موضوع ـ جلسه ناهار عناصر جبهه ملی در منزل عبدالحسین ثنائی و مذاکرات اللهیار صالح در مورد اختلاف بین مردم و دولت درباره امور مذهبی
موضوع ـ جلسه ناهار عناصر جبهه ملی در منزل عبدالحسین ثنائی و مذاکرات اللهیار صالح در مورد اختلاف بین مردم و دولت درباره امور مذهبی
متن سند:
رونوشت گزارش خبر شماره 2616 /2 ه 2 ـ 29 /8 /46 منبع 92موضوع ـ جلسه ناهار عناصر جبهه ملی در منزل عبدالحسین ثنائی
و مذاکرات اللهیار صالح در مورد اختلاف بین مردم و دولت درباره امور مذهبی
روز پنجشنبه 25 /8 /46 اللهیار صالح1. دکتر کریم سنجابی2. دکتر شمس الدین امیر علائی3. حسین شاه حسینی. ابراهیم کریم آبادی. ابوالفضل قاسمی. عباس محمودی. علی اردلان. دکتر یوسف جلالی عناصر جبهه ملی به منظور صرف ناهار در منزل عبدالحسین ثنائی حضور داشتند مسائل مختلف اداری و سیاسی و اجتماعی مطرح گردید که اهم آن به شرح زیر می‌باشد.
ابتدا مسائل تظاهرات مذهبی مطرح شد اللهیار صالح گفت بعد از 14 خرداد که مردم نظر بدی نسبت به دولت و مخالفت دولت با مذهب پیدا کردند از آن موقع دولت می‌کوشد ثابت نماید که به مذهب علاقمنداست از این جهت در هر کار و تظاهر مذهبی پیشقدم می‌شود به عنوان نمونه ما در کاشان امامزاده نامعلومی به نام سید علی عباس داریم که ضریح بزرگی در اصفهان برای آن ساخته شده با رؤسای اصفهان و کاشان و با تظاهرات وسیع و شدید مذهبی ضریح را روی امامزاده گذاشتند بعد شاه حسینی گفت قندیل‌های طلا در دربار درست کرده‌اند هر چند گاهی یکی از آنان را به نام یکی از درباریان و شاهپورها به امامزاده‌ها می‌فرستند. مطلب دوم مخارج تاجگذاری بود که گفته شد از لحاظ مالی روی مردم زیاد اثر گذاشته است. آن گاه دکتر سنجابی در اطراف کتابی که در فرانسه چاپ شده و این کتاب می‌گوید دنیای آمریکا دنیای حکومت (تکنوکرات‌ها) یعنی افراد فنی شده است و در ایران نیز می‌کوشند تیپ مهندسان و تحصیل کرده‌های حرفه‌ای تخصصی زمامدار باشند. قاسمی گفت شخصی به نام بهبودی از آلمان آمده می‌گفت دانشجویان آنجا می‌گویند به ما خبر دادند نماینده جبهه ملی امریکا به آلمان می‌آیند همه خوشحال شدند جلسه‌ای ترتیب داده حتی عده‌ای از آلمانی‌ها را دعوت می‌کنند دفعتاً نماینده جبهه ملی در جلسه شروع به صحبت نمود و ضمن حمله به دکتر شایگان4 او را متهم به خیانت و انحراف نمود که روی مردم اثر بدی گذاشت این شخص محمد نخشب5 بود.
رونوشت برابر اصل است. اصل در 121111
از بخش 312 ریاست ستاد
در پرونده مراسم تاجگذاری به کلاسه 24831 بایگانی شود.
