درباره: سخنرانی احسان نراقی استاد دانشگاه تهران
تاریخ سند: 8 آبان 1348
درباره: سخنرانی احسان نراقی استاد دانشگاه تهران
متن سند:
از: 322 تاریخ:8 /8 /1348به: امنیت داخلی
درباره: سخنرانی احسان نراقی استاد دانشگاه تهران
نامبرده روز 14 /7 /48 در انستیتو مدیریت وزارت آموزش و پرورش پیرامون بحران جهانی تعلیم و تربیت سخنرانی نموده که در بولتن روز 22 /7 /48 به شرح پیوست درج گردیده بود. اوامر ملوکانه به شرح زیر شرف صدور یافت:
1. در برابر بند 2: اکثریت دانشجویان از پائین‌ترین طبقات مردم هستند.
(این مزخرفات چیست که می‌گوید از او توضیح بخواهید)
2. در برابر بند 3:
(تمام غلط است)
تیمسار ریاست معظم ساواک مرقوم فرمودند:
«1. فوراً احضار و از او سئوال شود چرا این مطالب نامربوط در مقابل دانشجویانی که از سطح پائین طبقات مردم هستند و نمی‌توانند حقیقت مطلب را درک نمایند می‌گوئید چه نیت سوئی دارید؟ و مطالب بند 3 را برای او بخوانید و بگوئید متأسفانه شما که خود را مردی فهیم و تحصیل کرده می‌دانید تمام این مطالب گفته شده غلط و سوءنیت شما ثابت می‌شود.
2. خلاصه مطالب که از شرف عرض گذشته برای وزیر آموزش و پرورش بخوانید و به ایشان اظهار نمائید سکوت شما در مقابل این اظهارات نامطلوب و غلط، تأیید مطالب دکتر نراقی تلقی می‌شود.»
اقدامات انجام شده
1. روز 27 /7 /48 احسان نراقی احضار و پس از قرائت متن مندرج در بولتن اظهار نمود مطالب را بدین نحو بیان نکرده است و ضمن تشریح خدمات فرهنگی و آموزشی خود توضیح داد که همیشه سعی دارد در سخنرانی‌هایش مطالبی را در خیر و صلاح مملکت مطرح سازد و اضافه نمود که در کنفرانس مزبور غیر از اولیاء وزارت آموزش و پرورش و عده‌ای از مدیران مدارس تهران، دانشجویان یا افراد دیگری حضور نداشتند تا بتوانند در سطحی که قرار دارند بهره‌برداری‌های منفی نمایند.
2. در مذاکراتی که روز 7 /8 /48 با وزیر آموزش و پرورش به عمل آمده اظهار نمود :
سخنرانی نامبرده خوب و جنبه کلی داشته او پیرامون بحران آموزش و پرورش در دنیا و اینکه مردم خیلی زیاد داوطلب تحصیل هستند و مسئولین پای بند برنامه‌های قدیم بوده و معلم خوب وجود ندارد و کسی داوطلب معلمی (به علت کمی حقوق) نیست سخنرانی و ضمن آن حقوق یک معلم آمریکا‌‌یی و خانواده 5 نفری او را در یک سال حساب نموده اما از حقوق معلم در ایران ذکری نکرد به طور کلی در سخنرانی وی کمبود معلم، تقاضای زیاد برای تحصیل بخصوص در کشورهای درحال توسعه مورد بررسی واقع شده است. آنها که در جلسه بوده‌اند پیش خود حساب حقوق معلم ایران را کرده‌اند.
3. متن ضبط شده اظهارات احسان نراقی روی نوار پیاده گردید مشارالیه در مفهوم و مجموع کلی اقدام به ایراد سخنان فوق نموده است.
4. ساواک تهران پس از بررسی مجدد گزارش می‌نماید:
نامبرده با زرنگی خاصی تمام موارد فوق را بیان داشته و در تمام مدت سخنرانی کشورها را به دو طبقه پیشرفته و درحال رشد تقسیم نموده و به طور واضح ایران را نیز در ردیف کشورهای درحال رشد قرار داده و در مفهوم کلی انتقاداتی که بر این دسته کشورها وارد کرده متوجه ایران نیز نموده است به طوری که در سخنانش جملات ما خیلی عقبیم، سطح درآمد آموزگاران در ایران خیلی پائین است، مملکت ما نزدیک می‌شود به ممالکی که سطح حقوق معلمش خیلی پائین است، مدیریت آموزشی در ایران از عقب مانده ترین سیستم هاست، هم آهنگی بین نحوه آموزش و امکانات موجود نیست، در ایران برای جلب دانشجویان به رشته‌های فنی آنان را اغفال می‌کنند، ایران از نظر داشتن امکانات و عوامل جهت پذیرفتن دانشجو دارای رکورد جهانی است، بیان نموده که مؤید مطالب مزبور می‌باشد.
با عرض مراتب فوق در صورت تصویب شرح پیوست1 به دفتر ویژه اطلاعات ارسال گردد.
به عرض تیمسار ریاست ساواک رسید. تاریخ 19 /8 /48
[نعمت‌اله نصیری:] ارسال شود.
روز 19 /8 /48 به دفتر ویژه اطلاعات ارسال گردید. امینی 19 /8 /48