صفحه قبل برو به صفحه
صفحه بعد

گزارش

تاریخ سند: 1 اسفند 1340

گزارش

متن سند:

تاریخ: 1 /12 /1340
گزارش
محترماً به عرض می رساند به فرموده ساعت 15 بامداد روز گذشته 30 /11 /40 در مسجد مقبره واقع در بخش 8 اول بازار کفاشان حاضر پس از پایان نماز جماعت آقای حاجی سید محمدعلی قاضی بدواً بیاناتی درباره واجبات دینی ایراد به قرار معلوم اخیراً در یکی از شماره های روزنامه یومیه اطلاعات شرحی به عنوان پیشوایان دنیا و آخرت، باز هم دست به تبلیغات زده و مردم را تشویق به رفتن به حج می نمایند که این جریان در محافل روحانیت تا اندازه ای ناپسند گردیده است و روزنامه مزبور اضافه کرده سالیانه در حدود چهل میلیون تومان پول ملت ایران به جیب عرب ها ریخته می شود و معظم له درج این مقدمه را به آقای سناتور سابق به مسعودی1 نسبت داده و نمایندگان مجلس سنا را بدون پرده‌پوشی با بیانات مستهجن و مشمئزکننده به باد ناسزا گرفت. مقارن ساعت 20 /1 آقای انزابی به منبر تشریف برده [و] ضمن بیان چند مسأله شرعی و مقدمه مختصری بدین نحو آغاز سخن نمودند که در بادی امر با در نظر گرفتن اصالت خانوادگی آقای دکتر امینی 2 و این که ایشان پسر خانم فخر الدوله و نوه دختری ناصر الدین شاه می باشند، انتظار اقدامات مؤثر و مفیدی در پیشرفت امورات دینی در دوره ایشان می رفت، ولی دیگر برای حجاج بیت اله الحرام بیست هزار ریال سپرده نقدی روی چه اصل می باشد و نیز ضمن اظهار تنفر و انزجار از شورای عالی زنان که در تهران تشکیل یافته و این که آنان روز 17 دیماه3 را جشن می گیرند، اضافه نمود که اداره محترم فرهنگ در خیابان شتربان دبستان به نام 17 دیماه دارد؟ خطاب به رئیس فرهنگ و مقامات فرهنگی اظهار نمود که دیگر به دل ریش دار ما درمانی ندارید. دیگر نمک چرا می پاشید. در خاتمه با ذکر مصائب مختصری به بیانات خود پایان دادند.4
رونوشت برابر اصل است.

توضیحات سند:

