تاریخ سند: 4 بهمن 1316
ستوان ۳ على مهاجر1که از 10/3/16 به کفالت دسته امنیه قائن ۲ برقرار گردیده به مرکز احضار و تحت بازجویی قرار گرفت.
متن سند:
13161104
وزارت جنگ
تهران مورخه 4 /11 /1316
اداره امنیه
دایره امور جزایی
شعبه ۳
شماره ۱۲۵۸ ق ۳
محرمانه مستقیم
کفالت ستاد ارتش
گزارش
پاسخ امریه شماره 9271—13 /10 /16 محترما معروض میدارد: ستوان ۳ على مهاجر1که از 10 /3 /16 به کفالت دسته امنیه قائن ۲ برقرار گردیده به مرکز احضار و تحت بازجویی قرار گرفت. طبق بازجویی که از مشارالیه به عمل آمده نتیجه به نحوی است که ذیلا معروض میگردد:
چهار روز قبل از ورود استاندار شرق، بخشنامه بدون قید ساعت و روز ورود از طرف بخشدار منطقه مزبور مبنی بر اینکه رؤسای دوایر برای تقدیم احترامات لازم حاضر گردند، صادر میشود. از طرف بخشدار مزبور دیگر اطلاعی داده نمیشود. فقط قبل از ورود استاندار، رئیس معارف خراسان به قائن وارد و به بخشدار اظهار داشته بود که الساعه استاندار وارد میشود که بلافاصله بخشدار نیز شفاهاً به ستوان مهاجر اطلاع میدهد که در نتیجه بخشدار و ستوان ۳ مهاجر و نماینده معارف برای استقبال عزیمت بعد از چند دقیقه استاندار شرق به اتفاق خانم خود مقارن ظهر به قائن وارد میگردند و در حین رفتن به منزل آذری، استاندار شرق از بخشدار قائن استیضاح نموده که چرا بانوان نیامدهاند. از طرف بخشدار اظهار میشود علت، عدم اطلاع از ساعت ورود بوده و در عین حال استاندار اظهار نموده که قصور از طرف رئیس امنیه و بخشدار و معارف است که کوتاهی نمودهاند. ستوان ۳ معروض نیز جواباً عرضه داشته که علت همان بیاطلاعی از ساعت و روز ورود استاندار بوده است و مطلق چنین عبارتی (به زور نمیشود رفع حجاب کرد) عرض نشده و اقوی دلیلی که بر برائت خود اقامه میکند این است که استاندار شرق پس از نیم ساعت توقف در قائن به بیرجند عزیمت و بعد از ۴۸ ساعت که مجددا برای عزیمت به مشهد به قائن وارد گردیده، کلیه رؤسای دوایر دولتی و افسر مزبور و اهالی با خانمهای خود به واسطه اطلاع از آمدن استاندار به استقبال رفته، چنانچه چنین عبارت به استاندار اظهار و حقیقت داشت به فاصله ۴۸ ساعت اقدام به رفع حجاب غیر مقدور بود. و اساسا قبل از تصدی مشارالیه عمل رفع حجاب در قائن خاتمه یافته بوده است. در خاتمه، از قراین امر چنین استنباط میگردد، چون در موقع ورود بواسطۀ عدم اطلاع ساعت ورود به طور شایسته از استاندار شرق استقبال نشده و مراسم احترام معمول نگردیده، ممکن است باعث تغیر استاندار گردیده، و از عرض جواب بخشدار و ستوان ۳ مهاجر سوء تفاهمی حاصل شده باشد. زیرا قطع نظر از اینکه در مراجعت استاندار از بیرجند مراسم استقبال و ادای احترامات بوسیله رؤسای دوایر دولتی و اهالی محل که به اتفاق خانمهای خود بودهاند به عمل آمده، آنچه از سوابق خدمتی و قیافه افسر معروض نیز مشاهده و رؤیت میشود، مشارالیه فاقد قدرت و کفایتی است که بتواند در مقابل استاندار شرق چنین اظهاری نموده باشد. افسر مذکور فعلا در مرکز میباشد. موکول به اوامر عالی است.