13 /9 /46 پارساکیا
توضیحات سند:
_1ـ اللهیار صالح اردیبهشت 1276 شمسی در آران کاشان به دنیا آمد. فرزند آقا سیدحسن خان مظفرالممالک (کارمند دولت) نایب الحکومه دهستانهای «آران»، «بیدگل» و «نوش آباد» بود. اللهیار صالح همراه با دو برادر (خویش علی پاشاخان و جهان شاه خان از فرزندان میرزا حسن خان مبصرالممالک) در کودکی زیر نظر یکی از اعضای حزب دمکرات در کاشان به نام میر سید محمد پرورش، قرار می‌گیرد و در مدرسه‌ای که نامبرده بنا کرده بود به سوادآموزی می‌پردازد میر سید محمد پرورش آن گاه که چند سالی در کاشان از راه تشکیل مدرسه و آموزش نونهالان توانست شماری از جوانان را بفریبد و به سوی گروه زیر زمینی فراماسونری بکشاند به سبب فشار مردم و روحانیان آن مدرسه را بست و راهی تهران شد و به پیشکاری شاهزاده عین الدوله گمارده شد پرورش در پی بازگشت از کاشان اللهیار صالح را نیز با خود به تهران برد نخست او را به مدرسه فرانسوی‌ها فرستاد لیکن دیری نپایید که وی را از آن مدرسه بیرون آورد و به مدرسه‌ای که آمریکاییها بنیان نهاده بودند فرستاد بدین گونه اللهیار صالح که بیش از 16 سال نداشت زیر نظر آمریکاییها قرار گرفت
وی تحصیلات ابتدایی خود را در همان زادگاهش آغاز کرد و بعد برای تکمیل آنها رهسپار تهران شد و در مدرسه آمریکاییها به تحصیلات خود ادامه داد. بعد از اتمام تحصیلات در آنجا به عنوان مترجم در سفارت امریکا مشغول کار شد. پس از ده سال خدمت در آنجا در سال 1306 شمسی به پیشنهاد علی اکبر داور وارد خدمت دادگستری شد. صالح تا سال 1312 در وزارت عدلیه بود و پس از آن چون علی اکبر داور به سمت وزیر مالیه (دارائی) انتخاب گردید وی هم به آنجا منتقل شد و در همان بدو ورود به ریاست کل انحصارات دخانیات که جدیدا تأسیس شده بود منصوب شد و پس از چندی به ریاست کل گمرک انتخاب شد. بعد از آن صالح به معاونت وزارت مالیه برگزیده شد.
در سال 1321 اللهیار صالح به وزارت دارایی در کابینه احمد قوام رسید. پس از آن در کابینه سهیلی که از 28 بهمن 1321 آغاز گردید به همان سمت انتخاب شد. متعاقب آن در 1323 در کابینه محمد ساعد مراغه‌ای به وزارت دادگستری رسید. در دیماه 1324 تا پایان آن سال در کابینه ابراهیم حکیمی (کابینه اول و دوم) سمت‌های وزیر دادگستری، وزیر مشاور و وزارت کشور را عهده‌دار گردید. در همین سال که حزب ایران تشکیل شد وی وارد آن و بعداً یکی از کارگردانان اصلی آن شد که در تیر ماه 1325 چون با حزب توده و حزب دمکرات پیشه وری ائتلاف کردند حزب دچار تشنج و انشعاب شد. در سال 1328 به عضویت جبهه ملی درآمد و در همین سال به عنوان نماینده دوره شانزدهم از کاشان انتخاب شد. در سال 1330 در کابینه مصدق وزیر کشور شد و عضو هیئت نمایندگی ایران در شورای بین‌المللی لاهه نیز بود. در سال 1331 سفیر ایران در آمریکا شد که بعد از روی کار آمدن دولت کودتا استعفا داد. در انتخابات مجلس بیستم از کاشان به نمایندگی انتخاب شد. در همین سال با انحلال مجلس به تجدید فعالیت در جبهه ملی پرداخت. در سال 1341 نزدیک هشت ماه به زندان افتاد. در سال 1343 از امور اجرایی جبهه ملی کناره گیری کرد و سرانجام در 12 فروردین ماه سال 1360 از دنیا رفت.
