تاریخ سند: 18 دی 1357
متن سند:
گزارش وقایع حوزه فرمانداری نظامی تهران و حومه مدت : از ساعت 0800 روز 18 /10 /1357 الی ساعت 1700 روز 18 /10 /1357 1ـ گزارشات رسیده و اقدامات انجام شده الف ـ سازمان اطلاعات و امنیت تهران : (1) وضع بازار تهران، تجریش تا ساعت 1000 روز جاری بشرح زیر بود: الف ـ بازار تهران و مغازه های اطراف آن بسته بود، تاکسی کم بود بنزین و نفت وجود نداشت.ب ـ بازار شهرری و مغازه های اطراف آن بسته بود، نفت و بنزین وجود نداشت.
پ ـ بازار شمیران و مغازه های اطراف تعطیل بود، نفت و بنزین وجود نداشت.
ت ـ میادین بصورت نیمه تعطیل بود، بار بود ولی مشتری کمتر مراجعه مینمود.
ث ـ سطح شهر 20% باز بود.
(2) حدود ساعت 1000 روز جاری 1500 نفر که اکثرا زنهای چادری بودند در بیمارستان قلب بنیاد ملکه پهلوی واقع در جاده پهلوی اجتماع و شعار مضره میدادند، ضمنا محرک اجتماع کنندگان دکتر شیخ زاده پزشک بنیاد قلب بود و تظاهرکنندگان به راه پیمائی در داخل بیمارستان پرداختند.
1 (3) تعدادی از جوانان 18 و 20 ساله بصورت اوباش در خیابان سی متری جی خیابان ده متری سوم (چهارراه انوری) با روشن کردن آتش و سوزانیدن شاخه های درختان در محل تجمع نموده و شروع بتظاهرات خیابانی و دادن شعارهای ضد میهنی و اهانت به کد 66 و همچنین به خانواده های ارتشی توهین مینمایند و در نظر دارند خانه های پرسنل نظامی و ساواکی را که قبلاً نشان نموده اند بآتش بکشانند.
(4) حدود ساعت 1100 تظاهرکنندگان تمثال همایونی را از بیمارستان قلب بنیاد پهلوی پائین آورده و احتمال پائین آوردن مجسمه اعلیحضرت در داخل بیمارستان مزبور متصور است و تاکنون متفرق نشده اند.
ب ـ ضد اطلاعات وابسته : (1) برابر شایعات موجود در روزهای آینده افراد خرابکار در نظر دارند به پارکینگهای شرکت واحد در نارمک حمله کرده و ماشینهای این پارکینگ را آتش بزنند.
(2) برابر شایعات موجود گروههائی بنام چریکهای اسلامی در سطح کشور تشکیل گردیده و این گروهها که مجهز بسلاح میباشند در نظر دارند در یک زمان معین به پایگاههای مأمورین حکومت نظامی و مأمورین انتظامی حمله و آنها را خلع سلاح نمایند.
(3) در مسجد سبحان واقع در خیابان نظام آباد خیابان حسینی نمایشگاه عکس شهدا تشکیل شده و از روز 15 الی 22 /10 /1357 دایر و ساعت 0900 تا 1100 مخصوص بانوان و 1400 تا 1600 مخصوص آقایان میباشد.
2ـ تهدیدات : در روز جاری پرسنل مشروحه زیر جمعی ن م ش و ساواک تهدید به قتل و آتش سوزی منزل گردیده اند.
(مراتب جهت مراقبت لازم به فرمانداری نظامی مناطق مربوطه ابلاغ گردید) الف ـ استوار یکم سلیمان تجدد جمعی ن ز ش تهدید به آتش سوزی منزل و قتل.
ساکن خیابان قصرالدشت کوچه پهلوان پلاک 14 ب ـ استوار یکم پزشکیار باوند سواد کوهی جمعی ن ز ش تهدید به آتش سوزی منزل و قتل.
ساکن خیابان خوش شمالی چهارراه یزدگرد.
پ ـ استوار یکم ابوالحسن نوار جمعی ن ز ش تهدید به آتش سوزی منزل و قتل.
ساکن خیابان غیاثی کوچه فرمانی پلاک 14 ت ـ سرهنگ 2 زرهی مهدی دادگر نوریان جمعی ن ز ش تهدید به آتش سوزی منزل و قتل.
ساکن خیابان اصلاح نژاد پلاک 84 ث ـ کارمند رضیه طایفی جمعی ن ز ش تهدید به آتش سوزی منزل و قتل.
