وقایع اخلالگرانه در تهران
تاریخ سند: 23 مرداد 1357
وقایع اخلالگرانه در تهران
متن سند:
از ساعت 1330 روز 23 /5 /37 تا ساعت 1500 روز 24 /5 /37 بر اثر اقدامات عناصر آشوب طلب و اخلالگر، وقایعی در تهران رخ داده و در برخی از مجالس وعظ منعقده در مساجد پایتخت توسط وعاظ افراطی مطالب تحریک آمیز عنوان شده که چگونگی بشرح زیر از عرض میگذرد : 1ـ ساعت 1320 روز 23 /5 /37 جلسه مذهبی در مسجد قبای تهران با شرکت حدود 500 نفر تشکیل گردیده است.در این مجلس شخصی بنام مرویان به منبر رفته و مطالبی درباره لزوم ایجاد حکومت اسلامی عنوان و حکومتهای مشروطه سلطنتی و دموکراسی را تخطئه نموده است.
مشارالیه در خاتمه سخنرانی خود برای خمینی دعا نموده و جمعیت حاضر در مسجد مذکور سه بار جهت روح الله خمینی صلوات فرستاده اند.
(دستور داده شد که مشارالیه دستگیر و پس از تکمیل پرونده بوسیله دادگاه نظامی تحت پیگرد قرار گیرد).
2ـ ساعت 1440 روز 23 /5 /37، جلسه مذهبی در مسجد مهدی واقع در تهران ویلا با شرکت حدود یکهزار نفر تشکیل گردیده است.
واعظی بنام مقدس ضمن سخنرانی در بالای منبر، پیرامون مرجعیت اظهار داشته : مرجع یکیست و آنهم امام خمینی است.
در این وقت جمعیت حاضر در مجلس جهت خمینی صلوات فرستاده اند.
واعظ مذکور در خاتمه سخنرانی خود، مقامات عالیه مملکتی و حکومت ایران را مورد انتقاد قرار داده است.
این مجلس بدون حادثه دیگری خاتمه یافته است.
3ـ ساعت 1445 روز 23 /5 /37، پس از نماز ظهر و عصر در مسجد جلیلی واقع در خیابان ایرانشهر، مجلسی با شرکت حدود 500 نفر تشکیل و واعظی بنام حافظی بمنبر رفته و ضمن مقایسه وضع فعلی کشور ایران، با زمان حضرت پیغمبر (ص) و دعوت مردم بهمکاری با یکدیگر اظهار داشته : پس از فوت سید مصطفی خمینی، اتحاد روحانیون بیشتر شده و باید این اتحاد ادامه داشته باشد.
در این حال جمعیت حاضر در مجلس، با شنیدن نام خمینی، صلوات فرستاده اند.
4ـ ساعت 1430 روز 23 /5 /37 مجلسی با شرکت حدود 500 نفر در مسجد جامع بازار تشکیل و واعظی بنام جامعی به منبر رفته و ضمن سخنرانی، حکومت اسلامی را با حکومت مشروطه مقایسه نموده و بطور غیرمستقیم از دستگاه حاکمه انتقاد نموده است.
پس از سخنان نامبرده، تعداد معدودی جوان، در میان جمعیت با دادن شعار بنفع روح اله خمینی پرداخته که با دخالت مأمورین انتظامی به آرامی مسجد را ترک کرده اند.
5ـ ساعت 1310 روز 23 /5 /37 مجلسی با شرکت قریب به یکهزار نفر در مسجد همت تجریش تشکیل و شخصی بنام مصطفی ملکی1 پیشنماز مسجد مذکور ابتداء اشاراتی به حوادث اخیر اصفهان نموده، سپس شخصی بنام مقدس بمنبر رفته و ضمن تشریح حوادث اخیر اصفهان به فرمانده نظامی اصفهان (سرلشگر رضا ناجی) توهین کرده و اظهار داشته : حوادث اخیر را به مارکسیستهای اسلامی ربط میدهند، در حالیکه این بی ربط است و مسلمانان واقعی به چنین کاری دست نمیزنند.
