تاریخ سند: 13 خرداد 1342
درباره : مراسم عزادارى دستجات و
هیاتهاى مختلف مذهبى
متن سند:
گزارش ویژه
درباره : مراسم عزادارى دستجات و
هیاتهاى مختلف مذهبى
13 /3 /1342
پیرو گزارش مورخ (11 /3 /42) اخبار و اطلاعات مربوط بمساجد مجالس مهم سوگوارى و چگونگى فعالیت علماء و روحانیون و وعاظ و اهل منبر و همچنین دستجات و هیاتهاى مختلف مذهبى پایتخت را در 24 ساعت گذشته و پیش از ظهر روز جارى (13 /3 /42) بشرح زیر از عرض میگذراند:
مسجد آذربایجانیها :
در ساعت 2030 روز یکشنبه (12 /3 /42) در مجلس سوگوارى مسجد آذربایجانیها که گروه کثیرى از اصناف و بازاریان و دیگر طبقات در آن شرکت داشتهاند فلسفى واعظ بمنبر رفته و ضمن سخنرانى مذهبى خود در انتقاد از دولت و پارهاى اقدامات آن بیاناتى ایراد نموده و اظهار داشته براى اولین بار در تاریخ در منبر خود مطلبى را عنوان مىکند که کاملاً بى سابقه است و آن-عبارتست از استیضاح دولت در مورد عدم اجراى قانون اساسى و تعویق انتخابات مجلسین ـ حادثه مدرسه فیضیه قم ـ دستگیرى و بازداشتهاى غیر قانونى ـ توقیف ناشرین اعلامیههاى علماء و مراجع تقلید ـ ایجاد محدودیتهایى در بر پا کردن مراسم مذهبى و سوگوارى و ممانعت از طبع و نشر اعلامیههاى روحانیون و مراجع تقلید و جلوگیرى از انتشار نظریات و فتاوى آنها در جراید.
در ساعت 2130 مجلس مذکور ختم و مجتمعین در مسجد بتدریج متفرق و ضمن آن اعلامیه پیوست بین آنان توزیع گردیده است.
مسجد حاج ابوالفتح :
یکشنبه شب (12 /3 /42) مروارید واعظ در مسجد حاج ابوالفتح واقع در خیابان رى «میدانشاه» در برابر جمعى از طبقات مختلف مردم سخنانى علیه دولت ایراد کرده و طى آن مردم را باتحاد و اتفاق بمنظور اجراى خواستههاى خود دعوت و تشویق نموده است.
وضع روز جارى :
از ساعت 0900 روز جارى (13 /3 /42) طبق قرار قبلى بتدریج در حدود 3 هزار نفر از طبقات مختلف و اعضاى هیاتهاى مذهبى گوناگون تهران و عناصر منتسب بجبهه ملى و احزاب وابسته باین جبهه در برابر مسجد حاج ابوالفتح واقع در خیابان رى «میدانشاه» اجتماع کرده و مقارن ساعت 0945 در حالى که چند شعار پارچهاى بمضامین زیر با خود حمل مینمودهاند بطرف قسمت شمالى خیابان رى و سه راه امین حضور بحرکت در آمدهاند.
«جهان بنور آیتاله خمینى روشن شده است». «زندگى عقیده و مبارزه است» «زیر بار ننگ نروید». «از مرگ و شهید شدن نمىهراسیم». «خواستههاى مراجع تقلید خواستههاى مردم است».
این عده در ساعت 1000 با نوحه سراییهایى له آیتاله خمینى و علیه دولت و اوضاع روز از سه راه امین حضور بطرف میدان سرچشمه و سپس میدان بهارستان حرکت کرده و پس از رسیدن بمیدان
بهارستان لحظهاى توقف نموده و شعارهایى به نفع آیتاللّه خمینى و مراجع تقلید و بر ضد دشمنان دین اسلام داده و آنگاه در حالى که عده آنها به 4 هزار نفر میرسیده بسوى میدان بیست و هشت مرداد و خیابان اسلامبول به راه افتاده و در همین هنگام عکس بزرگى از آیتاللّه خمینى را در پیشاپیش خود بحرکت در آورده و در میدان بیست و هشت مرداد مجددا اندکى مکث نموده و ضمن آن یکى از متظاهرین شروع بصحبت کرده و در تمجید و تجلیل از روحانیون و آیات قم و حمله و انتقاد بدولت و مخالفین اسلام مطالب کوتاهى ایراد نموده است.
مقارن ساعت 1100 پلاکتى بمضمون دست عمال پلید اسرائیل از کشور اسلام ما کوتاه بمیان تظاهر کنندگان آورده شده و سپس متظاهرین در حالى که مجددا در تمجید از آیتاللّه خمینى و تنقید از مخالفین وى بطور دسته جمعى نوحه سرایى میکردهاند بسمت خیابان فردوسى شمالى و خیابان شاهرضا و کالج رهسپار شدهاند.
این عده در ساعت 1130 بمقابل دانشگاه تهران رسیده و در همین محل چند لحظه توقف و بار دیگر یکى از متظاهرین سخنرانى کوتاهى در حمله و انتقاد بدولت و تمجید و تجلیل از آیتاللّه خمینى ایراد نموده است.
در ساعت 1200 تظاهر کنندگان بطرف میدان بیست و چهار اسفند و خیابان نظامى (سى مترى) حرکت کرده و در مسیر خویش شعارهایى له آیتاللّه خمینى میدادهاند. عده مذکور که متدرجا از تعداد آنها کاسته مىشده پس از طى خیابان سپه وارد میدان سپه شده و از طریق خیابان ناصر خسرو و در حدود ساعت 1300 وارد مسجد سلطانى گردیدهاند.
وضع شهرستانها :
اخبار و گزارشات واصله از قم ـ مشهد ـ تبریز ـ شیراز ـ اصفهان و قزوین حاکى است که پیش از ظهر روز جارى در شهرستانها مذکور وضع عادى و دستجات مذهبى و طبقات مختلفه مردم با آرامش به برگزارى مراسم عزادارى پرداختهاند.
ساواک : مراقبت همچنان ادامه دارد و نتیجه متعاقبا بعرض خواهد رسید.
از این گزارش 3 نسخه تهیه شده است.
نسخه اول :
پیشگاه مبارک بندگان
اعلیحضرت همایون
شاهنشاه
نسخه دوم :
جناب آقاى نخست وزیر
نسخه سوم :
ریاست سازمان اطلاعات
و امنیت کشور
منبع:
کتاب
قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک - جلد 2 صفحه 392