ساکن خیابان هاشمی کوچه سرعتی پلاک 59 ج ـ یکی از اماکن سازمان امنیت و اطلاعات واقع در خیابان ابوریحان جنب کوچه رازی پ 144 تهدید به آتش سوزی گردیده است.
چ ـ سرهنگ ستاد غلامرضا نادری جمعی ستاد بزرگ تهدید به آتش سوزی منزل.
ساکن خیابان حشمت الدوله غربی کوچه اشرفی.
ح ـ یک ساختمان سه طبقه در خیابان گرگان که مربوط به کارمندان ساواک میباشد شناسائی گردیده و قصد آتش زدن آن را دارند قبلاً نیز یک ساختمان سه طبقه در این خیابان که مربوط به کارمندان ساواک بود آتش زده اند.
3ـ تظاهرات انجام شده در سطح شهر تهران2 در روز 18 /10 /1357 الف ـ برابر گزارش منطقه 2 در ساعت 1005 تعداد 2000 نفر در خیابان شمیران (پیچ شمیران) تظاهرات نمودند که وسیله مأمورین متفرق گردیدند.
ب ـ برابر گزارش منطقه 2 در ساعت 1015 اطراف منزل آقای طالقانی تعدادی جمع و تظاهرات نمودند.
پ ـ برابر گزارش منطقه 6 در ساعت 1045 در خیابان نواب ـ میدان محمدرضاشاه تعداد زیادی تجمع و تظاهرات نمودند و مأمورین فرمانداری نظامی و خودرو آتش نشانی به محل اعزام گردیدند.
ت ـ برابر گزارش دژبان مرکز در ساعت 1040 تظاهرات پراکنده در خیابانهای ثریا ـ دروازه دولت ـ سپهبد زاهدی ـ میدان فردوسی ـ ایرانشهر ـ ویلا ـ سه راه تخت جمشید انجام گرفت که توسط مامورین فرمانداری نظامی متفرق گردیدند.
ث ـ برابر گزارش سازمان اطلاعات و امنیت در ساعت 1050 تعداد کثیری از تظاهرکنندگان در خیابان مختاری در حالی که دستهای خود را روی سرگذاشته بودند و برعلیه کد 66 شعار میدادند بطرف خیابان شاهپور در حرکت بودند.
(مراتب به فرمانداری منطقه مربوطه ابلاغ گردید) ج ـ برابر گزارش ضد اطلاعات وابسته در ساعت 1100 اداره مطبوعات وزارت دربار واقع در خیابان هدایت مورد هجوم عده ای اخلالگر قرار گرفت.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه مربوطه جهت اقدام لازم ابلاغ گردید) چ ـ برابر گزارش سازمان اطلاعات و امنیت تهران در ساعت 1100 حدود پانصد نفر در خیابان پهلوی و سی متری تظاهرات نمودند.
(فرمانداری نظامی منطقه در جریان بود) ح ـ برابر گزارش سازمان اطلاعات و امنیت تهران در ساعت 1100 حدود 2000 نفر در خیابان دکتر اقبال تظاهرات نمودند که وسیله مأمورین متفرق گردیدند.
3 خ ـ برابر گزارش سازمان اطلاعات و امنیت در ساعت 1210 حدود ده هزار نفر در چهارراه شاه ـ ابوریحان تظاهرات نمودند.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه مربوطه ابلاغ گردید) د ـ برابر گزارش ضد اطلاعات وابسته در ساعت 1225 حدود 70 هزار نفر از خیابان شاه بطرف مجلس در حرکت بوده و قصد گرفتن مجلس و رادیو تلویزیون را داشتند.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه مربوطه ابلاغ گردید) ذ (برابر گزارش سازمان اطلاعات و امنیت تهران در ساعت 1140 حدود 8 هزار نفر در خیابان کوروش کبیر روبروی سینما مولن روژ تظاهرات و آتش سوزی نمودند.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه مربوطه ابلاغ گردید) ر ـ برابر گزارش سازمان اطلاعات و امنیت تهران در ساعت 1215 در خیابان شاه کاخ جمعیتی بیش از ده هزار نفر بطرف مخبرالدوله در حرکت بوده و شعارهای کمونیستی میدادند.
(فرمانداری نظامی منطقه در جریان بود) ز ـ برابر گزارش سازمان اطلاعات و امنیت تهران در ساعت 1220 حدود دو هزار نفر جمعیت در خیابان منیریه ضمن دادن شعار اتومبیل های سواری پارک شده یا در حال عبور را آتش زدند.
