اطلاعاتی درباره مهندس اصفیاء
تاریخ سند: 17 فروردین 1340
اطلاعاتی درباره مهندس اصفیاء
متن سند:
شماره : 316 محمدصفی اصفیاء دارنده شناسنامه شماره 7026 تهران متولد سال 1295 تهران پس از پایان تحصیلات مقدماتی و متوسطه برای ادامه تحصیلات به کشور فرانسه رفته و پس از طی دانشکده معدن شناسی پاریس با گواهینامه فوق لیسانس و با حقوق ماهیانه 520 ریال و پایه سه اداری در وزارت صنایع و پیشه و هنر آن روز مشغول کار شده و پس از یک سال خدمت در آن وزارتخانه با حفظ سمت در عین حال به تدریس در دانشکده فنی پرداخته و در سال 1318 برای انجام خدمت افسری وظیفه وارد دانشکده افسری می گردد و دوره خدمت وظیفه افسری را در دانشکده افسری گذرانده و سپس به محل خدمت اولیه خود یعنی وزارت پیشه و هنر معاودت و با حفظ سمت به معاونت هنرسرایعالی منصوب و در عین حال کرسی استادی سنگ شناسی دانشکده فنی هم به عهده وی محول می شود در سال 1321 از وزارت پیشه و هنر به وزارت فرهنگ منتقل و دانشیار رشته زمین شناسی دانشکده فنی می گردد دو سال بعد رئیس آزمایشگاه معدن شناسی دانشکده فنی گردیده و تا سال 31 که در دانشگاه بوده علاوه بر آنکه طبق انتخاب شورای دانشکده نماینده در انجمن اصلاحات علمی می گردد تا پایه 9 استادی ارتقاء رتبه پیدا می کند.وی در اواخر سال 31 به عضویت شورایعالی صنعتی وابسته به سازمان صنایع کشور انتخاب و در سال 32 نیز کرسی استادی زمین شناسی اقتصادی دانشکده فنی به وی تفویض و در مهر ماه سال 34 با حفظ سمت فوق به سمت مشاور عالی سازمان برنامه و عضو شورای اداری سازمان نقشه برداری تعیین می گردد.
نامبرده یک بار برای شرکت در کنفرانس زمین شناسی و آبهای زیرزمینی به آنکارا و یک بار در سال 35 برای مطالعه در اطراف قرار داد ساختمان سد کرج به آمریکا و یک بار هم در معیت عده ای از رؤسای ادارات تابعه سازمان برنامه برای بازدید عملیات عمرانی جنوب ایتالیا به آن کشور مسافرت نموده.
مهندس اصفیاء شخصی است درستکار ـ مطلع و از دوستان نزدیک و صمیمی ابوالحسن ابتهاج1 مدیر عامل سابق سازمان برنامه که اکنون عملیات سد کرج و سفید رود زیر نظر شخص ایشان انجام ولی به علت داشتن روش ملایم در امور اداری عناصر نادرست سازمان به درستی از وی تبعیت نمی کنند و سال گذشته مخالفین وی به سبب انتصاب رحمت اله جزنی2 عضو فعال سابق کمیته مرکزی حزب توده که شوهر خواهر وی می باشد در راس یکی از ادارات حساس سازمان برنامه که البته با کمک مهندس اصفیاء صورت گرفت سر و صدای زیادی علیه اصفیاء در سازمان برنامه راه انداختند لیکن کاری از پیش نبردند.
نامبرده در بین مهندسین و رؤسای واحدهای تابعه سازمان برنامه و مهندسین مشاور خارجی وابسته به سازمان مزبور وجهه خوبی دارد.
از مهندس اصفیاء در بدو تأسیس حزب ایران به عنوان عضو مؤسس حزب دعوت به عمل آمد و نامبرده نیز این دعوت را قبول کرد3 ولی بعدا کناره گیری و از پذیرفتن عضویت حزب ایران خودداری نمود و از نظر سیاسی به هیچ یک از احزاب و دستجات سیاسی بستگی ندارد و شخص بی طرفی است.
بخش تحقیقات ویژه 316 ضرابی 9 /2 /40 آقای مهندس اصفیاء عضو مؤسسه صندوق ضمانت صنعتی ایران و امریکا است که گزارش در مورد مؤسسه مزبور که سوابق وی در آن منعکس شده است در تاریخ 6 /2 /40 به عرض رسید ولی بیوگرافی وی در تاریخ 9 /2 /40 از بخش 316 واصل گردیده است.
بایگانی شود.
9 /2 /40
توضیحات سند:
1ـ ابوالحسن ابتهاج فرزند ابراهیم در سال 1278 شمسی در رشت متولد شد.تحصیلات مقدماتی را در این شهر گذراند و برای ادامه تحصیل به پاریس و بیروت رفت.
در سال 1295 به ایران بازگشت.
او در مدرسه آمریکائی رشت به تحصیل پرداخت و برای مدتی مترجم انگلیسیها در رشت شد.
در هنگام قیام جنگل بدست جنگلیها دستگیر و سپس آزاد گردید و با پیشروی روسها، از رشت به تهران گریخت.
سپس به استخدام بانک شاهی درآمد و دو سال بعد به رشت انتقال یافت.
دوباره در سال 1303 به تهران آمد و به عنوان مترجم کل، به معاونت بازرسی کل بانک شاهی منصوب گردید و مسؤول امور حقوقی و قضائی بانک مزبور شد.
در تابستان سال 1310 برای وصول مطالبات بانک شاهی به ترکیه رفت.
در سال 1315 از بانک شاهی استعفا کرد و با سمت کمیسر مفتش دولت در بانک فلاحتی ایران، همراه با نظارت بر بیش از چهل شرکت دولتی به استخدام وزارت مالیه (دارائی) درآمد.
