[گزارش]
تاریخ سند: 6 دی 1357
[گزارش]
متن سند:
از: 231 تاریخ: 6 /10 /1357به: مرکز شماره: 1463
[گزارش]
از ساعت 1845 روز 6 /10 /57 حدود 300 نفر از افراطیون مذهبى سارى از مسجد جامع سارى خارج و در خیابان نادر ضمن آتش‌افروزى به دادن شعارهاى ضد ملى علیه 66 مبادرت و به سنگ پرانى به سوى مأمورین انتظامى پرداخته که با گاز اشک‌آور متفرق، اخلالگران به چند دسته تقسیم و مبادرت به شکستن شیشه‌هاى سازمان زنان1 و مشروب فروشى صفا و یخچال و مشروبات آن را نموده که مامورین نسبت به متفرق نمودن آنها بدون درگیرى اقدام ضمناً شیشه جلو اتومبیل پیکان شهربانى شکسته شده است. تظاهرات ساعت 2030 خاتمه یافته است. صحت دارد
توضیحات سند:
1. سازمان زنان ایران: (تأسیس 1345) سازمانی دولتی در ایران بود که به مسایل زنان در سطح کشور می‌پرداخت. سازمان زنان مسئول اجرای پروژه‌هایی در سطح ایران بود که از مهم‌ترین آنها می‌توان به ایجاد مراکز رفاه خانواده، مدرسه مددکاری ورامین و تربیت منظم مددکار اجتماعی، و تحقیق در حوزه مسایل زنان اشاره کرد. این سازمان نماینده رسمی ایران در کنفرانس‌های بین‌المللی مربوط به زنان محسوب می‌شد. فعالیت‌های سازمان زنان بیشتر جنبه خیریه‌ای داشت، هر چند که در دهه 1350، احتمالاً به دلیل روی کار آمدن مهناز افخمی، دبیرکل جدید و تحصیل‌کرده و نسل جدید همکارانش به حوزه‌های غیر سنتی نظیر اصلاحات قانونی و سیاسی نیز پرداخت (از جمله لابی‌گری برای تصویب قانون حمایت خانواده 1354 و قانون سقط جنین در سال 1356). مراکز رفاه خانواده برای زنان طبقه پایین شهری امکانات آموزشی (سوادآموزی و آموزش‌های حرفه‌ای) تسهیلات بهداشتی (آموزش بچه‌داری و تنظیم خانواده، چکاپ‌های منظم، توزیع وسایل پیشگیری از بارداری)، مشاوره حقوقی، و مهدکودک ایجاد می‌کرد. آموزش‌های حرفه‌ای بیشتر شامل فعالیت‌های سنتی زنانه مانند خیاطی، قالی‌بافی، تایپ و آرایشگری می‌شد هر چند که در اواخر کار سازمان زنان دوره‌های آموزش تعمیر رادیو و تلویزیون و آموزش مکانیکی نیز در مراکز محدودی برگزار می‌شد. تحقیق در حوزه زنان نیز از دهه 1350 در سازمان گسترش یافت و بر مسایلی مانند تبعیض علیه زنان، تصویر زن در کتاب‌های درسی مدرسه‌های ابتدایی، منزلت زن در جامعه عشایری، نقش زن و مرد در پیام‌های تجارتی تلویزیون ایران و .... بود.در دوره انقلاب مشروطه انجمن‌های زنان زیادی به طور مخفیانه شکل گرفتند که فقط در جنبش مشروطه شرکت می‌کردند و بعدها، در سالهای پس از تشکیل مجلس و جنگ جهانی دوم انجمن‌هایی تأسیس شدند که به حقوق زنان می‌پرداختند. در دوره رضاشاه به تدریج سازمان‌های زنان مستقل حذف شده و سازمان‌هایی وابسته به دولت یا حزب‌های سیاسی تشکیل شدند مانند کانون بانوان که زیر نظر رضاشاه بود و با انتقادهای علماء و نیروهای مذهبی و مبارز مواجه بود. در دوره محمدرضاشاه نیز از دهه 1330 متمرکزسازی جدی سازمان‌های زنان آغاز شده بود. سازمان زنان جایگزین «شورای عالی جمعیت زنان ایران» شد که خود از پیوستن انجمن‌های مستقل زنان در سال 1337 تشکیل شده بود. ایجاد این سازمان‌های متمرکز، فعالیت‌های هماهنگ و برنامه‌ریزی شده‌ای بود که موجب از بین رفتن سازمان‌های مستقل جنبش زنان شد.
