موضوع: وزارت آموزش و پرورش
تاریخ سند: 15 مرداد 1348
موضوع: وزارت آموزش و پرورش
متن سند:
از: 20/ ﻫ / 7 تاریخ:15 /5 /1348به: 322 شماره: 45934 /20/ ﻫ/ 7
موضوع: وزارت آموزش و پرورش
در وزارت آموزش و پرورش موضوع فعالیت دکتر نراقی استاد دانشگاه و خانم شمس الملوک مصاحب1 سناتور برای تصدی این وزارتخانه مورد بحث قرار دارد. با اینکه خانم دکتر پارسای2 در کار خود هنگام تصدی وزارت توفیق قابل ملاحظه‌ای به دست نیاورده است ولی نراقی و خانم مصاحب زمینه مساعدی در بین فرهنگیان ندارد[ند] و کاندید بودن آنها برای تصدی وزارت آموزش و پرورش مورد تائید فرهنگیان قرار ندارد.
نظریه رهبر عملیات: درباره مفاد گزارش فوق اظهار نظری نمی‌توان نمود.
رونوشت برابر اصل است
اصل در 22357 می‌باشد
در کلاسه 47374 بایگانی شود. 12 /6 /48
توضیحات سند:
1. شمس‌الملوک مصاحب: فرزند على‌محمد، در سال 1292 ش در تهران متولد شد. در مدرسه ناموس و دانشسرای عالی تحصیل کرد و سپس به دانشگاه تهران رفت و در سال 1322ش، دکترای ادبیات فارسى گرفت و مدتی نیز در آمریکا و کانادا در رشته تعلیم و تربیت، تحصیل کرد.مشارالیها مدتى کارمند وزارت آموزش و پرورش بود و ریاست چند دبیرستان را به عهده داشت. در سازمان‌هاى اجتماعى و فرهنگى عضو بود. مدتى در دانشسراى عالى، به تدریس پرداخت و ضمن همکاری با بنیاد پهلوى، به ریاست قسمت فرهنگى آن بنیاد برگزیده شد. به زبان انگلیسی و فرانسه تسلط کامل داشت و بیش از ده جلد کتاب را تألیف و ترجمه کرد.
در سال 1342ش، قصد ورود به مجلس شورای ملی را داشت که این اتفاق صورت نگرفت. پس از آن، کاندید مجلس سنا شد، برای اینکه شرایط او را موافق با این انتصاب نمایند، ابتدا به عنوان معاونت وزارت فرهنگ منصوب شد و یک روز بعد نیز سناتور انتصابی گردید و تا پایان عمر رژیم شاهنشاهی در این مقام بود.
شمس الملوک مصاحب، که طبع شاعری نیز داشت و در هیئت مرکزى جمعیت شیروخورشید سرخ ایران نیز عضو بود، در سال 1376ش در تهران درگذشت.
(اسناد ساواک ـ پرونده انفرادى)
باقر عاقلی، شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، ج 3، ص 1449.
2. فرخ‌رو پارساى: فرزند فرخ‌دین، در سال 1301 ش در تهران یا قم به دنیا آمد. تحصیلات خود را تا درجه دکتراى پزشکى ادامه داد. سمت‌هایى از جمله: دبیر دبیرستانهاى تهران، مدیر دبیرستان رضاشاه، نماینده مجلس شوراى ملى، معاون پارلمانى وزارت آموزش و پرورش، وزیر آموزش و پرورش را عهده‌دار بود. ساواک در یکی از اسناد خود در معرفی وی می‌نویسد: « نامبرده فاقد سابقه مضره سیاسى بوده و طرفدار سیاست غرب و رژیم مشروطه سلطنتى و عضو حزب «ایران نوین» و کانون مترقى و رئیس جمعیت زنان دانشگاهى مى‌باشد. مشارالیها زنى محتاط، ترسو، معرفى شده و همسر تیمسار شیرین‌سخن است. گزارش خبرى تاریخ 18 /11 /42 حاکى است که در محل جامعه لیسانسیه‌هاى وابسته به رضا معرفت، ناصر هیدى مدیر دبیرستان ملى مدائن اظهار داشته‌است: «خانم دکتر پارساى، مبلغ ششصد هزار تومان از وجوه دبیرستان رضاشاه کبیر سوءاستفاده نموده، منتهى سعى مى‌شود که سروصداى موضوع بلند نشود. لیکن در بخش دو فرهنگى، کلیه کارمندان از جریان باخبر شده‌اند و معرفت گفته‌هاى وى را تائید نموده است.»
و براساس گزارش دیگرى، عضویت وی در تشکیلات بهائیت مطرح گردیده که به لحاظ ترس از نفوذ روحانیت در آموزش و پرورش و اوج‌گیرى مخالفت با وى، سعى داشته تا قضیه برملا نشود.
و در گزارشی به تاریخ 8 /9 /52 به نقل از یکی از همکاران ساواک، آمده است: « وقتى خانم پارساى وزیر آموزش و پرورش از سفر خارج از کشور برگشته، هفت چمدان پر از اجناس مختلف با خود آورده و مأموران گمرک با ترخیص آنها مخالفت نمودند، لذا راننده مذکور با مراجعه به رئیس گمرک چمدان‌ها را گرفته و تحویل خانم وزیر داده و مشارالیها در مقابل این خدمت به رئیس ناحیه 11 آموزش و پرورش تلفن زده و از طریق رئیس اداره مزبور یک گواهینامه ششم ابتدایى با معدل 25 /13 به وى داده است.»
در حالی که ساواک تهران در گزارش‌هاى بعدى، مدرک تحصیلى و وضعیت روحى و رفتارى فرخ رو پارسای را مورد بررسى و تائید قرار داده، جامعه زنان ایرانى، در نامه‌اى به فرح پهلوی، خواستار برکنارى و عدم شرکت رسمى مشارالیها در مراسم جمعیت جامعه زنان شده‌اند.
فرخ رو پارسای در دوران تصدى خود در وزارت فرهنگ، مروج فساد و بى‌دینى بود. به دلیل وابستگی به بهائیت و ضدیت با اسلام، مدارس اسلامى، خصوصاً مدارس دخترانه را همواره تحت فشار و محدودیت قرار مى‌داد. در چندین مورد با همکارى ساواک و هجوم به مدارس دخترانه، چادر و روسرى دختران را برداشته و هتک حرمت نمودند. وى عضو کلوپ روتارى ایران نیز بود و پدرش اولین کسى بود که نخستین مجله اختصاصی زنان را نشر داد. پارسای نماینده دوره 21 مجلس شوراى ملى بود و پس از آنکه مدتى معاون پارلمانى وزارت آموزش و پرورش بود، از 2 /8 /47 به جاى هادى هدایتى، وزیر آموزش و پرورش شد و تا 10 /2 /53 در این پست بود. او قبل از وزارت، مالک یک آموزشگاه دخترانه بود.
برخی از مشاغل و فعالیت‌های وی به این شرح است: ایجاد و تأسیس انجمن بانوان فرهنگى. رئیس جمعیت زنان دانشگاهى ایران. رئیس سازمان همکارى جمعیتهاى زنان. نایب رئیس هیئت مدیره شرکت تعاونى فرهنگیان. عضو شوراى ورزشى بانوان. رئیس کمیسیون فرهنگى شوراى عالى جمعیتهاى زنان.
فرخ رو پارسای نیز یکی از جمله افرادی بود که پس از پیروزى انقلاب اسلامى، دستگیر و پس از محاکمه، توسط دادگاه انقلاب اسلامى به مرگ محکوم شد.
(اسناد ساواک ـ پرونده انفرادى)