موضوع: اظهارات آقای مهندس انزلچی
تاریخ سند: 20 اردیبهشت 1343
موضوع: اظهارات آقای مهندس انزلچی
متن سند:
شماره: 3051 /20 الف صبح روز 18 /2 /43 آقای مهندس انزلچی در منزل آقای رشیدیان به طور خصوصی اظهار داشته نطق شاه را شنیدید.خیلی عصبانی بود.
با این نطق کار خورده مالکین ساخته شد و رعایا بیشتر جری می شوند.
من با مالکان کل مخالف هستم اما گناه آنهایی که ده و یا چند دانگ ملک دارند و اینک آن را هم باید از دست بدهند و در نتیجه تکدی کنند چیست.
سابق هرکس که می خواست زندگی دوره پیری را بگذراند و برای خود و عائله اش عایدی کوچکی فراهم سازد یکی دو دانگ یا چند قطعه زمین زراعتی می خرید.
ایران مملکت فلاحتی است.
فلاحت که از دست رفت.
صنعتی هم نخواهیم شد فقط یک راه در پیش داریم (گدایی) بر سیاست های خارجی لعنت که با غرض به مقصود خود رسیدند.
گندم را از خارج گوسفند و گوشت را از خارج.
مرکبات و همه چیز را از خارج باید تهیه کنیم.
بیچاره ملت ایران شاه هم مکرر سخنرانی می کند و به ملت وعده می دهد.
اصلاً شاه نباید نطق کند.
نطق و سخنرانی در شأن شاه نیست.
آن مطالب را باید وزراء بگویند تا اگر افرادی ناراضی شدند شکایت شان را به شاه ببرند.
اصلاً شاه احتیاج به سخنرانی های سیاسی ندارد.
کسانی نطق های سیاسی می نمایند که قصد احراز مقام دارند و دنبال منصب و ترقی هستند.
شاه که ماءشاءاله همه چیز دارد و برای ده عقبه اش کافیست رحمت به رضاشاه.
1 چقدر با وقار و سنگین بود و هیچ وقت کار بد نمی کرد.
نطق کردن شاه به قدری بی ارزش شده که دیگر هیچ کس مایل به گوش دادن به آنها نمی باشد.
اقدامی ندارد بایگانی شود.
تعداد نسخه 6 گیرندگان: اداره کل سوم بخش 321 عینا جهت اقدام به اداره 2210 /2 ارسال می گردد شماره 23 /3
توضیحات سند:
1ـ رضا پالانی فرزند داداش بیک (عبداله خان) در سال 1256 ش در آلاشت سوادکوه بدنیا آمد.وی بی سواد بود و بنا بر گفته محمدرضا پسرش، در 14 سالگی وارد بریگاد قزاق شد ولی مهدی بامداد ورود رضاخان به خدمت قزاقخانه را22 سالگی ذکر نموده و یادآور می شود که قبل از آن در فوج سوادکوه که ابوابجمعی میرزاعلی اصغرخان امین السلطان بوده مشغول کار شده بود.
خاطرات به جا مانده از رضاخان در این دوره چهره سیاهی را از مؤسس سلسله پهلوی ارائه می دهد.
عمده ترین ویژه گی وی در این مقطع هرزگی، قلدری و باج خواهی از خانه های فساد و قمارخانه ها برای تأمین هزینه های عیاشی و یا ارضای شهوات بود.
مربوط شدن وی با میرزاکریم خان رشتی، عنصر مرموز وابسته به اینتلیجنت سرویس، موجبات صعود وی به فرماندهی آتریاد همدانه را فراهم کرد و از این تاریخ مورد توجه اردشیر جی عامل دیگر اینتجلنت سرویس واقع شد و رفته رفته برای انجام کودتا تحت آموزش قرار گرفت.
وی با حمایت و پشتیبانی آیرونساید (سفیر وقت انگلیس در ایران) و فرمانده انگلیسی نیروی قزاق به نام «آلمایس» طرح رسیدن به فرماندهی بریگاد قزاق را عملی نموده و در واقع اهرم اجرایی کودتا را بدست می آورد و سپس با هدایت آیرونساید نقشه از پیش تعیین شده سازمان جاسوسی انگلیس را برای فتح تهران و به نتیجه رساندن کودتا را اجرا می کند.
رضاخان پس از رسیدن به قدرت ابتدا طرح انگلیسی جمهوریخواهی را مطرح می کند ولی پس از آن که جای پای خود را در مجلس شورای ملی با کسب آرای عوامل نفوذی وابسته به سیاست انگلیس محکم می کند با یک ترفند ویژه به جای رئیس جمهور شدن، داعیه سلطنت می کند و با حمایت پشت پرده دولت انگلیس و پشتیبانی عوامل وابسته داخلی به آن خود را شاه ایران می خواند و سلسله جدید پهلوی را تأسیس می نماید.
نامبرده ضمن وابستگی شدید به انگلیس، برای عوام فریبی دست به یک سلسله اقدامات اصلاحی می زند و شعار ساختن ایران آباد و آزاد را می دهد در حالی که تمامی اقدامات عمرانی و نظامی وی در راستای تحقق بخشیدن به اهداف استعماری دول اشغالگر (متفقین) و به ویژه انگلستان است و تنها خدمت خاص او به مردم، مقابله با دین آنان و اجرای طرح اجباری تغییر لباس و برداشتن حجاب از سر زنان و مخالفت با روحانیون و مذهب حقه شیعه که دین رسمی مردم بوده است.
رضاخان 16 سال با سیاست زور و قلدری و زندان و تبعید آزادیخواهان و ایجاد رعب و وحشت و خفقان بر مردم ایران حکومت کرد و طی این سال ها زمین های متعددی از مردم را به زور گرفت و به نام خود سند زد.
و در نهایت در شهریور 1320 هم زمان با اشغال ایران توسط اربابان انگلیسی خود برکنار شد و پسرش محمدرضا با حمایت انگلیس به جای وی برتخت نشست رضاخان در مرداد 1323 در جزیره موریس از دنیا رفت.
رک: پهلوی ها، جلد اول، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، ص 4 الی 64.