6ـ روز 23 /5 /37 پس از خاتمه نماز جماعت ظهر در مسجد امام حسین (ع) واقع در میدان شهناز، مجلسی با شرکت حدود 2 هزار نفر تشکیل و سید جواد هشترودی2 سخنران مسجد مذکور بمنبر رفته و اظهار داشته : در این مجلس سخنی دارم با حکومت غیرقانونی ایران.
آیا در میان شما کسی هست که چیزی منتشر کند.
اگر تصمیم دارد، همین جمله ای که گفتم در سراسر تهران منتشر کند.
مشارالیه در خاتمه سخنرانی خود ضمن دعا اظهار داشته : پروردگارا، هر چه زودتر مراجع عالیقدر را برعوامل پوشالی زمان پیروز گردان.
پروردگارا برای بیماران شفا و برای مستاجران خانه عطا فرما.
پس از خاتمه سخنرانی مشارالیه بهنگام خروج جمعیت از مسجد حدود 100 نفر در مدخل مسجد اجتماع و مبادرت به دادن شعارهای ضد ملی و میهنی به مضمون زیر نموده اند: درود برخمینی ـ اصفهان برادر قهرمان ـ ارتش تو بیگناهی، فرمانده ات جلاد است ـ مرگ برحکومت.
در این هنگام مأمورین انتظامی، تظاهرکنندگان را متفرق و یکنفر از آنان را دستگیر نموده اند.
(شب هنگام مورخ 23 /5 /37 نامبرده بالا دستگیر شده تا پس از تحقیقات و تکمیل پرونده، تحت پیگرد قانونی قرار گیرد).
7ـ روز 23 /5 /37 در یکی از کیوسکهای تلفن عمومی واقع در خیابان بوذرجمهری تهران اعلامیه ای نصب و در آن عنوان شده که روز 25 /5 /37 تعطیل عمومی است و بازاریان را به تعطیل مغازه ها دعوت نموده است.
8ـ ساعت 2130 روز 23 /5 /37 پس از خاتمه نماز مغرب و عشاء، مجلسی با شرکت حدود 150 نفر در مسجد امام حسن واقع در خیابان فرح آباد ژاله تشکیل گردیده است.
در این مجلس شخصی بنام ابراهیمی ضمن سخنرانی پیرامون امر به معروف و نهی از منکر اظهار داشته : خداوندا، هر چه زودتر این رژیم ظالمانه را سرنگون کن و خمینی را بایران برگردان برای رهبری ملت ایران.
وی افزوده : «شاه بحرم مطهر حضرت رضا میرود و با گردنی کج به نگاه کردن میپردازد آنوقت تلویزیون او را نشان میدهد که مردم بگویند او مسلمان است.
آیا میدانید چرا قرآن را چاپ کرده است؟ از ابوبکر و عثمان پیروی کرده است.
» یاد شده در دنباله سخنرانی خود اضافه کرده : ای مردم هوشیار باشید.
مأمورین این ظالم، شب هنگام بمنازل آیات وارد میشوند و زن و بچه های آنان را اسیر میکنند و آیات را با خود میبرند.
پس از چند ماه، جنازه آنها را پس میفرستند و یا بدن شکنجه دیده شان را.
ضمنا مشارالیه در خاتمه سخنرانی خود چندین بار نام روح اله خمینی را برده است.
(دستور داده شد که یاد شده دستگیر و پس از تکمیل پرونده بوسیله دادگاه نظامی تحت پیگرد قرار گیرد).
9ـ ساعت 2130 روز 23 /5 /37 جلسه سخنرانی مذهبی بمناسبت ماه مبارک رمضان در مسجد جامع ضرابخانه با شرکت حدود 150 نفر از طبقات مختلف مردم تشکیل گردیده است.
حاضرین مجلس تا ساعت 2300 جهت استماع سخنرانی سید رضا هاشمی نجف آبادی منتظر بوده اند که بعلت عدم حضور یاد شده به مجلس، جمعیت حاضر در مسجد متفرق شده اند.
10ـ مقارن ساعت 2200 روز 23 /5 /37 حدود یکهزار نفر از مسجد حاج آقا بزرگ واقع در 20 متری جوادیه خارج و شروع به دادن شعار بنفع روح اله خمینی نموده که با دخالت مأمورین انتظامی متفرق شده اند.
