برگزارى مجلس ختم و انجام تظاهرات آشوبگرانه در شهر سمنان
متن سند:
برگزارى مجلس ختم و انجام تظاهرات آشوبگرانه در شهر سمنان
در ساعت 15 روز 5 /9 /57 (2537 شاهنشاهى)، مجلس ختمى جهت کشته شدگان حوادث اخیر شهر مشهد1 با حضور عده‌اى حدود 8 نفر از طبقات مختلف در مسجد جامع شهر سمنان برگزار گردیده است.
در مجلس مذکور 4 نفر از روحانیون قشرى و طرفدار روح‌الله خمینى، به ترتیب سخنرانی هاى تحریک‌آمیزى ایراد و ضمن آن به مقامات مملکتى و رژیم سلطنتى حملاتى نموده‌اند.
پس از خاتمه مجلس ترحیم نماز جماعت مغرب و عشاء برگزار و متعاقب آن مجتمعین با دادن شعاره‌هاى مضره و ضد -ملى از مسجد خارج و مبادرت به تظاهرات اخلالگرانه خیابانى نموده‌اند که با دخالت مأمورین انتظامى و شلیک چند تیر هوائى اخلالگران در ساعت 183 متفرق گردیده‌اند.
در جریان تظاهرات آشوبگرانه فوق 8 نفر از عناصر اخلالگر مجروح شده که به منظور درمان به بیمارستان اعزام گردیده‌اند.
ارزیابى خبر:
خبر صحت دارد.
اقدامات انجام شده:
مراتب به نخست‌وزیرى اعلام گردیده است.
توضیحات سند:
1. حمله به حرم امام رضا(ع)؛ رویدادى که در بیست و نهم آبان سال 57 در مشهد رخ داد خود سرآغاز وقایع دیگرى شد که پیش از فرارسیدن ماه محرم همچنان آتش مخالفت‌ها را گرم نگاه داشت. در این روز مأموران حکومت نظامى در تعقیب مردمى که دست به تظاهرات زده بودند، وارد حرم امام رضا علیه‌السلام شدند و در آن جا مردم را به گلوله بستند. ظاهراً کسى در این ماجرا به شهادت نرسید، ولى تیراندازى مأموران به طرف صحن و بارگاه آستان قدس رضوى و هتک حرمت آن براى حکومت پهلوى گران تمام شد. پس از این ماجرا اعلامیه‌هاى فراوانى در محکومیت آن از طرف روحانیان و نیز امام خمینى(ره) و دیگر گروه‌هاى مردمى صادر شد. همه اعلامیه‌ها روز پنجم آذرماه را به عنوان عزا و تعطیل عمومى اعلام کردند. برابر اظهارات شاهدان چند نفر از مأمورین ساواک که اکثر در بین مردم و زوار مراقب و گزارشگر بودند و سابقه دستگیری چند نفر از جوانان مبارز را داشتند، در موقع مراقبت و فتنه‌انگیزی به محاصره مردم درآمده و دستگیر شدند. بر اثر زد و خورد با مردم و مجروح شدن عده‌ای از زوار معلوم شد که این چند نفر مأمور که خود را زوار معرفی کرده بودند در زیر لباس اسحله کمری دارند و وقتی یک نفر از مأمورین موفق به فرار شد، در خارج از صحن موضوع را به سایر مأمورین اطلاع داد. چند نفر مأمور مسلح وارد صحن شده، مردم را محاصره و خارج از صحن روی چمن‌ها نشانده تا از طرف مأمورین انتظامی کمک برسد. در این موقع گروهی از مبارزین حمله کرده و محصورین را نجات داده که با یورش مأمورین کمکی چند نفر از مبارزان خود را به حرم حضرت رضا علیه‌السلام انداخته که از طرف مأمورین تعقیب و تیراندازی صورت گرفت. بر اثر تیراندازی مأمورین مسلح که وارد توحید خانه حرم شده ابتدا چند تیر به داخل توحید خانه اصابت کرد و از طرف کفشداری گنبد اللهوردی‌خان نیز تیراندازی شده که در چند نقطه از در و دیوار حرم بر اثر اصابت گلوله فرو ریخت. علاوه بر آن با پرتاب گاز اشک‌آور در داخل حرم عده‌ای از زوار بیهوش شده و یک نفر از زوار اصفهانی نیز از ناحیه پا مجروح شد. با ازدحام زوار و فریاد مردم، مأمورین از صحن خارج شده و فرار کردند. استاندار و نایب‌التولیه آستان قدس ضمن اعلامیه‌ای که از رادیوی مشهد پخش گردید واقعه تاسف بار حرم مطهر را محکوم و از مردم معذرت خواهی کرد و قول داد مرتکبین این واقعه را که توسط عده‌ای درجه‌دار اشتباهاً روی داده است مجازات کند. نک: انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، روز شمار استان خراسان رضوی جلد هفدهم، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1400، ص 331.
منبع:
کتاب
آیت‌الله سید محمد شاهچراغی صفحه 123
