درباره : آیت اله گلپایگانی و مرعشی نجفی عطف به 61487/316 ـ 26/9/46
تاریخ سند: 18 دی 1346
درباره : آیت اله گلپایگانی و مرعشی نجفی عطف به 61487/316 ـ 26/9/46
متن سند:
شماره : 3871 /21 از : ساواک قم به : مدیریت کل اداره سوم 316 در اجرای امر اقدام و بدین وسیله اطلاعات مورد نیاز آن اداره کل درباره آیت اله گلپایگانی در شش برگ به پیوست تقدیم و به عرض می رساند که اطلاعات مورد نیاز مربوط به آیت اله مرعشی نجفی در شرف تکمیل است و متعاقبا تقدیم خواهد شد.رئیس ساواک قم.
مهران 1ـ علت افراطی بودن و یا مخالفت این مرجع اصولاً این مرجع روحانی به معنی واقعی کلمه افراطی نیست بلکه ممکن است تحت تأثیر احساسات جامعه دینی و برخی از افراطیون غیر روحانی قرار گیرد و در این زمینه برای حفظ موقعیت خود عکس العملی شدید نشان می دهد و بهترین نشانه موضوع این است که وقتی ساواک توضیحی یا بازخواستی از آنها به عمل می آورد ضعف و زبونی نشان می دهند تا جایی که اصل موضوع را انکار می کنند و علت اینکه بعضا نامبرده مخالفتهایی با دولت دارد این مخالفتها به مناسبت حفظ وجهه روحانیت در اجتماع است و از طرفی جنبه مادی هم دارد و اگر مخالفتهایی از طرف وی دیده نشود وضع مرجعیت وی به طور کلی متزلزل و کسی پولی به وی نخواهد داد1 و بهانه وی در امر مخالفت این است که قوانین موضوعه فعلی (لایحه حمایت خانواده) به نحوی وضع شود که تطبیقی با قانون شرع داشته باشد که این مخالفتها جنبه مذهبی داشته دیگر اینکه نامبرده ناراحتیهایی دارد از جمله اینکه اشخاصی که از جانب شاهنشاه آریامهر نزد وی می آیند موضوعات عنوان شده از طرف گلپایگانی را تحریف کرده به عرض می رسانند و نظرش روی طلاب حوزه این است که بایستی کلیه امور طلاب زیرنظر آیات بوده و دولت دخالتی در این امور ننماید.
2ـ تعداد طرفداران و طبقه اجتماعی اکثریت آنها (مثلاً بازاری هستند.
دانشجو هستند.
یا کارمند دولت.
طرفداران گلپایگانی بیشتر از طبقه عوام و خشکه مقدس و طلابی است که از شهریه ماهیانه وی استفاده می کنند و طرفداران وی از جهت تعداد کمتر از آیت اله نجفی است.
3ـ انگیزه طرفداری و علت مرجع قرار گرفتن.
انگیزه طرفداری طرفداران گلپایگانی ارتباط مستقیمی با نحوه فکر طرفداران دارد فی المثل طرفداران وی معتقدند که نامبرده از جهت علم و زهد و تقوی از مراجع دیگر ارجح است و به همین علت در شمار طرفداران وی درمی آیند و علت مرجع قرار گرفتن نامبرده علم و قدس و فقاهت وی می باشد.
4ـ آدرس و محل کار و منزل مرجع محل سکونت و کار آیت اله گلپایگانی.
قم خیابان چهارمردان.
کوچه آیت اله بروجردی.
داخل کوچه مقابل مسجد منزل آیت اله گلپایگانی که دارای دو درب نزدیک به هم می باشد یک درب به بیرونی و دیگری به اندرون باز می شود و یک درب دیگر دارد که به کوچه شریف صادقی پشت منزل مرحوم آیت اله حائری واقع می باشد.