(مراتب به فرمانداری نظامی مربوطه ابلاغ گردید) ژـ برابر گزارش سازمان اطلاعات و امنیت تهران در ساعت 1230 حدود 20 تا 30 هزار نفر از خیابان شاه بطرف خیابان کاخ در حرکت بوده و احتمالاً به سمت بلوار الیزابت و سازمان تهران جهت اقدامات سوئی رهسپار بودند.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه مربوطه ابلاغ گردید) س ـ برابر گزارش اطلاعات و امنیت تهران در ساعت 1320 حدود سیصد نفر در خیابان سرباز بسمت زندان قصر در حرکت بودند.
(فرمانداری نظامی منطقه مربوطه در جریان بود) ش ـ برابر گزارش منطقه یک در ساعت 1140 حدود 2000 نفر در نظام آباد شمالی تظاهرات نمودند.
که وسیله مأمورین متفرق و 2 نفر دستگیر گردیدند.
ص ـ برابر گزارش منطقه سه در ساعت 1120 حدود 7000 نفر بطرف شهیاد در حرکت بودند.
ض ـ برابر گزارش منطقه چهار در ساعت 1230 چهار هزار نفر در خیابان شاهرضا تظاهرات نمودند.
ط ـ برابر گزارش منطقه 4 در ساعت 1235 حدود 4000 نفر با پرچم قرمز جلوی سینما کاپری تظاهرات نمودند.
ظ ـ برابر گزارش منطقه 4 در ساعت 1250 حدود 5000 نفر در خیابان شاه بطرف خیابان کاخ در حال تظاهرات بودند.
ع ـ برابر گزارش منطقه 5 در ساعت 1210 تظاهرکنندگان منزل سرهنگ عرب واقع در خیابان فرهنگ را به آتش کشیدند.
4 غ ـ برابر گزارش منطقه 5 در ساعت 1230 تظاهرکنندگان منزل یک کارمند ساواک را در کوچه صمصام به آتش کشیدند.
ف ـ برابر گزارش منطقه 5 در ساعت 1230 تظاهرکنندگان منطقه یکنفر ساواکی را در کوچه علائی بآتش کشیدند.
ق ـ برابر گزارش منطقه 5 در ساعت 1230 ـ 2000 نفر در خیابان امیریه و خیابانهای فرعی آن تظاهرات نمودند.
ک ـ برابر گزارش منطقه شش در ساعت 1130 حدود 5000 هزار نفر بطرف میدان شهیاد در حرکت بودند.
گ ـ برابر گزارش منطقه شش در ساعت 1240 حدود 5000 نفر در خیابان قزوین تظاهرات نمودند.
ل ـ برابر گزارش ژاندارمری تظاهرکنندگان در ساعت 1350 به منازل سازمانی ژاندارمری در نهر قلقلی حمله نمودند و 5 نفر مأمور در اثر پرتاب نارنجک تظاهرکنندگان زخمی و به بیمارستان اعزام گردیدند.
م ـ برابر گزارش منطقه شش در ساعت 1330 در منطقه آرامش نسبی برقرار و 5 نفر در تظاهرات زخمی گردیدند.
ن ـ برابر گزارش منطقه هفت در ساعت 1305 در جوادیه و راه آهن ـ خزانه ـ تظاهراتی انجام و تظاهرکنندگان وسیله مأمورین فرمانداری نظامی منطقه پراکنده گردیدند.
و ـ برابر گزارش منطقه شهرری در ساعت 1000 الی 1300 تظاهرات شدید در منطقه وجود داشت که در این درگیری 13 نفر دستگیر 9 نفر زخمی و 3 نفر کشته شدند1 در بهشت زهرا تظاهرات بسیار شدید و جمعیت زیادی موجود است.
5 ه ـ برابر گزارش منطقه دو در ساعت 1410 در سبلان شمالی تعداد زیادی تظاهرات نمودند که وسیله مأمورین متفرق گردیدند.
ی ـ برابر گزارش منطقه شش در ساعت 1345 حدود 10000 نفر در خیابان حشمت الدوله در وسط خیابان نشسته بودند و ماشین آتش نشانی جهت متفرق نمودن آنها اعزام گردیدند.
فرماندار نظامی تهران و حومه.
سپهبد مهدی رحیمی از طرف سرهنگ ستاد خلیل پور
توضیحات سند:
1ـ روزنامه ها نوشتند که تظاهرکنندگان کارکنان بیمارستان قلب بودند که «در محوطه داخلی بیمارستان دست به یک راهپیمایی آرام یک ساعته زدند و در پایان با صدور قطع نامه ای این بیمارستان را به نام مجاهد شهید مهدی رضایی نام نهادند.در این راهپیمایی که به منظور ابراز مخالفت با دولت جدید و اعتراض به وقایع اخیر برگزار گردیده بود گروههای مختلف اعم از شخصیتهای علمی و کادر پزشکی تا کارمندان اداری و کارگران در صفوف منظم شرکت جسته و با حمل عکسهایی از امام خمینی و پلاکاردهایی که روی آن ها خواسته های سیاسی شان نقش بسته بود به تظاهرات پرداختند.
