متن سند:
فرقه عدالت فرقه سوسیال دمکرات عدالت در سال 1916 در بادکوبه تشکیل شد در سال 1919 ـ 1920 کنگره فرقه در انزلی تشکیل شد.در این کنگره بین اعضاء ایران [ایرانی] و قفقازی فرقه دودستگی ایجاد شد دسته اول : طرفدار سلطان زاده ارمنی بود.
این دسته را بایستی کمونیستهای تندرو دانست و طرفداران آنها قهرمان ـ کامران ـ محرم و بهرام (چهار برادر اردبیلی بودند که در قفقاز زندگی می کردند و به نام برادران آقایف معروف بودند.
نویسنده) دسته دوم طرفداران حیدرعمو اوغلی1 (معروف به حیدربرقی ـ حیدر بمبی که به کالسکه محمدعلیشاه بمب انداخت در کمیته هشت که تقی زاده در رأس آن بود عضویت داشت در 1920 به دست سرتیپ پور کاندیدای فعلی حزب ملیون از شهر رشت که انتخاب شد کشته شد.
نویسنده) بودند در این دسته دکتر جاوید ـ سیف اللّه اهل قزوین ـ حسن صبری فعالیت می کردند و دسته معتدلین معروف بودند.
این دو دسته با هم مبارزه کردند و سرانجام پیروزی با دسته حیدرعمواوغلی شد که به دستور کمینترن (اینترناسیونال سوم) قرار شد تشکیلات آذربایجان و ایران را عهده دار شوند.
دسته معتدل 14 نفر را به ایران فرستاد.
1ـ علی اکبر جعفر 2ـ ابراهیم حادق 3ـ مونس اسمعیل 4ـ ابوالقاسم علی 5ـ محمدتقی شیخ رضا 6ـ سیف اللّه غلامحسین 7ـ کریم اللّه عیوض 8ـ غلامحسین 9ـ رحیم علی 10ـ سید محمد میرهاشم 11ـ محمدعلی هادی 12ـ کربلائی حسین محمود 13ـ میرزا علی تقی حسن 14ـ عباس فرح 15ـ غفار رحیم و بلافاصله در تبریز شروع به فعالیت کردند ولی دسته سلطان زاده آنها را به وهاب زاده رئیس کارآگاهی شهربانی تبریز معرفی کردند و پس از یک ماه همه آنها شناخته شده دستگیر و زندانی شدند.
از اعضاء فوق الذکر فقط اشخاص زیر را می شناسم.
ردیف 1ـ تبریزی که مرده است ردیف 2ـ سیف اللّه قزوینی که در باکو به مرض سل مرد.
ردیف 3ـ کریم اللّه اردبیلی زنده و در ترکستان است ردیف 4ـ کربلائی حسین محمود زیر ماشین رفت و مرد.
(به نظر من دکتر جاوید آنها را می شناسد و معرفی نمی کند) حاج مخبرالسلطنه هدایت ما را از زندان احضار پس از گفتگو و 40 روز زندانی آزاد کرد همه بروید رفتند ولی من در تبریز ماندم و پس از چند ماه برای ادامه تحصیل به بادکوبه* رفتم مراجعت به ایران در سال 1930 میلادی از راه عشق آباد به ایران برگشتم در کوچه روغنیها گذر تقی خان مطب گرفتم در سال 1309 شمسی که پیشه وری را گرفتند مرا هم دستگیر و زندانی کردند.
پس از یکسال مرا به کاشان تبعید کردند و تا سال 1320 شمسی در حال تبعید بودم.
کوتوه من در کوتوه تحصیل نکرده ام ـ کسی را هم نمی شناسم و هیچ اطلاعی ندارم.
من یک سال در مسکو بودم و در مریضخانه (پازوسکی) کار کردم سلطان زاده ارمنی ـ اهل سلماس (شاپور) بود مادرش ارمنی پدرش که به نام سلطان بود مسلمان و گاهی به اسم کینورسکی امضاء می کرد چندین جلد کتاب نوشته در 1963 جزو تصفیه شدگان به دستور استالین1 اعدام شده لادبن اسفندیاری این شخص را به هیچ وجه نمی شناسم
توضیحات سند:
1ـ حیدرخان افشار فرزند علی اکبر معروف به حیدر عمواوغلی یا تاری وردی در سال 1259 هجری شمسی در شهر ارومیه دیده به جهان گشود.زمانی که 6 ساله بود به همراه خانواده به شهر الکساندرپول (که بعد از انقلاب اکتبر 1917 لنیناکان و گیوه بری خوانده شد) ارمنستان مهاجرت کرد.