کفیل معاونت اداره امنیه سرهنگ خسروپناه ۳
[امضا]
دستور بازجویی داده نشده بود، دستور تعقیب داده شده بود. در مقابل او امری که شرف صدور یافته و در مقابل مراسله ریاست وزراء و گزارش استاندار شرق که با کمال روشنی و صراحت مرقوم فرمودهاند به این حرفها نمیتوان ترتیب اثر داد امر مبارک باید اجرا شود.
توضیحات سند:
1- ستوان سوم على مهاجر در دوره چهارم آموزشگاه ستوانی امنیه که در اول مهرماه سال ۱۳۱۱ ش شروع و در یکم مهرماه ۱۳۱۴ ش خاتمه یافت، شرکت کرد و با نیل به درجه ستوان سومی فارغ التحصیل شد. قسمت عمده شاگردان این دوره از استواران تحصیل کرده واجد شرایط و عدهای نیز از خارج ازتشکیلات نظامی استخدام شده و بعد از آموزش، فارغ التحصیل گردیدند. (ر.ک : تاریخ ژاندارمری ایران، سرهنگ دکتر جهانگیر قائم مقامی، صفحات ۳۸۹ و ۳۹۰ با عکس).
۲- دستههای امنیه در نقاط کم جمعیت به جای شهربانی مستقر بود و مانند شهربانی مسئولیت حفظ نظم و امنیت عمومی را داشت و تابع انضباط و مقررات نظامی بود. (ر.ک : رضا شاه کبیر یا ایران نو، الول ساتن، صفحه ۲۴۰).
۳- سرهنگ محمود خسروپناه (عظام السلطنه) که سوابق ممتد خدمتی در ژاندارمری زمان سوئدیها و تشکیلات امنیه بعد از آن را داشت در تاریخ ۲۹ آذر ۱۳۹۶ ش به معاونت اداره امنیه منصوب شد و تا اواسط ۱۳۱۸ ش که سازمان و ادارات مرکزی امنیه کل منحل و واحدهای امنیه تابع لشگرها و تیپهای منطقه مربوط شدند در این سمت باقی بود و در خلال این دو سال با عنوان معاونت امور امنیه را اداره میکرد و دیگر رئیس برای اداره امنیه تعیین و انتخاب نشد. در تاریخ اول مرداد ۱۳۲۲ ش به ریاست شهربانی کل منصوب شد و در ۱۴ خرداد ۱۳۲۳ ش بفرماندهی ژاندارمری کل کشور (امنیه سابق) منصوب گردید و در ۲۷ بهمن ۱۳۲۴ ش از کار برکنار شد. تا اینکه مجددا در ۲۷ اسفند ۱۳۲۵ ش فرمانده ژاندارمری کل کشور شد. اداره ژاندارمری در این زمان عملا توسط ژنرال شوارتسکف آمریکایی اداره میشد و رؤسای ژاندارمری و از آن جمله محمود خسروپناه میبایستی تابع نظرات او باشند. خسروپناه تا ۲۹ دی ۱۳۲۶ ش در همین سمت بود. وی در تاریخ اول فروردین ۱۳۲۶ ش به درجه سرلشگری ارتقا یافت. در تاریخ ۱۰ تیر ۱۳۲۶ ش که سرتیپ علی اکبر درخشانی فرمانده سابق لشگر آذربایجان که در ۲۱ تیر ۱۳۲۴ ش تسلیم فرقه دمکرات آن منطقه شده بود در دادگاه محکوم به حبس ابد گردید، ریاست این دادگاه را سرلشگر خسروپناه عهده دار بود. (روزشمار تاریخ ایران، دکتر عاقلی، جلد اول، صفحات ۳۰۵، ۳۵۶، ۳۶۶، ۳۸۴، ۴۰۲، ۴۰۳، ۴۰۵، ۴۰۶ و تاریخ ژاندارمری ایران، قائم مقامی، صفحات ۳۴۱، ۳۴۶ و ۳۴۷).
منبع:
کتاب
تغییر لباس و کشف حجاب به روایت اسناد صفحه 391