موضوع: احزاب و دستجات و هیئت‌های افراطی مذهبی
تاریخ سند: 20 آذر 1346
موضوع: احزاب و دستجات و هیئت‌های افراطی مذهبی
متن سند:
از: ساواک خوزستان تاریخ:20 /9 /1346به: مدیریت کل اداره سوم 316 شماره: 14346 / ﻫ1
موضوع: احزاب و دستجات و
هیئت‌های افراطی مذهبی
عطف به 35364/ 316 ـ26 /5 /1346
ضمن تحقیقاتی که توسط ساواک اهواز به عمل آمده در حوزه استحفاظی این ساواک در حال حاضر فقط در شهرستان اهواز دو دسته مذهبی قابل ذکر به اسامی انجمن موحدین و انجمن دانشوران وجود دارد که در گذشته با توجه به اوضاع و احوال و مقتضیات زمان دارای فعالیت حاد مذهبی بوده و به موازات آن در امور سیاسی و اجتماعی نیز دخالت و به پاره‌ای از احزاب و دستجات مخالف و براندازی در تهران و قم و برخی دیگر از شهرستان‌ها گرایش‌هائی داشته‌اند که در اثر تنویر افکار عمومی و افشای ماهیت واقعی این قبیل دستجات و به ویژه گردانندگان آن با توجه به نبودن شرایط مساعد و از همه مهم‌تر انجام اقدامات مفید اصلاحی و اجتماعی در شئون مختلف کشور به تدریج تضعیف و دچار رکود و تعطیل گردیده است. اینک خصوصیات دو انجمن مذکور و موارد خواسته شده به شرح زیر به استحضار می‌رسد:
الف ـ انجمن موحدین.
1 ـ هدف و ایده‌ئولوژی انجمن نامبرده ظاهراً تعقیب و تحقق دستورات اسلامی و مذهبی و انجام فرائض و تقویت مبانی دینی و در باطن تخریب افکار علیه دستگاه حکومت تقویت روح طغیان و مخالفت با رژیم و هیئت حاکمه، و عدم اطاعت از قوانین و مقررات جاریه و مخالفت با مصوبات و تصمیمات دولت و مالاً بر هم زدن اساس حکومت.
2ـ مرامنامه و اساسنامه و آیین‌نامه مدونی ندارد.
3ـ این انجمن که در اوائل سال 42 تشکیل شده هیچگاه سازمان منظم و متشکل نداشته است.
4ـ مسئول و سرپرست انجمن مورد بحث محمدرضا پنبه‌کار و کادر رهبری آن علاوه بر مشار‌الیه عبارتند از سید هیبت اله مهدوی. محمد یحیوی و احمد بیژن که کلیه آن‌ها دارای مشاغل آزاد هستند و در تجارتخانه‌‌های مختلف اهواز به کار نویسندگی و منشی‌گری اشتغال دارند.
ضمناً باید افزود که این انجمن در گذشته که از پشتیبانی و حمایت معنوی آیت‌اله بهبهانی برخوردار بوده ولی در حال حاضر به علت ایجاد اختلاف بین نامبرده و گردانندگان انجمن در مورد قطعه زمینی که قرار بوده برای انجمن موصوف تهیه شود و در خلال آن آیت‌اله بهبهانی مورد حمله و انتقاد برخی ازکارگردانان انجمن قرار می‌گیرد چنین حمایتی وجود ندارد.
5ـ در حدود 10 نفر عضو دائمی و 30 نفر سمپاتیزان و هوادار از متعصبین مذهبی.
6 ـ بنیه مالی انجمن نامبرده در حال حاضر ضعیف و از طریق کمک مالی گردانندگان و علاقمندان به آن تامین می‌شود.
7ـ تا به حال مدارکی که اثبات نماید از طرف عوامل خارجی تقویت می‌شوند بدست نیامده ولی پاره‌ای از کسبه و اصناف و متعصبین مذهبی و روحانیون ناراحت و محتملاً جوامع اسلامی وابسته به جمعیت نهضت آزادی از عوامل تقویت‌کننده داخلی آن محسوب می‌شوند.
8ـ ارتباط علنی و رسمی با هیچ یک از احزاب و دستجات سیاسی اعم از مخالف و یا موافق ندارد ولی درگذشته نشان داده که در صورت وجود شرایط مساعد و موقعیت مناسب درکلیه اعمال و اقدامات خلاف مصالح دستجات افراطی برانداز فعالانه شرکت دارد.