تحصیلات دبستان و دبیرستان را در آن شهر به اتمام رساند.
و سپس وارد دانشکده فنی تفلیس شد.
در دوران تحصیل با مسائل سیاسی آشنا و در سال 1277 وارد حزب سوسیال ـ دمکرات کارگری روسیه شد و به منظور فعالیتهای انقلابی و تحصیل در رشته برق به باکو رفت.
در باکو با یک تاجر ایرانی که قصد احداث کارخانه برق در شهر مشهد مقدس را داشت.
آشناشد و بعنوان مهندس برق به خراسان رفت.
در سال 1283 ه ش از مشهد به تهران رفت و در ادارات و موسسات مختلف مشغول کار شد.
در این دوران سعی در تشکیل سازمان سوسیال ـ دمکرات داشت.
ذهن ماجراجو و آشوبگر حیدر عمواوغلی موجب فعالیت تروریستی او شد.
که مهمترین آن ترورها، پرتاب ناموفق بمب به طرف کالسکه محمدعلی شاه بود که آسیبی به او نرسید.
پس ازاین اقدام تروریستی در محافل انقلابی او را حیدر بمبی لقب دادند.
او ترورهایی علیه علاءالدوله و اتابک اعظم را به انجام رساند.
اما به ترور آیت الله سیدعبداللّه بهبهانی نیز متهم است، گرچه بدلیل فقد سند و مدرک پس از بازداشت آزاد گردید.
همراهی با انقلابیون مشروطه خواه و سپس فعالیت علیه مشروطه خواهان پیروز به بهانه مبارزه با ارتجاع و بخش دیگری از فعالیتهای اوست.
پس از انقلاب اکتبر 1917 روسیه و برقراری اتحاد جماهیر شوروی حیدر عمواوغلی به همراه سایر کمونیستها در ناحیه قفقاز به مبارزه علیه ضدانقلابیون مشغول بود، این فعالیت در چارچوب حزب تازه تأسیس عدالت صورت می گرفت.
در این ایام جنبش جنگل در گیلان به رهبری میرزا کوچک خان پا گرفته بود.
حیدر عمو اوغلی مجری سیاست های اتحاد جماهیر شوروی در جمهوری گیلان بود.
چنانچه از مفاد مصوب اولین کنگره حزب کمونیست ایران که در 22 ژوئن 1920 میلادی (مطابق با 1299) در شهر انزلی تشکیل شد، حزب کمونیست موظف بود همراه با روسیه شوروی بر ضد سرمایه داری جهانی مبارزه کند و از کلیه نیروهایی که علیه امپریالیسم انگلیس و حکومت شاه ایران مبارزه می کنند پشتیبانی کند.
حیدر عمواوغلی به سرپرستی هیئت نمایندگی ایران در نخستین کنگره خلقهای شرق که به تصمیم کمینترن در سپتامبر 1920 (1299) و بلافاصله پس از نخستین کنگره خلقهای شرق تشکیل شده بود، حیدر عمواوغلی به عنوان دبیر اول کمیته مرکزی جدید انتخاب شد.
اما با تغییر سیاست اتحاد جماهیر شوروی مبنی بر عدم حمایت از جنبش جنگل، حیدر عمواوغلی و سایر دوستان او به این نهضت خیانت کردند، که موجب اختلاف و درگیری و نهایتا کشته شدن حیدر عمواوغلی بدست نیروهای طرفدار نهضت جنگل در 1300 گردید.
برگرفته از مجله دنیا، شماره اول، سال 1352 1ـ استالین : ژوزف ویسار یونویچ (جوگا شویلی) از رهبران حزب و انقلاب بلشویکی روسیه، همکار نزدیک لنین از 1923 دبیرکل حزب کمونیست شد و تا زمان مرگ دیکتاتور بلامنازع شوروی بود.
نام او از زمره جلادان بزرگ تاریخ چون چنگیز، آتیلا، هیتلر و ...
برده می شود.
کژراهه، احسان طبری، ص 321