5ـ میزان تحصیلات و محل تحصیلات آیت اله گلپایگانی دارای برگ اجتهاد از مرحوم آیت اله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی که در زمان حیات [وی] در قم بوده می باشد و تحصیلات (دوره سطح) را در گلپایگان و مابقی دوره سطح را در اراک نزد مرحوم حاج شیخ محمدتقی اعماء آموخته و در درس مرحوم آیت اله حائری در اراک شرکت جسته و پس از مهاجرت آیت اله حائری در سنه 40 هجری به قم نامبرده ضمن استفاده از درس آیت اله به مقام اجتهاد رسیده ضمنا نامبرده از محضر درس مرحوم آیت اله اصفهانی و آیت اله نائینی که در قم بوده اند استفاده می کرده.
6ـ نقاط ضعف و حسن مرجع نقاط ضعف : دهن بینی و تحت تأثیر دیگران قرار گرفتن.
واگذاری اداره تشکیلات خود را به پسرانش و دادن اختیار به آنان به خصوص (حاج سیدمهدی) و آقا محمد بطحائی و همشیره زاده خود.
محاسن : احترام به اهل علم بالنسبه.
رفع حوائج مادی طلاب علوم دینی بالنسبه بذل و بخشش پولی و پارچه.
7ـ اسامی پسران مرجع و مشخصات هر یک الف ـ حاج آقا جواد فرزند ارشد 32 ساله اهل قم میزان تحصیلات درس خارج متأهل (نام همسر بانو امیره) دختر حاج سید نصراله مستنبط داماد آیت اله خوئی مقیم نجف.
ب ـ حاج آقا مهدی گلپایگانی، سن 26 ساله، اهل قم، میزان تحصیلات سطح، متأهل (بانو عزت) دختر آسید جعفر احمدی ساکن قم همشیره زاده آیت اله بروجردی.
ج ـ سیدباقر سن ده ساله اهل قم.
کلاس چهارم ابتدایی مدرسه محمدیه (بچه باهوش و با ذکاوتی است.) دختران بتول ـ همسر سید مرتضی علوی اهل فریدن پیشنماز مسجد شاه خراسان زن و شوهر ساکن قم کوچه یزدیها منزل سابق آیت اله گلپایگانی.
زهرا ـ همسر لطف اله صافی گلپایگانی اهل گلپایگان ساکن قم پیشنماز مسجد رضوی قم ساکن خیابان بهروز.
هورا ـ همسر سیدجعفر خونساری فرزند آیت اله حاج سید احمد خونساری ساکن تهران ـ شاه آباد ـ مقابل شعبه بانک ملی کوچه ممتاز شماره 23.
طیبه ـ همسر شیخ عباس محقق کاشانی ساکن قم خیابان چهارمردان کوچه شریف صادقی.
عذرا ـ همسر سیدرضا ابطحی اصفهانی شغل تحصیل علوم دینی ساکن قم خیابان چهار مردان ابتدای کوچه بدوخانه.
8ـ میزان خمس و زکوۀ و سایر وجوه نقدی و غیرنقدی که ظرف سال برای مرجع ارسال می شود.
ماهیانه به میزان پنجاه الی شصت هزار تومان وجوه از بابت سهم امام و سهم سادات برای ایشان فرستاده می شود و نیز مقداری پارچه عبائی و پارچه قبائی و لباده از فاستونیهای بسیار اعلا از ناحیه تجار سالانه به ایشان تحویل می گردد و وجوه نقدی گلپایگانی بستگی به زمانی دارد که حجاج عازم مکه معظمه هستند که مراجعه نموده و پس از حساب و کتاب از بابت خمس و سهم امام یک قسمت آن را می پردازند و مابقی را به مرور زمان حواله می دهند که این وجوه پس انداز نقدی گلپایگانی است که غیرقابل تخمین است و از این وجوه جمع آوری شده حقوق طلاب قم و سایر شهرستانها را به وسیله مقسمین و وکلای خود می پردازد.
