتضی مطهری، صفحه ۶۲).
۲- آنچه که در اینجا جزئی فشار برای پیشبرد کشف حجاب عنوان شده است چیزی جز ایجاد رعب و وحشت و برداشتن پوشش زنان بوسیله سرنیزه و ضرب و جرح و زندان و تبعید نیست، چنانکه در کلیه شهرهای کشور و حتی قصبات به اجرا درآمد. و شاید حکومت قشم خواستار دستور کتبی برای این منظور بوده است تا با کمال جرأت و جسارت اقدامات خود را انجام برساند. برای اینکه باز تصویری روشنتر از سفاکی و ددمنشی حکومت رضا خان و عمال او بدست آید به کلامی از شاهد صادق عالم و عادل حضرت امام خمینی (ره) استشهاد می‌جوییم: «... ما می‌گوییم دولتی که برای پیشرفت کلاه لگنی نیم خورده اجانب چندین هزار مظلوم کشور را در معبد بزرگ مسلمین و جوار امام عادل مسلمانان [شاره به واقعه مسجد گوهرشاد] با شصت تیر و سرنیزه سوراخ، سوراخ و پاره، پاره کند این دولت کفر و ظلم است و اعانت آن عدیل کفر و بدتر از کفر است. ما می‌گوییم دولتی که برخلاف قانون کشور و قانون عدل یک گروه دیوان آدم خوار را به نام پاسبان شهربانی در هر شهر و ده به جان زنهای عفیف بی‌جرم مسلمانان بریزد و حجاب عفت را با زور سرنیزه از سر آنها برباید و به غارت و چپاول ببرد و محترمات بی‌سرپرست را در زیر لگد وچکمه خورد کند و بچه‌های مظلوم آنان را سقط کند این دولت، دولت ظالمانه واعانت بر آن عدیل کفر است. ما حکومت دیکتاتوری را ظالمانه و عمال آن را ظالم و ستمکار می‌دانیم.» (کشف الاسرار، امام خمینی (ره)، صفحه ۲۳۹).
۳- این سند در کتاب خشونت و فرهنگ، سازمان اسناد ملی ایران، صفحه ۷۷ نیز آمده است و چون رونوشتی از آن در اختیار این مرکز بود اقدام به درج آن گردید.