تاریخ سند: 16 اسفند 1314
نهضت بانوان و کشف حجاب به طور کامل در منطقه سرحدی آستارا و نمین عملی گردیده
متن سند:
13141216
نمره-
وزارت جنگ
ستاد ارتش
مورخه 16 /12 /14
شعبه مرموزات
پیشگاه اعلیحضرت همایون شاهنشاهی
راپرت
راپرت کمیسر اردبیل به لشگر نمره ۴ شمال غرب حاکی است که: در عین حالی که موضوع نهضت بانوان و کشف حجاب به طور کامل در منطقه سرحدی آستارا و نمین عملی گردیده، مع هذا از طرف امیر ابراهیمی (سالار محتشم سابق) حکومت و رئیس بلدیه آستارا که از عناصر کهنه پرست میباشد از ایجاد مشکلات در این زمینه خودداری ننموده و از هیچ گونه تحریکات و تولید نفاق بین مأمورین مضایقه ندارد. کمیسر مزبور ضمن پیشنهاد نموده که با حکومت مشارالیه از خدمت فعلی تعویض و یا به وسایل مقتضیه مقرر گردد مشارالیه را به وضعیت کنونی آشنا نمایند.
محض استحضار خاطر خطیر شاهانه راپرت گردید.
فرمودند: «به وزارت داخله نوشته شود از حکومت فورا او را بردارند.1»
17 /12 /14
توضیحات سند:
۱- حکومت رضا پهلوی، حکومت تک نفرهای بود که تمام گزارشها به او منتهی و تمام دستورات از او شروع میشد. مأمورین و رؤسای برجسته دولتی با گزارش مأمورین نظامی و بدگوییهای آنها عزل و با حمایت آنها نصب میشدند. بیشتر کارها عملا به دست نظامیان بود و اگر یک فرمانده نظامی از گوشه و کنار این مملکت علیه و یا له کسی گزارش میداد به مقتضای آن عمل میشد. چنانکه میبینید حتی عزل یک بخشدار و شهردار یک بخش کوچک به دست و به دستور رضا خان انجام میگرفت و وزارتخانه مربوطه نیز حتی اگر مایل نبود، مجبور به اجرای دستور بود. مهدیقلی هدایت درباره وضعیت درونی حکومت میگوید: «در دوره پهلوی هیچ کس اختیار نداشت. تمام امور میبایست به عرض برسد و به آنچه فرمایش میرود، رفتار کنند و تا درجهای اختیار نباشد، مسئولیت معنی ندارد. برنامه و دستور برف انبار شده است و بسیار اتفاق میافتد که تعقیب دستور بسیار افکار را میکشد. کارمندان به اینکه کار را به دستور موافقت دادهاند قانع میشوند و رجال صاحب اراده پیدا نمیشود... کم و بیش نظامیها جای ایشان را گرفتند...»
(خاطرات و خطرات، مهدیقلی هدایت، صفحه ۴۰۲).
منبع:
کتاب
تغییر لباس و کشف حجاب به روایت اسناد صفحه 278