تاریخ سند: 31 شهریور 1331
متن سند:
مامور ویژه گزارش میدهد بقرار اظهار شخص مطلعی روز 7 ماه جاری طبق تصمیم شورای عالی کمیته مرکزی حزب منحله توده فرقه دمکرات آذربایجان شورای متحده مرکزی و تشکیلات زنان چهارمین کنگره خود را در سالن کمیته مرکزی حزب کمونیست آذربایجان شوروی در بادکوبه1 تشکیل میدهد این کنگره رسما کنگره فرقه دمکرات آذربایجان2 بوده ولی سران کمیته مرکزی حزب توده شورای متحده سازمان جوانان و تشکیلات زنان نیز در آن شرکت خواهند داشت برنامه این کنگره قرائت گزارش کمیته مرکزی فرقه دمکرات توسط پادگان ـ گزارش کمیته مرکزی حزب توده توسط دکتر رضا رادمنش گزارش کمیته مرکزی سازمان جوانان توسط احسان طبری ـ گزارش تشکیلات زنان توسط مریم فیروز خواهد بود برای شرکت در کنگره مزبور رضا روستا3 از ورشو ـ علی نقی حکیمی و مهندس عتیقه چی از ژنو ـ دکتر رضا رادمنش احسان طبری عبدالصمد کامبخش4 مریم فیروز دکتر کیانوری احمد قاسمی صمد حکیمی ـ دکتر جودت ـ ایرج اسکندری سروان روزبه ـ بقراطی از پراگ پایتخت چکسلواکی ـ دکتر بهار ـ رضا ابراهیم زاد5 ـ ابراهیم محضری ـ فرجامی و شرقی از ایران ـ دکتر یزدی از باطوم و سایر اعضای فرقه دمکرات که عضو کنگره هستند در بادکوبه حاضر خواهند شد.گفته میشود منظور از تشکیل این جلسه برای تعیین سرمشق و برنامه جدید حزب توده ایران و فرقه دمکرات آذربایجان میباشد.
3548 مرکز اصل 3828
توضیحات سند:
1ـ بادکوبه همان باکو که هم اکنون مرکز جمهوری آذربایجان است 2ـ فرقه دمکرات آذربایجان این فرقه در 12 شهریور 1324 با انتشار بیانیه ای اعلام موجودیت کرد رهبر آن سیدجعفر پیشه وری از کمونیستهای قدیمی و رهبران حزب توده بود که پس از رد اعتبارنامه او در مجلس چهارم و توقیف روزنامه آژیر که وی آن را منتشر می کرد، به تبریز رفته و با همکاری میرزا علی شبستری و صادق پادگان و با استفاده از حمایت نیروهای شوروی فرقه دمکرات آذربایجان را ایجاد کرد و در 17 آبان 1324 با اخراج مأمورین و قوای دولتی از آذربایجان در این منطقه اعلام خودمختاری کرد.پس از خروج نیروهای شوروی از ایران در 20 اردیبهشت 1325 سران فرقه نیز به شوروی پناهنده شدند.
3ـ محمدرضا روستا فرزند محمد دبیرکل شورای متحده مرکزی کارگران ایران، از قدیمی ترین اعضای حزب کمونیست ایران، وی در سال 1311 (1932) به اتهام فعالیت های کمونیستی دستگیر و زندانی می گردد.
در سال 1313 (1933) وارد حزب سوسیال دمکرات شده و بعد از مدتی به باکو رفته و پس از 2 سال به ایران مراجعت و در سال 1318 جزو دسته 53 نفر کمونیستهای معروف دستگیر می گردد، وی در سال 1320 (1941) حزب توده ایران را تشکیل می دهد و پس از بهمن 1327 که حزب توده غیرقانونی شد مدتی در حال اختفاء بسر می برد و در بهار سال 1328 به شوروی متواری میگردد.
4ـ عبدالصمد کامبخش عضو گروه پنجاه و سه نفر و از رهبران حزب توده وی فرزند کامران میرزا عدل الممالک (عدل قاجار) بود.
در 1282 شمسی در قزوین به دنیا آمد.
در چهارده سالگی برای تحصیل به روسیه رفت و در آنجا در نزد یکی از دوستان پدرش زندگی کرد.
در 1298 به ایران بازگشت و از 1302 با بنیانگذاری جمعیت آزادیخواهان قزوین فعالیت سیاسی خود را آغاز کرد و با انجمن پرورش همکاری داشت.
در 1307 با کسب رتبه اول در امتحانات اعزام به تحصیل مهندسی هواپیما به روسیه رفت.
در 1311 به ایران بازگشت و با درجه ستواندومی در ارتش فرماندهی مدرسه مکانیک را برعهده گرفت و در همین سال به اتهام فعالیتهای سیاسی بازداشت شد و پس از یکسال و نیم که از زندان آزاد گشت کار در ارتش را کنار گذاشت.
در 1313 از سوی انترناسیونال سوم کمونیستی (کمینترن) مأمور تشکیل مجدد حزب کمونیست ایران شد که با کمک دکتر تقی ارانی و سرهنگ سیامک دوباره فعالیتهای کمونیستی را سازماندهی کرد و در 1316 به همراه گروه پنجاه و سه نفر دستگیر و به ده سال حبس محکوم شد، پس از شهریور 1320 از زندان آزاد شد و در کنار بنیانگذاران حزب توده قرار گرفت.
در انتخابات مجلس چهاردهم (1322) به نمایندگی از قزوین انتخاب شد و در کنگره اول حزب توده (1323) به عضویت کمیته مرکزی حزب درآمد.
وی در 1323 با کمک سرهنگ سیامک و خسرو روزبه سازمان نظامی حزب توده را ایجاد کرد و پس از شکست فرقه دمکرات آذربایجان (1325) تحت تعقیب قرار گرفت و به دستور حزب به شوروی گریخت در کنگره دوم (1327) غیابا به عضویت کمیته مرکزی انتخاب شد و در پلنوم چهارم در سال (1336) عضو هیئت اجرائیه حزب توده شد و تا پایان عمر در این سمت باقی ماند.
کامبخش در 1350 بر اثر سکته قلبی درگذشت.
5ـ رضا ابراهیم زاده یکی از اعضای گروه 53 نفر و مؤسسین حزب توده.
وی در تبریز به دنیا آمد و در نوجوانی در اداره راه آهن جلفا مشغول به کار شد و در قیام خیابانی و لاهوتی شرکت داشت.
در 1304 عضو حزب کمونیست شد.
و پس از آزادی از زندان در 1320 به حزب توده پیوست و «کانون کارگران راه آهن» را سازماندهی کرد.
در 1323 با پیوست به «شورای مرکزی اتحادیه کارگران» به رهبری رضا روستا، شورای متحده مرکزی را تشکیل داد.
در 1330 به شوروی گریخت و مدتی در راه آهن آنجا مشغول به کار شد، اما مورد غضب مقامات حزبی قرار گرفت و در پی آن بر اثر سانحه حین کار، بازنشسته شد.
پس از آن در کلاسهای شبانه به تحصیل خود ادامه داد و بعد از ورود به دانشگاه در رشته زبان و ادبیات تاجیکی فارغ التحصیل شد وی پیش از انقلاب اسلامی در شوروی درگذشت.
با تلخیص از کتاب خاطرات یک زن توده ای به قلم راضیه ابراهیم زاده انتشارات در آلمان غربی 1373