2ـ فرزند قاسم سنجابی (سردار ناصر، رئیس ایل سنجابی) در سال 1283 شمسی در سنجابی از محلات کرمانشاه متولد شد. تحصیلات ابتدایی را در قصر شیرین و دوره اول متوسطه را در کرمانشاه و دوره دوم متوسطه را در تهران و دوره لیسانس را در مدرسه عالی حقوق گذارند. وی در سال 1307 جزو اولین گروه محصلین اعزامی به فرانسه رفت و در آنجا مجدداً دوره لیسانس حقوق را در دانشگاه نانسی و دوره دکترای حقوق را در دانشگاه پاریس گذارند و رساله خود را راجع به کشاورزی و روستاییان و مالکیت ارضی در ایران به زبان فرانسه در سال 1313 گذارند و در همان سال به ایران بازگشت. سنجابی مشاغلی را در اداره کل اوقاف، وزارت فرهنگ و وزارت دارایی به عهده داشت و در همین حال ابتدا دانشیار و سپس استاد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد.
در سال 1322 به سمت رئیس دانشکده حقوق برگزیده شد و در سال 1325 جزو هیئتی بود که اولین برنامه هفت ساله صنعتی ایران را تدوین کرد. در سال 1330 در کابینه مصدق وزیر فرهنگ بود، امّا برای شرکت در انتخابات دوره هفدهم از این سمت استعفا داد. وی در سفرهای مصدق به شورای امنیت سازمان ملل و دیوان داوری لاهه با وی بود و در لاهه به عنوان قاضی اختصاصی ایران در دادگاه شرکت کرد. در آغاز انقلاب به پاریس رفت و در نوفل لوشاتو به دیدار حضرت امام(ره) رفت و با اعلام موافقت با مواضع امام، با حرکت انقلاب اسلامی همگام گشت و در کابینه بازرگان مدتی کوتاه سمت وزارت امور خارجه را داشت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی جبهه ملی در یک موضع گیری سیاسی اعلام کرد که حکومت اسلامی به بن بست رسیده است. حضرت امام(ره) با مرتد دانستن افرادی که چنین بیانی دارند، باعث برچیده شدن این گروه از کشور شد و سنجابی از ایران گریخت. وی نهایتاً در اول تیر ماه سال 1374 در سن 90 سالگی در گذشت.
3ـ در سال 1279 ه ش متولد شد. پس از گذراندن تحصیلات متوسطه در مدرسه دارالفنون و فراگیری حقوق و علوم سیاسی، در سال 1297 به خدمت وزارت پست و تلگراف در آمد. سپس به پاریس رفت و در دانشگاه «من پلیه» در رشته علوم مالی و دارایی به تحصیل پرداخت. بعد از بازگشت از خارج، در سال 1310 به خدمت وزارت مالیه درآمد و یک سال بعد به سمت مستنطق عدلیه قم تعیین شد.
در سال 1313 زمانی که داور، وزیر مالیه بود، به آن وزارتخانه منتقل و در نهایت به معاونت مؤسسه اداره کل دخانیات منصوب شد. در 1315 بار دیگر به وزارت دادگستری رفت و برای مدتی در قسمت‌های مستشار اول استیناف، رئیس اداره فنی وزارت دادگستری، دادستانی و دیوان کیفری مشغول به کار شد. در سمت اخیر بود که در مورد رسیدگی به اتهامات سرلشگر مقدم و سردار اکرم با منصورالسلطنه وزیر دادگستری وقت، اختلاف پیدا کرد و به شغل تازه‌ای که به او پیشنهاد شد، تن نداد. لذا برای مدتی بدون دریافت حقوق، منتظرخدمت باقی ماند. در کابینه قوام به سال 1324 به کفالت وزارت کشاورزی و سپس به وزارت کشاورزی رسید. در کابینه مصدق مدتی وزیر کشور و مدتی وزیر دادگستری بود. او از وفاداران به دکتر محمد مصدق به شمار می‌رفت. در جریان ملی شدن صنعت نفت، استانداری خوزستان را بر عهده داشت.