1. عباس مسعودى، فرزند حاج محمدعلى، در سال 1280 ﻫ ش در تهران به دنیا آمد. پس از خاتمه‌ی تحصیلات مقدماتى و متوسطه در تهران، چون قادر به ادامه تحصیل نبود و از جهت زندگى و معاش در زحمت بود، ابتدا به شغل حروفچینى و کارگر ساده‌ی مطبعه در مطابع تهران روی آورد و پس از 4 سال به تدریج مصحح روزنامه‌ی «اقدام» و «شفق» و خبرنگار روزنامه‌هاى «ایران» و «کوشش» شد. در سال 1300 ش ابتدا مرکز کوچکى که فقط یک اتاق داشت در تهران دایر کرد که مرکز اطلاعات نامیده مى‌شد و اخبار خبرگزاری‌هاى «رویترز» و «هاواس» را از دوایر مطبوعاتى این دو سفارتخانه مى‌گرفت و با دادن مبلغ مختصرى اجازه‌ی ترجمه و نشر آن را در تهران گرفت. مسعودى در تیرماه 1304 امتیاز روزنامه‌ی اطلاعات و در واقع امتیاز روزنامه‌ای را که متعلق به فردى به نام على اکبر سلیمى بود با نیرنگ و فشار پلیس وقت اخذ کرد. بعدها اطلاعات داراى مؤسسات فنى و نشریات دیگرى مانند : اطلاعات کودکان، مجله اطلاعات هفتگى، مجله اطلاعات ماهانه، مجله بانوان، جوانان، تهران ژورنال و اطلاعات هوایى شد. مشاغل دولتى مسعودى از سال 1314 شروع شد و در آن حال به وکالت دوره‌ی دهم مجلس شوراى ملى از حوزه‌ی انتخابیه‌ی تهران رسید و تا پایان دوره‌ی پانزدهم، شش دوره متوالى همچنان وکیل بود. او در سال 1328 به سمت سناتورى تهران انتخاب شد و تا سال 1351 در این سمت باقى ماند. وى به زبان انگلیسى و فرانسه آشنا بود. ساواک در سند بیوگرافى او آورده است: «او فردى متخصص در فن، اهل زدوبند، خوش مشرب، محافظه‌کار، حقه‌باز، هنرهاى هزار رنگ، جاسوس صفت، علاقه‌مند به افزایش ثروت، غیرقابل اعتماد و مورد تنفر عامه مردم مى‌باشد.» نامبرده با تمام حوادث بعد از دهه‌ی 20 سازش داشته، نوکر رضاشاه بود و با مخالفین او نیز نزدیک بود. در سال 1320 پس از حادثه‌ی سوم شهریور سلسله مقالاتى علیه رضاشاه نوشت. در سال 1321 در ماجراى 17 آذر علیه قوام‌السلطنه شرکت کرد و پس از 17 سال براى اولین بار روزنامه‌ی او توقیف شد و به زندان افتاد. از اواسط سال 1320 روزنامه‌ی او طرفدار مصدق شد و در 25 مرداد سال 1332، شدیدترین حملات علیه شاه و حکومت را انجام داد. با حزب توده، حزب اراده ملى و هر سیاست و گروهى نزدیک بود و سازش مى‌کرد. بعد از وارد شدن به امور روزنامه نگارى به سیاست انگلستان نزدیک شد و به عامیون نزدیک شد و ترقی کرد. مسعودى عضو جمعیت فراماسونرى لژ ایران و از افراد مؤثر در تشکیل کلوپ روتارى و عضو کلوپ تهران بود. بنیانگذار و مدیر مؤسسه‌ی اطلاعات سرانجام در سن 73 سالگى در سال 1353 در دفتر کار خود درگذشت. ر.ک: رجال عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک، مسعودی‌ها، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1392
2. دکتر على امینى مجدى، فرزند محسن خان امین‌الملک در سال 1284 شمسى در تهران متولد شد. تحصیلات ابتدایى را در مدرسه رشدیه و تحصیلات متوسطه را در دارالفنون به پایان رساند. در سال 1305 براى ادامه تحصیل به فرانسه رفت و در سال 1310 دکتراى اقتصاد از دانشگاه پاریس دریافت نمود. پس از بازگشت به ایران، در دادگسترى مشغول کار شد. او از سرشناس‌ترین چهره‌هاى تاریخ سلطنت پهلوى است که با سقوط دولت دیکتاتورى رضاخان، در سال 1321 به معاونت احمد قوام، نخست‌وزیر وقت رسید. وى که مورد توجه خاص دیپلماسى آمریکا