سازمان زنان در طول فعالیتش با انتقادهای علماء و نیروهای مذهبی روبرو بود. اصلاح‌طلبان معتقد بودند این سازمان کم‌کار است و کمکی به حقوق زنان نمی‌کند، محافظه‌کاران سنت‌گرا معتقد بودند سازمان بسیار لیبرال و لائیک است. هر دو گروه سازمان زنان را بازیچه‌ای در دست دولت می‌دانستند. هدف این سازمان طبق آخرین اساسنامه آن (سال 1354) بالا بردن دانش سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زنان بود که از روش‌های زیر پی‌گیری می‌شد:
ـ دفاع از حقوق فردی، خانوادگی و اجتماعی زنان در جهت تأمین برابری کامل آنان در اجتماع و در برابر قانون.
ـ کوشش در راه تعمیم آموزش و پرورش زنان ایران به ویژه پیکار با بی‌سوادی و کمک به گسترش آموزش حرفه‌ای.
ـ تجهیز زنان به منظور شرکت گسترده آنان در نوسازی ملی در زمینه‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در چارچوب هدف‌های حزب رستاخیزملت ایران و هماهنگ کردن فعالیت‌های آنان در این زمینه (در اساسنامه اولیه در سال 1345 آمده بود که سازمان زنان، سازمانی غیرسیاسی است که در سال 1354 بعد از تحولاتی در کشور و ایجاد حزب رستاخیز تغییر کرد.)
ـ یاری رساندن به زنان در اجرای مسئولیت‌های سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و فردی.
ـ ایجاد تفاهم و دوستی بین زنان ایران و زنان کشورهای دیگر و همکاری در راه برابری و بالا بردن مقام زن در سطح جهان.
تأسیس مراکز رفاه خانواده.
تصمیم‌گیری‌های سازمان با ریاست عالیه، مجمع عمومی، کمیته عالی همکاری، شورای مرکزی و دبیرکل بود.
ریاست عالیه سازمان با اشرف پهلوی بود. نایب ریاست عالیه نیز فریده قطبی (مادر فرح دیبا) بود. ریاست عالیه دبیرکل سازمان و هم‌چنین 6 نفر از 11 نفر عضو شورای مرکزی را تعیین می‌کرد و جلسات مجمع عمومی با اجازه یا به فرمان ریاست عالیه تشکیل می‌شد.
اطلاعات مختلف و متضادی درباره بودجه سازمان زنان وجود دارد. بتی فریدان در بازدید از ایران در سال 1353 نوشت خزانه این سازمان 50 میلیون دلار بود. فیلیپ دوپولس ، گزارشگر نیویورک تایمز بودجه آن را 20 میلیون دلار گزارش کرد. در مصاحبه پژوهشی یکی از مقامات مهم سازمان زنان بودجه سازمان را مختصر توصیف کرده و به جز پروژه‌های خاص و مورد علاقه دولت، از هدایا، حق عضویت‌ها و برگزاری کلاس‌های آموزشی ذکر می‌کند که بیشتر فعالیت اعضا داوطلبانه بوده است. به گفته وی بودجۀ پروژه‌هایی مانند سوادآموزی، مراکز تنظیم خانواده، و مهد‌کودک‌ها براساس برنامه‌ای که در سازمان زنان طراحی می‌کرد از طرف دولت تأمین می‌شد و برای حقوق کارمندان همین پروژه (پرستاران، آشپزها، نظافت‌چیان، کارکنان مهدکودک، کارکنان دفتری، کتابداران و مددکاران) مصرف می‌شد. بودجه سازمان برای شعبه‌های شهرستان‌ها، پست، انتشارات و ارتباطات عمومی میان اعضا تخصیص می‌یافت.(رک: انجمن‌های نیمه سری زنان در نهضت مشروطه، ژانت آفاری، ترجمه دکتر جواد یوسفیان، نشر بانو، سال 1377 ـ کارنامه سازمان زنان ایران انتشارات سازمان زنان ایران، اسفند 1356 ـ سازمان زنان ایران، حمیرا رنجبر عمرانی، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، چاپ اول، سال 1385)
این سازمان با این بودجه قابل توجه خدمات قابل دفاعی نداشت و مانند برخی سازمان‌های دیگر در رژیم شاه محل شغل و درآمد و ریخت و پاش‌های اشرف پهلوی و سایر درباریان و نهادی برای ادعاهای پیشرفت و تمدن بود.