سپس با ایجاد شورای اقتصاد و موافقت رضاشاه، ابتهاج به ریاست دبیرخانه آن شورا برگزیده شد.
در تیر سال 1315 به سمت بازرس دولت در بانک کشاورزی تعیین و در سال 1316 ش به معاونت بانک ملی ایران منصوب و در خردادماه 1319 ریاست هیئت مدیره بانک رهنی را به عهده گرفت.
او در دی ماه 1321 به جای حسین علاء به مدیریت بانک ملی ایران منصوب گردید.
در سال 1322 به نمایندگی امور مالی و اقتصادی ایران به قاهره سفر نمود.
در خرداد 1323 به عنوان رئیس هیئت نمایندگی ایران برای شرکت در کنفرانس برتون وودز «Bertton Woods» به آمریکا رفت.
در جریان فرقه دموکرات آذربایجان، با تشکیل بانک آذربایجان توسط فرقه دموکرات مخالفت و شعبه بانک ملی در آذربایجان را تعطیل اعلام کرد.
ابتهاج در همین سالها دانشجویانی را برای تحصیل در رشته بانکداری به انگلیس اعزام نمود.
در 27 تیر 1329 با انجام مصاحبه ای با خبرگزاری آسوشیتدپرس، سهم بیشتری را برای ایران از منافع شرکت نفت ایران و انگلیس خواست و از گرفتن وام کمکی از آمریکا ابراز بی نیازی کرد.
در همین روز از ریاست بانک ملی برکنار و در شهریور همان سال سفیر کبیر ایران در فرانسه شد.
او نمایندگی ایران در اسپانیا و پرتغال را نیز داشت.
ابتهاج در فروردین 1331 از آن سفارت عزل و پس از مدت کوتاهی ابتدا مشاور مدیر عامل صندوق بین المللی پول و سپس به عنوان رئیس اداره خاورمیانه آن صندوق مشغول به کار شد.
در دوران نخست وزیری مصدق با وی مخالفت داشت.
در آن زمان او برای سازمان جاسوسی انگلستان فعالیت می کرد و از کسانی بود که در کودتای 28 مرداد 1332 دست داشت.
پس از اتمام دوره قراردادش با صندوق بین المللی پول، در 1333 به ریاست سازمان برنامه گمارده شد.
اما پس از مدتی به دنبال دخالتهای محمدرضا شاه در برنامه های عمرانی، از ریاست سازمان برنامه استعفا کرد و با انتقال همه اختیارات مدیر عامل سازمان مزبور به نخست وزیر، از مقام خود کنار گرفت.
در دی ماه 1338 با مساعدت چند تن از دوستانش، بانک ایرانیان را تأسیس کرد.
وی پس از مراجعت از کنفرانس بین المللی صنعتی سانفرانسیسکو، با دستور علی امینی، نخست وزیر وقت به اتهام سوءاستفاده و عدم توجه به قانون، دستگیر شد.
ابتهاج در سال 1341 پس از هشت ماه زندان آزاد شد و به دعوت دولت الجزایر برای راهنمایی و کمک به تهیه برنامه عمرانی به آن کشور رفت.
در سال 1353 با مشارکت شرکت بیمه آمریکائی، شرکت بیمه بین المللی ایران و امریکا را در ایران پایه گذاری کرد و خود به عنوان رئیس هیئت مدیره آن تا سال 1357 مشغول کار شد.
در سال 1356 سهام بانک ایرانیان را با بالاترین قیمت به هژبر یزدانی فروخت و در اردیبهشت سال 1357 برای معالجه چشم به فرانسه رفت.
وی پس از مدتی فعالیت و نگارش خاطرات خود، در سال 1371 درگذشت.
2ـ در گزارش دیگری آمده است: «رحمت اله جزنی عضو فعال و سرشناس حزب توده و محکوم به اعدام که مدت ها زندانی بوده و بعدا مشمول عفو قرار گرفته به سمت رئیس اداره رفاه اجتماعی سازمان برنامه مشغول کار است.
نامبرده اکنون نیز فعالیت سیاسی دارد و عده زیادی از افراد توده ای را در سازمان برنامه مشغول خدمت نموده.
وی با عیال مرحوم مهران رئیس سابق باشگاه ورزشی مهران ازدواج نموده.
توضیح اینکه پس از فوت مهران، عیالش باشگاه مزبور را اداره می کند و از این جهت محیط مناسبی جهت تبلیغ در بین جوانان ورزشکار برای آقای رحمت اله جزنی فراهم شده است.
ضمنا خانم سابق مهران و عیال فعلی رحمت اله جزنی همشیره مهندس صفی اصفیا قائم مقام سازمان برنامه می باشد.
» «سند 822/س ت ـ22 /1 /41» 3ـ دکتر اسداله بیژن، که در سال 1346 به ساواک احضار گردیده، درباره تأسیس حزب ایران گفته است : «در سال 1325 به اتفاق دکتر نعمت الهی، مهندس عبدالخلیل خلیلی، دکتر کمال جناب، مهندس احمد زنگنه، مهندس صفی اصفیاء، دکتر علینقی بیانی، مهندس فریور، مهندس زیرک زاده، دکتر عالمی، دکتر کریم سنجابی، الهیار صالح و دکتر جهانشاه صالح، اساس حزب ایران را بر مبنای ایران با فکر ایرانی به دست ایرانی ریختیم و هدف ما تشکیل یک حزب ملی و ناسیونالیستی بود.
تحقیقات ما به وسیله رساله های کوچک تحت عنوان بساط بانک شاهی را برچینید و صنعت نفت را ملی نمائید، منتشر می گردید.
» «سند 6250/ ه 2 ـ 1 /3 /46»