9ـ میزان وجوه نقدی و اموال منقول و غیرمنقول که در ذخیره مرجع طی گذشت زمان موجود می باشد.
میزان وجوه نقدی در بند 8 اشاره شده و اموال منقول نامبرده اسباب و اثاثیه موجود بیرونی و اندرون و لوازم زندگی متعارف است و نیز مقداری کتب با ارزش و نفیس که خریداری و بعد هم وقف می کند لکن اموال غیرمنقول نامبرده عبارتست از : 10ـ قدرت رهبری مرجع با توجه به تجربه قدرت روحانیت در قم باید ادعا نمود که قدرت رهبری نیز به همان صورت بین سه مرجع موجود در قم تجزیه گردیده و قدرت رهبری گلپایگانی که طرفداران وی از طبقه عوام قم می باشند نسبت به همین طبقه متوسط است.
11ـ کارگردانان.
مشاورین.
حسابداران و اشخاصی که واسطه و یا رابطه خصوصی و مورد اعتماد مرجع می باشند و مشخصات آنان : الف ـ کارگردانان ـ 1ـ شیخ ابراهیم شاکری اهل گلپایگان ساکن قم صفائیه منزل شخصی متأهل صاحب دو پسر.
میزان تحصیلات (متوسطه در علوم دینی) سن 45 سال ـ مدت چهار ساعت خدمت گلپایگانی می باشد و با وی نسبتی ندارد.
نوع مسئولیت ـ کلید دار اندرون آقا و رابط بین آقا و مردم.
2ـ آقا محمد بطحائی همشیره زاده آیت اله سن 40 سال اهل حومه گلپایگان متأهل میزان تحصیلات جزئی محل سکونت قم بازار کهنه کوچه صابونیها، منزل شخصی.
3ـ محمدعلی صبائی، قهوه چی سن 50 سال اهل گلپایگان، متأهل تحصیلات جزئی محل سکونت خیابان رهبر نزدیک مریضخانه گلپایگانی منزل متعلق به آقا بوده که بابت سهم به وی داده شده.
نوع مسئولیت ـ قهوه چی و از محارم آقا در امور تلگرافی و پستخانه.
4ـ شیخ حسین خاکی سن 60 سال اهل قم متأهل تحصیلات جزئی محل سکونت خیابان چهارمردان کوچه شریف صادقی جنب منزل محقق کاشانی داماد گلپایگانی (چهار ماه است که خریده) نوع مسئولیت ـ متصدی پرداخت شهریه به طلاب و متصدی امور نمازهای استیجاری و روزه.
5ـ محمدباقر کمره ای خمینی (معروف به خسروی) 65 ساله متأهل باسواد و خوش خط محل سکونت قم خیابان خاک فرج خانه استیجاری.
6ـ ابوالفضل معماریان سن 65 ساله متأهل اهل آشتیان منسوب حسن دانش که متصدی بیمارستان گلپایگانی است تحصیلات جزئی محل سکونت منزل دانش خوش خط نوع مسئولیت ـ نویسنده 7ـ حاج شیخ علی افتخاری سن 50 ساله اهل گلپایگان تحصیلات خارج متأهل محل سکونت صفائیه داخل کوچه کاظمی.
8ـ ابوالقاسم زنبوری تکیه ای سن 50 سال اهل قم تحصیلات جزئی متأهل ساکن تکیه حاج سید حسین شغل نجار.
9ـ غلامحسین زنبوری تکیه ای فرزند ابوالقاسم.
سن 25 سال اهل قم تحصیلات جزئی ساکن تکیه حاج سید حسن شغل لولافروش خیابان آذر مقابل حسین آباد.
