موضوع: مذاکرات شخصى به نام رضا1 با دکتر على امینى
تاریخ سند: آبان 1357
موضوع: مذاکرات شخصى به نام رضا1 با دکتر على امینى
متن سند:
گزارش خبربه: 312 شماره گزارش: 27016 /20ﻫ12
از: 20ﻫ12 تاریخ گزارش: 27 /8 /57
موضوع: مذاکرات شخصى به نام رضا1 با دکتر على امینى
مورخه 24 /8 /57 شخصى به نام رضا با امینى تماس و ضمن احوالپرسى اظهار داشت من میل داشتم حضرتعالى ازاین پشتیبانى که مجدداً آقاى کارتر از شاه ایران کرده‌اند و نسبت به وضع ایران اظهار عقیده کرده‌اند، اطلاعى پیدا کنید و اضافه نمود متأسفانه الان راننده‌اى در اختیار نداریم که بفرستم خدمتتان و این مصاحبه در حدود پنج هزار کلمه است که آن قسمت که مربوط به ایران است و حدود شش، هفت دقیقه طول کشیده و ممکن است من پنجشنبه بیارم خدمتتان و آنجا ببینید و اگر اشکالى ندارد الان متن فارسى آن را برایتان بخوانم و امینى گفت فارسى‌اش بهتر است و رضا اظهار داشت این یک مصاحبه مطبوعاتى است و یکى از خبرنگاران از کارتر می‌پرسد که شما الان در اظهارات خود گفتید که درباره بعضى مسائل چندین راه اختیار براى ما وجود دارد و این کار هم البته خیلى مشکل است که کدام راه را باید انتخاب بکنیم و حالا من می‌خواهم این بیان شما را در مورد چند مثال روشن تلفیق بدهم. مثلاً یکى از اینها راجع به ایران است حالا چند اختیار دارید که کدام راه را مى‌خواهید انتخاب کنید و کدام راه صلاح است. کارتر در جواب مى‌گوید که ما شاه ایران را یک دوست می‌دانیم و یک متفق وفادار و با ایران ما روابط بسیار خوبى داشته‌ایم و همچنین حالا هم داریم و روابط ایران در گذشته و حال با کشورهاى غربى در جهان خیلى خوب بوده و خیلى هم این روابط ما سازنده بوده و با ارزش و چون ما علاقمندیم که ایران یک کشور مستقل در آن ناحیه باشد یعنى ایران نیرومند و مستقل در آن منطقه از دنیا زیرا ایران نیرومند و مستقل یک عامل ثبات خواهد بود و اگر این دولت ایران با وسائل خشونت سقوط بکند نتایج غیرقابل پیش‌بینى ببار خواهد آورد و شاه را انتقاد می‌کنند که در دمکراتیزه کردن خیلى تند بوده براى اینکه رفرم‌هاى اصلاحات اجتماعى در ایران با سرعت تمام عرضه و اجرا کرده است و بعضى از مخالفان و معاندان شاه مى‌گویند که شاه در این مسیر خیلى تند رفته و بعضى هم مى‌گویند نه باندازه کافى تند نرفته. به هر حال موضوع اینست که به او ایراد می‌گیرند که احساسات مذهبى و سنن اجتماعى و مذهبى ایران را در هم شکسته است و مشکل فقط همین است. سئوال‌کننده مى‌گوید فقط مشکل این‌نیست، مشکل اینست که مى‌گویند یک کشور پلیسى برقرار کرده است و راجع به آن چه مى‌گوئید؟ کارتر جواب می‌دهد این درست است و خیال مى‌کنم انتقادى که از شاه مى‌کنند شاید موجه باشد، جزئیاتش را نمی‌دانم ولى مطمئن هستم که ایران پیشرفت‌هاى اجتماعى فاحش و چشمگیرى داشته و به سوى آزادى پیش رفته است حتى در ماه‌هاى اخیر شاه اجازه داد که مذاکرات پارلمان از تلویزیون و رادیو زنده پخش شود و این کارى است که حتى خود ما در این کشور اینکار را انجام نمى‌دهیم. باز سئوال‌کننده می‌گوید که خیال نمى‌کنید که این کارهائى که شاه حالا انجام می‌دهد خیلى دیر باشد. کارتر جواب می‌دهد ولى من نمی‌دانم آینده چه بشود. من امیدوارم که یک حکومت شبه نظامى به وجود بیاید هر چه زودتر و در حال حاضر هم شاه متعهد شده است سیاست دمکراتیزه را ادامه دهد و یک انتخابات دمکراتیک در ظرف شش ماه شاید هم هشت ماه به عمل خواهد آورد من امیدوارم که چنین چیزى امکان‌پذیر باشد. کارتر اضافه می‌کند که تمایل ما بر این است که ایرانی‌ها آزادى داشته باشند و افکار و نظرات خود را آزادانه بیان بکنند و یک دولتى به وجود آورند که این دولت حقیقت و واقع منعکس‌کننده نظرات اکثریت جامعه ایران باشد. سئوال‌کننده مى‌گوید: می‌توانیم تشویق بکنیم جریانى که شما مى‌گوئید؟ کارتر جواب می‌دهد نه، ما در امور داخلى دخالت نمى‌کنیم. سئوال کننده مى‌گوید ما این را آوردیم روى کار ولى حالا شما می‌گوئید ما نمى‌توانیم او را نگهداریم و کارتر مى‌گوید من خیال مى‌کنم که این تصمیمى است که باید خود ملت ایران و خود جامعه ایران بگیرد. سئوال‌کننده از کارتر می‌پرسد این براى تو اسباب زحمت نیست، هیچ ناراحت نمی‌شوى کنار بنشینى و از دستت هیچ برنیاید و خطرات مهمى در یک قسمت از دنیا وضع ما را و نفوذ ما را و قدرت ما را تهدید بکند کارتر جواب می‌دهد ما هیچ تمایلى نداریم که در امور داخلى کشورهاى دیگر دخالت بکنیم مگر اینکه امنیت خود ما مستقیماً در معرض تهدید قرار بگیرد و این فلسفه‌ایست که من از آن موقعى که وارد صحنه سیاست ملى شده‌ام براى خودم انتخاب کرده‌ام. من این حرفى که به شما می‌زنم با تحمل مشقات فراوان در ویتنام و در موارد دیگر یاد گرفته‌ایم که ما دیگر نباید فراموش بکنیم ما البته کوشش کرده‌ایم به متفقین خود کمک بکنیم، ما کوشش کرده‌ایم که وفادار بمانیم به دوستان خودمان و تشویق بکنیم این آزادى را که هر کسى یک رأى دارد و بیشتر ندارد و حکومت اکثریت و دمکراتیک را تشویق کرده‌ایم و دلمان نمی‌خواهد مداخله بکنیم. بدیهى است که ما موفقیت پیدا نکرده‌ایم که دیگران را تشویق بکنیم که در راه دموکراسى به سطح استانداردهاى ما برسند ولى در کوشش‌هاى خود استمرار و مداومت داشته‌ایم و حالا به سطح معیار ما نرسیده‌اند و ما کوشش خود را کرده‌ایم. سئوال‌کننده به کارتر مى‌گوید همین امر باعث شده که از سیاست ما انتقاد بکنند که ما نتوانسته‌ایم مفاهیم دموکراتیک را پیش ببریم و همین الان هم در کشور ما محافلى هستند که مى‌گویند این شوروى است که در ایران مداخله مى‌کند و با کمال آزادى مخفیانه و در زیر زمین نقشه‌هاى خودش را اجراء مى‌کند( به اینها بفرمائید که ممکن است ما شاه را دوست نداشته باشیم ولى مصممیم او را در مسند قدرت حفظ بکنیم) ولى حالا شما آمده‌اید و به ما می‌گوئید در امور داخلى دخالت نمى‌کنید؟ این چه وضعى است. کارتر جواب می‌دهد نه ما این را نمى‌توانیم انجام دهیم ولى من با بیانیه‌هاى متعددى که صادر کرده‌ام و ونس هم صادر کرده اینست که شاه و حکومت فعلى را حمایت مى‌کنیم ولى هیچ کنترلى روى تصمیمات غائى و نهائى ملت ایران ندارم و روى ثبات منطقه هم نداریم و این مربوط است به خود ملت ایران و خود ملل منطقه ولى این را هم روشن کرده‌ایم که تروریسم کارى از پیش نمى‌برد، خشونت به جائى نمى‌رسد، آنارشیسم و هرج و مرج نتیجه‌اى به بار نمى‌آورد ولى در عین حال همه این امور ممکن است در تعاقب سقوط دولت ایران پیش بیاید. البته این پیش‌آمد صلح را هم تهدید مى‌کند ما هیچ دلیل و مدرکى بر دخالت شوروى در امور ایران و اینکه شوروى تصمیم دارد وضع کنونى دولت ایران را بهم بریزد در دست نداریم و هیچ دلیلى ندارم که بگویم منشاء و سرچشمه کنونى در ایران، شوروی‌ها هستند زیرا من می‌دانم که آنها منافع مشترکى با ایران و ثبات وضع ایران و دولت ایران دارند و آنها هم مى‌خواهند که ثباتى در ایران وجود داشته باشد و حالا در رأس این دولت چه کسى هست براى اینها (شوروی‌ها) خیلى ارزش دارد و ممکن است این وضع براى شوروى عوض بشود و اگر معلوم بشود که شاه خیلى آسیب‌پذیر و ضعیف است و عوامل دیگرى ممکن است روى کار بیاید در چنین صورت شوروی‌ها با این وضع آشکار کنونى را که خیلى بدیهى است، ممکن است مداخله بکند و وضع ما فعلاً همین است و در خاتمه قرار شد رضا متن کامل این مصاحبه را روز پنجشنبه 25 /8 /57 در اختیار امینى قرار دهد و سپس از یکدیگر خداحافظى نمایند.
نظریه یکشنبه: رضا نام از دوستان امینى است که تصور می‌رود عضو مهمى در سفارت آمریکا یا انگلیس باشد و حتى براى روز چهارشنبه 24 /8 /57 حدود ساعت 30: 16 از امینى دعوت نموده بود که با یک فرد خارجى مذاکراتى به عمل آورد که از مذاکرات انجام شده اطلاعى در دست نیست.
نظریه سه‌شنبه: نظریه یکشنبه مورد تأیید است.
نظریه چهارشنبه: نظریه سه‌شنبه تأیید مى‌گردد.
توضیحات سند:
1ـ رضا امینى فرزند بیوک در سال 1294 ش. در زنجان متولد شد. تحصیلات خود را تا درجه دکتراى حقوق ادامه داد. نامبرده سمت‌هائى از جمله سردبیر و مؤسس روزنامه انگلیسى تهران ژورنال ـ مشاور وزارت دارائى، مشاور اداره اطلاعات سفارت آمریکا در ایران و...عهده‌دار بود. از مهره‌هاى سرسپرده و وفادار به رژیم و شخص محمدرضا بود چنانچه در دفترچه مشخصات و بیوگرافى که توسط ساواک در سال 1345 از وى گرفته شده، نامبرده خود را جزء هیچ گروه و حزبى معرفى ننموده و ضمن تحلیل مختصرى از برنامه شاه که مجموع بهترین‌هاى گروه‌هاى چپ و راست و ... است، وابستگى فکرى‌اش را به شخص محمدرضا مسجل ساخت. امینى از مهره‌هاى اطلاعاتى سرویس اطلاعاتى آمریکا C.I.A بود و سال‌ها به عناوین مشاور، معاون و... در اداره اطلاعات آمریکا در ایران مشغول به کار و خط‌دهى سیاسى بود و از اعضاى مؤثر جمعیت فراماسونرى (مدیر تشریفات لژ تهران) و کلوپ روتارى بود. امینى در سال 1358 پس از فتح لانه جاسوسى توسط دادستانى انقلاب دستگیر و راهى زندان می‌شود و پس از 4 ماه بازداشت با فشار دولت آمریکا در زمان دولت موقت از زندان آزاد مى‌شود. (اسناد ساواک/پرونده‌هاى انفرادى)ر.ک. بزم اهریمن / جلد اول / ص 94.