درباره: باشگاه لاینز عطف 47471/321-24/8/45
تاریخ سند: 1 آذر 1345
درباره: باشگاه لاینز عطف 47471/321-24/8/45
متن سند:
شماره: 8299 /4ه به: تیمسار ریاست سازمان اطلاعات و امنیت کشور (اداره کل سوم 321) 1- سوابق عبداله حشمت فرزند هادی قبلاً طی شماره‌های 5790/ب 13- 19 /7/ 45 و 7671/ب 13-1 /10 /39 به آن اداره کل منعکس گردیده است.2- علیار امیر نظمی فرزند محمدحسن برابر سوابق موجود مشارالیه از اعضاء فرقه دموکرات آذربایجان بوده و نام وی در صفحه 10 ردیف 176 دفتر متجاسرین ثبت گردیده است.
3- در مورد سوابق نجف‌قلی صولتی مقرر فرمایند به شماره 10329- 15 /6 /43 این سازمان که به بخش (322) آن اداره کل منعکس گردیده است توجه فرمایند.
4- دکتر محمدعلی افشاری فرزند عباس- برابر سوابق موجود نامبرده در دفتر متجاسرین ردیف 892 و برگ 13 صورت جلسات فرقه دموکرات نام‌نویسی نموده لیکن برابر نامه شماره 11321- 5 /9 /39 لشگر 4 رضائیه مشارالیه بنا به تشخیص سرتیپ زنگنه و سرهنگ کمال (سپهبد فعلی) با معتمدین محلی در نهضت میهن‌پرستانه 21 آذرماه سال 25 با میهن‌پرستان همکاری کرده و از عاملین مؤثر بوده و به دریافت یک قطعه مدال درجه 2 همایونی مفتخر گردیده.
ضمناً شخص منظور در سال 24 در روزنامه ارومیه چاپ رضائیه مقالاتی برله حکومت پوشالی پیشه‌وری1 و علیه حکومت مرکزی می‌نوشته است ولی نامه شهربانی رضائیه حاکیست با در نظر گرفتن اینکه مقالات مندرج در روزنامه ارومیه که به استناد سخنرانی‌های وی بوده به لهجه ترکی قفقازی چاپ می‌شده در حالی که دکتر مزبور به لهجه مورد بحث آشنایی نداشته تصور می‌رود هنگام ایراد سخنرانی از طرف مخبر روزنامه که از عناصر ماجراجو و متجاسر بوده تحریفاتی در مفاد کنفرانس مشارالیه به عمل آمده و اضافه نموده از دکتر افشاری چه هنگام تسلط متجاسرین و چه بعد از آن عملی که مخالف مصالح عالیه کشور باشد مشاهده نشده و برابر تحقیقات معموله نامبرده شخص شاه‌دوست و میهن‌پرست می‌باشد.
5- سوابق ستوان سابق پزشک داریوش وکیلی طالقانی فرزند جعفر همانست که طی شماره 36646 /311-8 /7 /44 آن اداره کل به این سازمان ساواک منعکس گردیده است.
رئیس ساواک استان آذربایجان غربی.
صیادیان
توضیحات سند:
1ـ پیشه‌وری سیدجعفر در سال 1272 ش (1893 م) در روستای زاویه خلخال به دنیا آمد.در سال 1905 م به همراه پدر و مادر به باکو رفت و در آن‌جا به تحصیل و کار پرداخت.
در حوالی انقلاب روسیه (1917 م) به کمونیسم جلب شد.
وی در سال 1918 در سن 25 سالگی، عضو کمیته مرکزی حزب عدالت و عضو بوروی خارجی 5 نفره آن گردید.
در سال‌های 1919 ـ 1920 سردبیری روزنامه حرّیت را به‌عهده داشت.
در اردیبهشت 1299 (مه 1920) ارتش سرخ در جریان جنگ با روس‌های سفید وارد خاک ایران شد و به همراه آن تعدادی از رهبران حزب عدالت، از جمله پیشه‌وری، وارد گیلان شدند.
و در 30 خرداد 1299 ش (22 ژوئن) 1920 میلادی در بندرانزلی اولین کنگره حزب کمونیست ایران را به پا داشتند.
در این کنگره، پیشه‌وری عضو کمیته مرکزی و یکی از چهار رهبر اصلی حزب شد و در کنار «حیدر عمواوغلی (تاریوردیف)، سلطان‌زاده (آواتیس میکائیلیان) و کامران» به انتشار روزنامه کومانیست ارگان حزب، در رشت پرداخت.
او در مرداد 1299 (ژوئیه 1920) در دولت «کودتای سرخ» احسان‌الله‌خان دوستدار، سمت کمیساریای کشور را به عهده گرفت.