نوع مسئولیت ـ از محارم آقا 10ـ مشهدی ابوالقاسم سن 70 ساله اهل قم نوع مسئولیت ـ خرید مایحتاج منزل مشاورین ـ 1ـ آقا لطف اله صافی داماد گلپایگانی فرزند مرحوم آیت اله شیخ جواد صافی سن 46 ساله اهل گلپایگان تحصیلات حدود خارج متأهل.
2ـ حاج آقا علی صافی برادر لطف اله فرزند آیت اله شیخ جواد صافی اهل گلپایگان متأهل.
3ـ آقا مرتضی علوی پیشنماز مسجد شاه خراسان قم.
4ـ مهدی گلپایگانی فرزند آیت اله.
5ـ سید جواد گلپایگانی فرزند آیت اله در غیاب مهدی.
6ـ آقا مجتبی اراکی.
متصدی امور طلاب مشمول در مدرسه فیضیه معروف به عراقی.
واسطه مورد اعتماد آیت اله گلپایگانی حاج شیخ علی صفائی که واسطه کلیه امور تهران آیت اله می باشد از جهت تهیه گذرنامه و سفارشات لازم به اشخاص و پیغام به کسان و نزدیکان وی.
حسابدار ـ متصدی دفتر حسابداری ابوالفضل معماریان و خسروی ذکر شده در بالا می باشند و کلیه حسابها زیرنظر مستقیم آیت اله و مهدی فرزندش می باشد.
12ـ میزان نفوذ کلام مرجع بین طرفداران نفوذ کلام آقا بین طرفداران متوسط و این نفوذ کلام آقا در طرفداران از جمله طلاب با پرداخت شهریه ای که ایشان به آنان می پردازند بی ارتباط نیست و نفوذ کلام وی بیشتر در طبقه عوام است.
13ـ شگرد کار مرجع هنگام مخالفت با دستورات دولت.
مظلومیت و چسبندگی زیاد به مذهب و جامعه روحانیت در مواقع لازم تلفن به تهران و تقاضای نماینده مخصوص و اصولاً شگرد کار هر مرجع در مخالفت با دولت خیلی ساده است به این معنی که یک مسئله دینی را مستمسک قرار داده و نسبت به آن جنجال می کنند.
14ـ منش گروه وابسته به مرجع سالوسی ـ گروه وابسته به مرجع اعتراض مرجع را در منبر (به وسیله وعاظ) عنوان و عامل دیگر منبر با توزیع و پخش اعلامیه پر آب و تاب اعتراضات مرجع را به سمع دیگران می رسانند و تبلیغات روی موضوع موردنظر شروع می شود.
15ـ آموزشگاههای دینی که توسط مرجع اداره می شود و محل هر یک از آنها و میزان پولی که صرف آموزشگاهها می کنند.
1ـ مدرسه فیضیه واقع در آستانه مقدسه با شرکت شریعتمداری.
2ـ مدرسه دارالشفاء واقع در آستانه مقدسه با شرکت شریعتمداری.
3ـ مدرسه علوم دینی واقع در بخش 2 پشت دارائی، کوچه اعظمی.
4ـ مدرسه علوم دینی واقع در بخش 1 کوچه آخوندیها.
5ـ تکیه آقای تولیت سابق که در اختیار آیت اله گلپایگانی گذاشته که دارای کتابخانه و اطاقهای مفروش می باشد و طلاب در آن محل تدریس می شوند.
6ـ مدرسه جانی خان مقابل مسجد جمعه واقع در خیابان آذر (پائین شهر) 7ـ مدرسه حاج ملامحمد صادق معروف به (حاجی) که سابقا در اختیار حجت الاسلام حاج میرزا مصطفی صادقی بوده است و دو سال است که در اختیار آیت اله گلپایگانی گذارده شده و هزینه این آموزشگاه وجوهی است که به طلاب مقیم آموزشگاهها داده می شود و نیز مبلغی است که ماهیانه برای حقوق خدام و تعمیرات و برق آنها مصرف می شود.
16ـ تعداد طلابی که در آموزشگاهها مشغول تحصیل می باشند.