توضیح اینکه عدم ارتباط این انجمن را با جوامع اسلامی وابسته به جمعیت نهضت آزادی با تردید باید تلقی نمود.
9ـ تا کنون نشریه‌ای که ارگان یا وابسته و مربوط به انجمن باشد نداشته است ولی جلسات متشکله آن که در حال حاضر به طور مرتب تشکیل نمی‌شود. در گذشته به نوبه خود وسیله تبلیغاتی و آموزشی موثری بوده است.
10 ـ عوام فریبی، تخریب روحیه و افکار عمومی در لباس مذهب و پوشش دین و تحریک احساسات مذهبی مردم علیه دستگاه حکومت و مآلاً بهره‌برداری به نفع خود.
11ـ همان‌طوری که در مقدمه به آن اشاره گردید این انجمن و امثال آن محبوبیت و نفوذی بین مردم ندارند.
12ـ خیر و تا بحال هم مجوز قانونی کسب ننموده است.
13ـ نفوذ ساواک محل در انجمن مزبور عمیق و قابل ملاحظه است.
ب ـ جامعه دانشوران دینی اهواز:1
1ـ هدف و ایدئولوژی جامعه مذکور نیز همان اهداف انجمن موحدین است.
2ـ مرامنامه و اساسنامه و آیین‌نامه مدونی تا به حال نداشته است.
3ـ این جامعه در بهار سال 1343 تشکیل گردید و شامل مدرسه علمیه و کتابخانه عمومی و انجمن دانشوران است
الف ـ مدرسه علمیه: این مدرسه که به نام علمیه آیت‌اله بروجردی (مرعشی) خوانده می‌شود در قطعه زمینی به مساحت 400 متر مربع در خیابان کاوه اهواز بنا شده و طلاب علوم دینی در آن به تحصیل اشتغال دارند.
ب ـ کتابخانه عمومی: این کتابخانه نیز در محل مدرسه مذکور ظاهراً به منظور ارشاد جوانان و تقویت ایمان در آنان تاسیس گردیده است.
ج ـ انجمن دانشوران: متعاقب ایجاد مدرسه و تأسیس کتابخانه طبق ادعای گردانندگان جامعه موصوف بنا به درخواست عده‌ای از جوانان دانشجو و دانش‌آموز انجمن دانشوران جهت آشنا نمودن جوانان به احکام دین و حقایق قرآن تشکیل و شروع به فعالیت نموده است.
4 ـ مؤسس جامعه مورد بحث حاج سید اسماعیل مرعشی و کارگردانان انجمن دانشوران عبارت‌اند از محمدرضا امامیان. شکرائی. خبازیان. نورالدینی و عربزاده.
5ـ انجمن دانشوران در حدود 15 نفر عضو دائمی و 50 نفر سمپاتیزان و طرفدار دارد.
6ـ قدرت مالی جامعه دانشوران متوسط و از طریق کمک شخصی مرعشی و دیگر علاقمندان به آن تأمین می‌شود.
7ـ تاکنون مدارکی که اثبات نماید از طرف عوامل خارجی تقویت می‌شوند به دست نیامده است لیکن معدودی از کسبه و پیشه‌وران و متعصبین مذهبی و طلاب و روحانیون ناراحت و محتملاً جوامع اسلامی وابسته به نهضت آزادی از عوامل تقویت‌کننده داخلی به آن به شمار می‌یایند.
8 ـ مطالب مندرج در ماده 8 انجمن موحدین در مورد جامعه دانشوران نیز مصداق دارد.
9 ـ جامعه دانشوران در آغاز تاسیس و بدو فعالیت نشریه‌ای داشته به نام (جامعه دانشوران دینی اهواز) که ارگان این جامعه محسوب و اغلب حاوی مباحث خداشناسی و اخلاق و احکام دینی و همچنین سخنرانی برخی از ناطقین انجمن دانشوران بوده که فقط چهار شماره منتشر و سپس تعطیل شده است و علاوه بر نشریه فوق جلسات متشکله انجمن دانشوران که در گذشته هفته‌ای دو شب و در حال حاضر پانزده روز یکبار (در صورتی که عده قابل توجه باشد) منعقد می‌گردد از عوامل تبلیغاتی جامعه دانشوران محسوب می‌شود.