11ـ در ساعت 0040 روز 24 /5 /37 شعبه بانک صادرات ایران واقع در خیابان تهران نو، کوچه معروفی آتش گرفته است.
حریق در ساعت 0045 توسط مأمورین آتش نشانی خاموش شده است.
در بررسیهای معموله مشخص شده که آتش سوزی عمدی بوده است.
12ـ در ساعت 0115 روز 24 /5 /37 شعبه بانک صادرات ایران واقع در خیابان دردشت آتش گرفته است.
حریق در ساعت 0145 توسط مأمورین آتش نشانی خاموش شده است.
در بررسیهای معموله مشخص شده که آتش سوزی عمدی بوده است.
13ـ روز 23 /5 /37 شیشه های 22 شعبه بانک صادرات ایران، توسط عناصر اخلالگر در نقاط مختلف تهران شکسته شده است.
14ـ ساعت 2200 روز 23 /5 /37، مجلس سخنرانی مذهبی بمناسبت ماه مبارک رمضان در مسجد قبای تهران با شرکت حدود 600 نفر تشکیل گردیده است.
در این مجلس شخصی بنام رضا اصفهانی در زمینه شناخت از نقطه نظر علمی صحبت و بزندانی شدن طالقانی، منتظری و خمینی اشاره و ضمن برانگیختن احساسات مستمعین اظهار داشته : زندانیان جانی و تبهکاران را با زندانیان سیاسی در یک سلول نگهداری میکنند.
یاد شده سپس افزوده : یک باغبانی بعلت تصادف در بیمارستان ایرانمهر بستری بوده و پس از چندی فوت مینماید و از تحویل جسد وی بعلت داشتن سوابق سیاسی به خانواده اش ممانعت شده است.
در این هنگام، جمعیت حاضر در مجلس به گریه افتاده اند.
پس از خاتمه سخنرانی وی، حدود 2 هزار برگ تراکت به مضمون «فردا ظهر در مسجد امام حسین» و همچنین تعدادی اعلامیه های پلی کپی شده در زمینه وقایع اخیر شهرهای مشهد، اصفهان، جهرم، رفسنجان و همدان بامضای «جنبش مسلمانان مبارز» پخش گردیده است.
1 15ـ روز 23 /5 /37 تعداد معدودی تراکت در ایستگاه قاسم آباد واقع در خیابان تهران نو پخش شده که در آن از مردم دعوت شده که ساعت 1200 روز 24 /5 /37 به مسجد امام حسین میدان شهناز اجتماع نمایند.
16ـ ساعت 2220 روز 23 /5 /37 مجلس سخنرانی با شرکت حدود 2 هزار نفر در مسجد حضرت عباس واقع در خیابان خاوران تشکیل گردیده است.
در این مجلس واعظی بنام مبلغی به منبر رفته و پیرامون حکومت فرعون و فراعنه صحبت و سپس اظهار داشته که این مجلس بخاطر یادبود کشته شدگان شیراز تشکیل شده است.
مشارالیه در خاتمه سخنرانی خود ضمن دعا به آیات اله شریعتمداری و نجفی مرعشی از خداوند خواسته است که هرچه زودتر حکومت اسلامی را در ایران برقرار نماید.
جمعیت حاضر در مجلس، بهنگام خروج از مسجد، مبادرت به تظاهرات نموده و شیشه های پنج شعبه بانک را شکسته اند.
مأمورین انتظامی، اخلالگران را متفرق و نتیجتا 17 نفر از آنان دستگیر شده اند.
17ـ ساعت 2150 روز 23 /5 /37 مجلسی با شرکت حدود 4500 نفر در مسجد احمدیه نارمک تشکیل گردیده است.
در این مجلس واعظی بنام الهی بمنبر رفته و مسائلی پیرامون جهاد و ایمان ایراد و گفته است که شکستن شیشه کار مسلمانی نبوده و افراد مغرض دست به چنین کارهائی میزنند.
18ـ ساعت 2240 روز 23 /5 /37 مجلسی با شرکت حدود 250 نفر در مسجد امام زمان واقع در خیابان آیزنهاور تشکیل گردیده است.