تعداد طلابی که در آموزشگاهها تحصیل می کنند هشتصد نفر می باشند.
17ـ میزان شهریه ای که به هر یک از طلاب می پردازد.
شهریه به طلاب سه قسمت پرداخت می شود.
1ـ طلاب مرحله مقدماتی ـ ماهیانه مبلغ ـ 10 تومان 2ـ طلاب مرحله سطح ـ ماهیانه مبلغ ـ 15 تومان 3ـ طلاب مرحله خارج ـ ماهیانه مبلغ ـ 30 تومان ضمنا فوق العاده های دیگری به غیر از شهریه به دست خود به طلاب می دهد تحت عنوان میزان فعالیت طلاب در اخذ وجوه جهت وی به این معنی که قسمت اعظم وجوه اخذ شده از مریدان وسیله طلاب به خود آنان پرداخت می شود که از 500 تومان تجاوز نمی کند.
18ـ آیا بین طرفداران این مرجع تروریست وجود دارد و در صورت مثبت بودن پاسخ تهیه بیوگرافی و تعیین مقصود و منظور آنها.
ج ـ تروریست ندارد.
19ـ چه طرحی برای خنثی کردن یا برچیدن فعالیت این مرجع و طرفداران او و همچنین تروریستهای پیرو او (در صورت وجود) تهیه شده است.
ج ـ با اجرای طرح تضعیف نامبرده که طی شماره 3776 /21 ــ 9 /10 /46 به استحضار رسیده به انحاء مختلف می توان فعالیتهای نامبرده را خنثی و طبیعی است برای طرح تضعیف وی و پسرانش رفته رفته موجبات برچیدن بساط وی را فراهم می سازد.
توضیحات سند:
1ـ خوانندگان محترم که حداقل بخشی از اسناد این مجموعه اسنادی را مطالعه کرده و به آموزه های دینی انسان مسلمان نیز آشنایی داشته اند.بوضوح دریافته اند «اظهارنظرها و برخی تحلیل های عوامل ساواک در خصوص مشی آیت الله گلپایگانی از کاستیها و تناقضات در امان نمانده است» البته مقتضی سجایای اخلاقی و «تربیت روحی و روانی» ایادی طاغوت و بویژه عناصر ساواک جز بدبینی و بداندیشی و ...
نبوده است و پرواضح است که لازمه چنان خصلت اخلاقی این قبیل برداشتها از موقعیت دیگران است، که گفته اند: «از کوزه همان تراود که در او است.
» 2ـ آیت الله آقای سیدمرتضی علوی در روستای چادگان از توابع فریدن بدنیا آمد، تحصیلات اولیه را در حوزه علمیه اصفهان طی کرد.
برای ادامه تحصیل در سال 1315 (یک سال قبل از رحلت مرحوم آیت الله حایری یزدی مؤسس حوزه علمیه قم، وارد حوزه علمیه قم شد.
سطح را نزد اساتید وقت آن حوزه مقدسه مانند: مرحوم شیخ محمدحسین علامه، میرزا ابوالفضل زاهدی، شهاب الدین مرعشی نجفی، سیدمحمدتقی خوانساری، سیدمحمدرضا گلپایگانی، سیداحمد خوانساری گذراند.
خارج فقه و اصول را از محضر آیات عظام: حجت کوه کمری، حاج آقا حسین بروجردی، سیدمحمدرضا گلپایگانی، سیدصدرالدین صدر استفاده کرد و خود نیز در زمره اساتید بنام حوزه علمیه به حساب می آمد.
آقای علوی که اولین داماد آیت الله گلپایگانی بود، به لحاظ تسلط به مبانی فقهی معظم له همواره مورد وثوق و پاسخگوی استفتائات و نظرات ایشان بود.
آقای علوی در اول خرداد سال 1374 دعوت حق را لبیک گفت.