نامبرده در دوران انتظار خدمتش، در وزارت دادگستری، در حزب «ایران نوین» شروع به فعالیت کرد و در زمره اعضای مؤسس این حزب محسوب می‌شد. وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، توسط دکتر کریم سنجابی به سمت سفیر ایران در پاریس منصوب شد و یک سال در این سمت باقی بود. از جمله تألیفات وی می‌توان کتاب‌های «صعود محمدرضا شاه به قدرت یا شکوفایی دیکتاتوری»، «مجاهدان و شهیدان راه آزادی»، «خلع از شرکت نفت انگلیس و ایران»، «در راه انقلاب و دشواریهای مأموریت من در فرانسه»، «خط سیاهی بر کتاب سیاه» و «خاطرات من در یادداشت‌های پراکنده» اشاره کرد.
4ـ دکتر سید علی شایگان فرزند حاج سیدهاشم مولی از معاریف شیراز در 1281 ش در شیراز به دنیا آمد و علوم قدیمه و فقه اسلامی و دوره دبیرستان را در آن شهر آموخت. سپس به تهران آمد و در رشته علوم سیاسی فارغ التحصیل شد و در سال 1307 جزء نخستین گروه دانشجویان برگزیده به اروپا رفت و در رشته حقوق بین الملل از دانشگاه پاریس درجه دکترا گرفت. در سال 1312 در دانشکده حقوق به تدریس پرداخت و در سال 1319 به سمت استاد دانشگاه حقوق و سپس معاون آن دانشکده منصوب شد. از شهریور 1320 وارد جهان سیاست گردید و در سال 1324 معاون وزیر فرهنگ شده و سپس به وزارت فرهنگ رسید. در سال 1327 پس از تیراندازی به سوی شاه و اتهام شرکت حزب توده در این سوء قصد، وکالت سران بازداشتی حزب توده را به عهده گرفت. با اوج گرفتن نهضت ملی، دکتر شایگان از سوی مردم تهران کاندیدای نمایندگی دوره شانزدهم گردید. پس از کودتای 28 مرداد 1332 وی مانند دیگر یاران دکتر مصدق همچون دکتر حسین فاطمی، مهندس حبیبی و دکتر صدیقی به دادگاه نظامی برده شد. وی در دادگاه بدوی محکوم به زندان ابد و در دادگاه تجدید نظر به 10 سال زندان محکوم گردید که پس از سه سال به علت کسالت شدید آزاد شد و به امریکا رفت. وی در سال‌های آخر عمر خود رهبری نهضت ملی ایران علیه رژیم را در امریکا بر عهده داشت و نشریاتی در خارج زیر نظر وی چاپ می‌شد. وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی دوبار به ایران آمد و با اعضای جبهه ملی تماس‌هایی برقرار نمود. تا این که سرانجام در نیمه اردیبهشت سال 1360 در امریکا در سن 79 سالگی از دنیا رفت و در هفته آخر اردیبهشت ماه، جنازه وی به ایران آورده شد و در کنار آرامگاه اللهیار صالح به خاک سپرده شد.
5ـ محمد نخشب رهبر جمعیت آزادی مردم ایران، نهضت خداپرستان سوسیالیست که فعالیت سیاسی را از آغاز دهه 1320 در حزب ایران آغاز و در بهمن 1331 از حزب ایران انشعاب و جمعیت آزادی مردم ایران را تشکیل داد. این جمعیت در تداوم ایدئولوژی و برنامه‌های خداپرستان سوسیالیست، اسلام و سوسیالیسم را مرام خویش قرار داد و به دفاع از ناسیونالیسم نهضت ملی ایران و حکومت دکتر مصدق پرداخت. این جمعیت روزنامه «مردم ایران» را ارگان خود قرار داد و شعارش «مردم ایران متحد شوید» و دفاع از مبارزات ضد استعماری و ضد استبدادی بود. در دهه ی 1340 راهی آمریکا شد و به عنوان کارمند سازمان ملل متحد مشغول کار گردید و قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در آمریکا درگذشت.
از آثار وی: نقد ماتریالیسم
ـ نزاع ماتریالیسم و کلیسا