در این مجلس شخصی «بنام واعظ» بمنبر رفته و پیرامون مسائل اسلامی سخنرانی و در خاتمه صحبتهای خود اظهار داشته : خداوندا، چشم ما را به جمال خمینی روشن نما.
19ـ ساعت 2200 روز 23 /5 /37 مجلسی با شرکت حدود 250 نفر در مسجد امیر واقع در خیابان امیرآباد شمالی تشکیل گردیده است.
در این مجلس شخصی بنام فاکر ضمن سخنرانی پیرامون انقلاب حضرت محمد(ص) به خمینی دعا نموده که جمعیت حاضر در مجلس جهت روحاله خمینی صلوات فرستاده اند.
20ـ ساعت 2200 روز 23 /5 /37 مجلسی با شرکت حدود یکهزار نفر در مسجد لرزاده واقع در خیابان خراسان تشکیل گردیده است.
در این مجلس، محمد چاوشی که یکی از وعاظ ناراحت و افراطی است و غالبا در بالای منبر مبادرت به اظهارات خلافی مینماید در بالای منبر مبادرت به سخنرانی مذهبی نموده است.
پس از پایان سخنرانی یاد شده، شرکت کنندگان در مجلس مذکور که هزار نفر بودند، بهنگام خروج از مسجد ضمن دادن شعار بنفع روح الله خمینی به مأمورین انتظامی مستقر در محل، سنگ پرتاب نموده اند که مأمورین جهت متفرق کردن آنان مبادرت به شلیک تیر هوائی نموده و نتیجتا تظاهرکنندگان متواری و چهار نفر آنان دستگیر و تعداد 5 دستگاه موتورسیکلت از خود بجای گذارده اند.
(بجهت اظهار مطالب خلاف در مجالس قبلی دستور داده شده این شخص دستگیر و از طریق دادگاه نظامی تحت تعقیب قرار گیرد).
21ـ ساعت 2100 روز 23 /5 /37 مجلس سخنرانی با شرکت حدود 300 نفر در مسجد اعظم شهر کرج تشکیل گردیده است.
در این مجلس واعظی بنام شیخ عباس حائری شیرازی ضمن سخنرانی پیرامون مسائل مذهبی به خمینی دعا نموده و جمعیت حاضر در مجلس با شنیدن نام روحاله خمینی جهت او صلوات فرستاده اند.
22ـ ساعت 1330 روز 24 /5 /37 جمعیتی حدود ششهزار نفر در مسجد امام حسین واقع در میدان شهناز جهت استماع سخنرانیهای سید جواد هشترودی و محمد الهی واعظ اجتماع نموده بودند.
در این هنگام بلندگوی مسجد اعلام داشته که آقایان وعاظ به مسجد جهت انجام سخنرانی نمیآیند.
تعدادی از جمعیت موصوف، عنوان داشته اند که نامبردگان توسط دولت دستگیر شده اند.
لذا تعدادی حدود 2 هزار نفر جلو درب مسجد اجتماع و پس از فرستادن صلوات شروع به تظاهرات نموده شعارهائی بدین مضمون داده اند : درود برخمینی ـ مرگ براین رژیم یزیدی پهلوی.
مأمورین مستقر در محل، تظاهرکنندگان را متفرق نموده اند.
ضمنا در قسمت شرقی داخل مسجد دو برگ اعلامیه که یکی از آنها تصویری از مسلسل و دو قلم متقاطع و دومی تصویری که در ذیل آن بمقام شامخ سلطنت اهانت شده نصب شده بوده است.
ارزیابی خبر : خبر صحت دارد.
اقدامات انجام شده : مراتب به نخست وزیری اعلام شده است.
توضیحات سند:
1ـ زندگی نامه حجت الاسلام والمسلمین شیخ مصطفی ملکی در کتاب سوم، صفحه 18 آمده است.2ـ زندگی نامه حجت الاسلام والمسلمین هشترودی در کتاب ششم، صفحه 77 آمده است.
1ـ درباره مراسم امروز بعد از ظهر مسجد قبا «گزارش خبر» هم هست که در میان سندهای بعدی مربوط به تاریخ امروز آمده است.
در آنجا توضیحات بیشتری در مورد اعلامیه های پخش شده در اطراف مسجد آمده است.