موارد 10 و 11 و 12 و 13 عیناً همانست که در تشریح وضع و چگونگی انجمن موحدین توضیح داده شد به دو انجمن نامبرده بالا باید روحانیون ناراحتی نظیر حاج سید مرتضی علم الهدی و فرزندش سیدمصطفی علم الهدی و سیدبزرگ مروج و همچنین سیدعبداله مجتهدزاده و سیداسماعیل مرعشی را اضافه کرد. توضیح اینکه درحال حاضر این افراد و نیز جوامع مورد بحث تحت مراقبت قرار دارند و به عللی که فوقاً به عرض رسید فعالیت قابل ملاحظه‌ای ندارند.
رئیس ساواک استان خوزستان.
م. خاوری
اصل در پرونده 162011 بایگانی است.
در پرونده آیت‌اله سیدعلی بهبهانی بایگانی شود ............
پ ـ ﻫ. 1051 316 بایگانی شود.
توضیحات سند:
1. انجمن اسلامی دانشوران اهواز: گروهی از جوانان تحصیلکرده و دانشجو از جمله حسین علم‌الهدی در سال‌های 1350- 1349 در اهواز انجمنی را به نام انجمن اسلامی دانشوران اهواز تأسیس کردند. هدف انجمن ترویج اسلام از طریق اقدامات فرهنگی بود. انجمن در سال 1354 تصمیم گرفت عزاداری امام حسین(ع) را از حالت سنتی به حالت کارآمدتری تبدیل کند. آن ها با لباس سیاه و صفوف منظم حرکت می کردند و پس از توقف، یکی از سخنان هیجان‌انگیز امام حسین را با آیه‌ای از قرآن تلاوت می‌کردند و سپس حرکت می‌کردند. ساواک این عمل را برنتافت و اعضای انجمن را دستگیر و زندانی کرد. اعضای انجمن پس از آزادی تصمیم می‌گیرند اختناق رژیم را با مشی مسلحانه پاسخ بگویند. یکی از عناصر مذهبی سازمان مجاهدین خلق (منافقین) به دلیل تغییر ایدئولوژیک سازمان از سازمان جدا و به اعضای انجمن پیوست و تجربیات خود را در خدمت آن‌ها قرار داد. گروه ابتدا مطالعات ایدئولوژیک را در دستور کار خود قرار داد و مطالعاتی را شروع کرد.شکل‌گیری موحدین در سال 1356 همزمان با شروع مجدد نهضت امام خمینی بود. موحدین سعی کردند با سازماندهی تظاهرات مردم اهواز به ندای رهبری نهضت پاسخ بگویند. آن‌ها با صدور اعلامیه‌هایی دست به افشاگری علیه رژیم زدند. در عین حال معتقد بودند در کنار کار فرهنگی باید با عملیات مسلحانه در دل نیروهای رژیم رعب ایجاد کرد و به مردم مسلمان شجاعت و امید بخشید. آغاز عملیات مسلحانه‌ی موحدین در سال 1357 بود. بعضی از عملیات‌های آنان چنین بود» حمله ی مسلحانه به مراکز فساد و فحشای رژیم در خوزستان، حمله به کنسولگری عراق در خرمشهر به علت تبعید امام خمینی، انفجار شهربانی کرمان و کشتن سرهنگ سروری به جرم به آتش کشیدن مسجد کرمان، قتل پل گریم نماینده ی کنسرسیوم و مدیر ارشد عملیات بهره‌برداری و تولید مناطق جنوب به جرم سرکوب اعتصابات شرکت نفت و قتل غلامحسین دانشی، نماینده‌ی مجلس، به جرم همکاری با رژیم شاه پس از دستور امام خمینی به استعفای مجلس. گرچه گروه موحدین تا سال 1356 موفق به عملیات مسلحانه نشد؛ ولی آمادگی رزمی آن‌ها و اندیشه‌ی مشی مسلحانه موجب شد تا در سال 1357 ضرباتی به رژیم وارد آورند و آن‌ها را تا اندازه‌ای در اقدامات افراطی خود تعدیل کند.
انقلاب اسلامی در اهواز، 2 جلد، دکتر محمد رضا علم، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1386.