» پس از پایان تظاهرات، گروههای یادشده در سالن ناهارخوری بیمارستان اجتماع کردند و به سخن سخنرانان گوش دادند.
(کیهان، ش 10608، ص 4) 2-«امروز (18 /10 /57) به مناسبت اعلام عزای ملی، تهران و تمامی شهرهای ایران به نشانه احترام به خون بهایی که بر زمین ریخته و کشتارهایی که انجام گرفت به ماتم و عزا نشست.
در تهران راه پیمایی های آرامی آغاز شد که در طنین فریاد اللّه اکبر و صفیر گلوله و تیر به انجام رسید.
» (کیهان، ش 10607، ص 2) 3-نزدیک همین ساعت یعنی «ساعت 1115 روز 18 /10 /57 عده ای در حدود 2000 نفر از مهرآباد جنوبی ضمن تظاهرات به طرف میدان شهیاد در حرکت بودند که توسط عوامل فرمانداری نظامی متفرق گردیدند» در همین ساعت نیز حدود 2500 در مدخل میدان آزادی (شهیاد) «توسط عوامل فرمانداری نظامی با شلیک گاز اشک آور و تیرهای هوایی متفرق شدند.
» (گزارش نوبه ای اطلاعاتی شماره 122 پلیس تهران) به این موضوع به طور خلاصه در بند «ص» اشاره؛ البته تعداد مردم در آن جا هفت هزار تن عنوان شده است.
جالب است که در گزارش فرماندار نظامی منطقه 3، سرهنگ ستاد لاکچی، فرماندار نظامی این منطقه در گزارش نوبه ای شماره 907 سیار خود می نویسد که «برابر اطلاع واصله در ساعت 1100 مورخه 18 /10 /57 تعدادی در حدود 50 هزار نفر [جهت تاکید رقم 50 را با حروف پنجاه نوشته است] از خیابان آیزنهاور (آزادی) به طرف میدان شهیاد (آزادی) در حرکت بودند که با کمک و مساعدت منطقه 6 و این فرمانداری متفرق گردیدند.
» از آن جا که این گزارش رقم جمعیت را 20 برابر گزارشهای دیگر یاد کرده، آن را در ضمیمه کتاب آورده ایم.
(ضمیمه شماره 4) 4-سرهنگ عرب افسر گارد جاویدان بود.
چهار نفر نیز در همین ارتباط دستگیر می شوند.
(گزارش نوبه ای اطلاعاتی شماره 122 پلیس تهران) همین منبع می نویسد که خانه شخصی به نام یاقوتی در خیابان منیریه، کوچه افشار نیز به آتش کشیده شد، اما در مورد سمت این شخص مطلبی نیفزود.
5-پلیس تهران می نویسد که ساعت 15 /12 مردم قصد پایین کشیدن مجسمه شاه را در این منطقه شهرری داشتند.
(گزارش نوبه ای اطلاعاتی شماره 122 پلیس تهران) اما در تظاهرات امروز (18 /10 /57) شهرری 3 شهید و 15 زخمی به جا ماند.
«نزدیک به ده هزار تن از مردم شهرری به همراه حضرات آیات لاله زاری و کنی و گروهی دیگر از روحانیون در پی اجتماع در صحن حرم عبدالعظیم به پیاده روی در خیابانها پرداختند.
این تظاهرات به وسیله گروهی از مردم که حفظ نظم را به عهده داشتند به آرامی پیش رفت که با مقابله ماموران مواجه شد...
» قاسم سبزعلی دانشجو، علی کوهی نژاد دانشجو، و اصغر تلخرودی راننده به شهادت رسیدند و مجروحان را به بیمارستان منطقه منتقل کردند.
(کیهان، ش 10608، ث 5) پلیس تهران در گزارش نوبه ای اطلاعاتی شماره 122 خود خبر تکمیلی از شهدای امروز (18 /10 /57) شهرری داد و نوشت: «برابر اطلاع بعدی در تظاهرات ساعت 1200 روز 18 /10 /57 در شهرری به علت تیراندازی مامورین فرمانداری نظامی 6 نفر کشته و 7 الی 8 نفر مجروح گردیده اند.
» 6-تظاهرات بهشت زهرا در سندی جداگانه خواهد آمد.