در پی شکست نهضت جنگل مدتی به باکو رفت و مدیریت روزنامه اکینجی را به دست داشت و سپس به عنوان دبیر مسؤول تشکیلات تهران، به ایران آمد.
در این دوران، او سرمقاله‌های روزنامه حقیقت ـ به مدیریت «سیدمحمد دهگان» را می‌نوشت.
پیشه‌وری در سال 1304 رابط حزب کمونیست ایران و کمیترن بود.
در سال 1306 در کنگره دوم حزب کمونیست ایران ـ معروف به کنگره ارومیه که در شهر رستوف در نزدیکی مسکو برگزار شد، مجدداً دبیر کمیته مرکزی و مسؤول تشکیلاتی حزب در تهران شد.
و در 6 دی ماه 1306 توسط شهربانی دستگیر شد.
او در تمام دوران زندان حتی منکر عضویت در حزب کمونیست بود، تا بالاخره در اسفند 1318 در دادگاه جنایی به جرم عضویت و تبلیغ فرقه اشتراکی، طبق قانون 1310، به 10 سال زندان محکوم گردید.
در دوران زندان میان پیشه‌وری و سایر زندانیان کمونیست، به ویژه اردشیر آوانسیان، اختلاف شدیدی وجود داشت که یکی از علل آن شاید اصرار پیشه‌وری در کتمان سمت حزبی و سوابق خود بوده است.
پس از آزادی در سال 1319 به کاشان تبعید شد.
و سپس در مهرماه 1320 در جلسه مؤسسان حزب توده شرکت کرد و جزء رهبران اولیه حزب انتخاب شد و به همراه ایرج اسکندری اولین مرامنامه حزب را نوشت ولی به علت اختلاف با اردشیر آوانسیان به زودی کناره گرفت.
در خرداد سال 1322 انتشار روزنامه آژیر را در تهران آغاز کرد.
وی در انتخابات مجلس چهاردهم از حوزه تبریز انتخاب گشت ولی در 23 تیر سال 1323 اعتبارنامه او رد شد.
در کنگره اول حزب توده (10 مرداد 1323) به عنوان نماینده سازمان حزبی آذربایجان حضور یافت ولی در این جا نیز اعتبارنامه او رد شد.
در مرداد 1324 روزنامه آژیر توقیف شد و پیشه‌وری به آذربایجان رفت و در شهریور 1324 فرقه دمکرات آذربایجان را بنیان گذارد و در 21 آذر 1324 حکومت خودمختار فرقه را ایجاد کرد.
پیشه‌وری در پی شکست فرقه در 21 آذر 1325 به باکو رفت و سرانجام در 20 تیر ماه 1326 در یک سانحه اتومبیل به قتل رسید.
قتل پیشه‌وری را به میرجعفر باقروف ـ دیکتاتور آذربایجان شوروی ـ نسبت می‌دهند و عامل آن را غلام‌یحیی دانشیان می‌دانند و در سال‌های اخیر این مطلب در جمهوری آذربایجان شیوع کامل یافته است.
با آغاز گلاسنوست گورباچف، این مطلب را اولین بار «علی توده» در یکی از مطبوعات شوروی (ادبیات و اینجه صنعت) ارگان اتحادیه نویسندگان آذربایجان شوروی اعلام داشت.
علت این امر اختلاف پیشه‌وری با باقروف و میرزا ابراهیموف وزیر فرهنگ آذربایجان شوروی ذکر می‌شود.
به گفته یک شاهد عینی (نصرت‌الله جهانشاهلو) پیشه‌وری علت شکست فرقه را افراط در جدایی از احزاب سیاسی ایران می‌دانسته است و باقروف، به عکس، علت را در این می‌دانسته که «به یک باره از دولت و مردم ایران نبریدید و به ما نپیوستید».
اسناد ساواک نیز مرگ پیشه‌وری را به علت پشیمانی وی از همکاری با شوروی و تلاش او برای تشکیل دوباره و بازگرداندن ایرانیان مقیم شوروی به ایران و نیز تألیف کتابی با عنوان «چگونه اشتباه کردم» دانسته‌اند، اما برخی از اعضای قدیمی حزب توده مرگ او را کاملاً تصادفی و بدون برنامه‌ریزی پیشین از سوی مقامات شوروی می‌دانند.
به هر روی داستان زندگی و مرگ پیشه‌وری بدون دسترسی به اسناد دولتی شوروی سابق مانند دفتری بی‌آغاز و انجام در هاله‌ای از ابهام باقی خواهد ماند.
همسر پیشه‌وری معصومه رحمانی نام داشت و از او یک پسر، به نام داریوش، به جای مانده است.
خاطرات کیانوری، مؤسسه تحقیقاتی و انتشاراتی دیدگاه، ص 116.