قرار داشت، در سال 1325، ریاست بانک صنعتى را عهده‌دار شد. امینى در سال 1326 در مجلس پانزدهم، نماینده تهران و در 1329 در کابینه حسنعلى منصور وزیر اقتصاد گردید. در سال 1330 در کابینه اول مصدق مجددا در رأس وزارتخانه فوق قرار گرفت. او این سمت را پس از کودتاى 28 مرداد 1332، در دولت سپهبد فضل‌الله‌ زاهدى نیز حفظ کرد. در این سمت، وى وظیفه داشت اهداف اقتصادى کودتا را تحقق بخشد و منافع شرکت‌هاى بزرگ نفتى غرب را تأمین کند. در 29 شهریور 1333، قرارداد کنسرسیوم را در جو رعب‌آمیزى که فرماندار نظامى تهران، تیمور بختیار به وجود آورده بود، منعقد ساخت و على‌رغم مخالفت نیروهاى اصیل ضداستعمارى به رهبرى آیت‌الله‌ کاشانى، آن را در آبان همان سال، به تصویب مجلس رساند. امینى، در کابینه حسین علا نیز که پس از برکنارى فضل‌اللّه‌ زاهدى، قدرت را در فروردین 1334 به دست گرفت ـ سمت وزارت دارایى را حفظ کرد. وى در دى ماه همین سال به دلیل اعتمادى که آمریکا به او داشت، سفیر ایران در واشنگتن شد و تا پایان اسفند 1336، این سمت را عهده دار بود. در طول این مدت شاه به او بدبین شده بود و وى را از سوى آمریکائیها جانشین خود مى‌دانست. در سال 1337 به تهران احضار شد و در 17 اردیبهشت 1340 تحت فشار آمریکایی‌ها به نخست‌وزیرى رسید و مدت 14 ماه یعنى تا 27 تیر سال بعد در این سمت باقى ماند و سپس جاى خود را به اسدالله‌ علم داد. حوادث مهم دوران نخست‌وزیرى امینى عبارت بودند از وارد کردن چند شخصیت چپ و جنجالى در کابینه‌اش، بازداشت چندین تن از سران رژیم سابق که به قساوت و بیرحمى مشهور بودند نظیر علوى مقدم، کیا و ضرغام، اصلاحات ارضى که به توصیه جان کندى رئیس جمهورى دموکرات آمریکا انجام گرفت و برکنارى تیمور بختیار از ریاست ساواک و فرار او به اروپا. او از زمان کناره‌گیرى تا پایان حکومت جانسون دموکرات و به قدرت رسیدن نیکسون جمهوریخواه در آمریکا (1350)ـ که موجب بسط اقتدار شاه گردیدـ همواره تحت نظر ساواک بود. اما در 1355 با پیروزى دموکراتها وى مجددا وارد تهران شد و به گفته حسین فردوست در ماههاى اوج‌گیرى انقلاب اسلامى به مشاور دائمى محمدرضا بدل گردید. در سال 1357 با شکل‌گیرى انقلاب اسلامى، راهى فرانسه گردید. بعد از ماجراى گروگانگیرى کارکنان سفارت آمریکا، او با آمریکائیها تماس برقرار کرد و «جبهه نجات ایران» را با پشتیبانى آمریکا بنیان نهاد. امینى که در 21 آذر 1371، در سن 87 سالگى در پاریس درگذشت. دکتر علی امینی به روایت اسناد ساواک، مرکز بررسی اسناد تاریخی
3. این روز سالگرد اجرای کشف حجاب در سال 1314 ش به دستور رضا شاه پهلوی می باشد.
4. نامه ارسال این گزارش به این شرح است:
شماره: 5 /30141 تاریخ: 1 /12 /40
از: شهربانی‌های آذربایجان شرقی به: تیمسار ریاست سازمان اطلاعات و امنیت آذربایجان شرقی
رونوشت گزارش مأمور مربوطه در مورد اظهارات آقایان حاجی سید محمدعلی قاضی و حاجی میرزا محمدحسین انزابی که روز 30 /11 /40 در مسجد مقبره بیان نموده اند، جهت اطلاع به پیوست ارسال می گردد. سرپرست شهربانی‌های آذربایجان شرقی- سرتیپ عطایی

منبع:

کتاب حجت‌الاسلام و المسلمین محمد حسین انزابی به روایت اسناد ساواک صفحه 21
صفحه قبل برو به صفحه
صفحه بعد
کلیه حقوق این پایگاه برای مرکز بررسی اسناد تاریخی محفوظ است. استفاده از مطالب سایت با ذکر منبع بلامانع است.