موضوع : آیه اللّه روح اللّه خمینی
تاریخ سند: 19 آذر 1343
موضوع : آیه اللّه روح اللّه خمینی
متن سند:
شماره : 5092 /326 ظرف چند روز اخیر آیه اللّه زاده فرزند آیه اللّه خمینی به اطلاع بعضی از علما و روحانیون حوزه علمیه قم رسانیده1 که پس از تبعید آیه اللّه خمینی مشارالیه (آیه اللّه زاده) کوچکترین اطلاعی از سرنوشت و حتی سلامت و حیات نامبرده ندارد و بدین طریق از آنان بالاخص از آیه اللّه خوانساری2 برای به دست آوردن خبری از آیه اللّه خمینی استمداد نموده است.شنیده می شود اشاعه این موضوع در محافل مذهبی قم باعث تحریک عده ای از طرفداران و علاقه مندان آیه اللّه خمینی گردیده و حتی بی جهت چند محفل عزاداری برپا نموده اند و چون در میان مقلدین آیه اللّه خمینی که اکثرا مرکب از عوام الناسند3 شهرت یافته که آیه اللّه خمینی را در کشور ترکیه به دستور اولیا دولت ایران و بوسیله ایادی اعزامی از ایران سر به نیست نموده اند4 در نتیجه انتشار این شایعات باعث تحریک برخی از مقلدین و طرفداران آیه اللّه خمینی در تهران و شهرستان قم گردیده است.
5 بخش 321 کمیته روحانیون به ساواک تهران نوشته شود تحقیق نمایید.
22 /9 /43 بایگانی شود.
صابری 22 /9
توضیحات سند:
1ـ به رغم کنترل ساواک، شهید مصطفی خمینی ظاهرا از طریق یادداشت ها و پیغام های کتبی و ملاقات های معدودی که با وی صورت می پذیرفت، نگرانی شدید خود نسبت به وضعیت حضرت امام خمینی (ره) در تبعیدگاه ترکیه را به اطلاع برخی علما و مراجع قم و تهران رسانده و از آنان برای کسب خبر در این باره استمداد جسته است.شهید مصطفی خمینی به این طریق ضمن آن که اقدامی برای کاهش نگرانی های فزاینده مردم و خود نموده بود، در واقع زمینه فعالیت و تحرک مجدد روحانیون مبارز را فراهم می ساخت تا شعله های مبارزه و اعتراضات علیه رژیم شاه به خاموشی نگراید.
2ـ آیه اللّه حاج سید احمد خوانساری (1309 ق ـ 1405 ق / 1363 ش).
در خانواده ای روحانی در شهر خوانسار به دنیا آمد.
پس از طی دوران تحصیلات ابتدایی و فراگرفتن مقدمات معارف اسلامی نزد سید علی اکبر خوانساری به اصفهان عزیمت کرد و از محضر حاج میرزا محمدصادق اصفهانی، ملا عبدالکریم گزی و میرزا محمدعلی تویسرکانی کسب فیض کرد.
سپس راهی نجف اشرف گردید و از محضر آیات عظام آخوند خراسانی، محمدکاظم طباطبایی یزدی و ضیاءالدین عراقی بهره گرفت و پس از نایل شدن به مرتبه اجتهاد در 1363 ق به ایران بازگشت.
مدتی در اراک در حوزه درس آیه اللّه حائری یزدی حضور یافت و همزمان با عزیمت شیخ عبدالکریم حائری به قم، وی نیز به این شهر مهاجرت کرد.
آیه اللّه خوانساری در زمان مرجعیت آیه اللّه بروجردی به تقاضای گروهی از مردم تهران در 1369 ق / 1329 ش به این شهر آمد و تا هنگام رحلت در این شهر سکونت داشت و علاوه بر تدریس و انجام دیگر وظایف دینی و علمی، امامت جماعت مسجد سید عزیزاللّه بازار تهران را عهده دار بود.
کتاب های متعددی از ایشان برجای مانده است از آن جمله است : شرح مختصر نافع در چند جلد، حاشیه بر عروه الوثقی، مناسک حج و عقایدالحقه 3ـ پس از تبعید حضرت امام خمینی (ره) و اعتصابات سراسری مردم مناطق مختلف کشور، همزمان با تشدید سرکوب و فشار نیروهای امنیتی و انتظامی رژیم شاه، مبارزات مردم از اشکال مختلف و متنوعی برخوردار می گشت.
یکی از شیوه های مبارزه، نوحه خوانی و عزاداری ائمه معصومین (ع) و خواندن دعای توسل در مساجد و محافل بود که ضمن آنها عواطف و نگرانی خود را از تبعید و سرنوشت نامعلوم رهبر نهضت حضرت امام خمینی (ره) ابراز می نمودند.
(نهضت امام خمینی، جلد 2، ص 34 ـ 21) مأمور ساواک در حد سطح فکر و فهم خود این مجالس را «عزاداری» برای فوت امام تلقی کرده است.
4ـ مأمور ساواک مطابق سلیقه سیاسی و ادبیاتی رؤسای خود و به قصد تحقیر، اکثر مقلدین حضرت امام خمینی (ره) را «عوام الناس» نامیده است.
!! 5ـ بنا به این تحلیل و بیم مقامات ساواک از تشدید تحریک مردم به دلیل تداوم بی خبری از وضعیت حضرت امام (ره) در تبعید، مقامات بالای رژیم شاه با درخواست علمای طراز اول تهران در تاریخ 21 /8 /43، مبنی بر اعزام نماینده علما به ترکیه برای ملاقات با حضرت امام (ره) و مشاهده شرایط اقامت ایشان، موافقت می کنند.
اجرای چنین برنامه ای در نظر ساواک وسیله ای برای کاهش احساسات تند و عصبیت های ناشی از نگرانی و بی خبری مردم و فروکش نمودن شایعات محسوب می گشت.
در تاریخ 29 /8 /43 مرحوم حجت الاسلام فضل اللّه خوانساری به نمایندگی از علما و مراجع ایران برای ملاقات با حضرت امام (ره) عازم ترکیه می شود.
(نهضت امام خمینی، جلد 2، ص 53 ـ 50) انجام این ملاقات که از سوی دیگر موجب تدوام ارتباط حضرت امام (ره) با مردم و روحانیون داخل کشور گردید و تسلیم رژیم شاه در برابر خواست علما برای اعزام نماینده به حضور امام، خود یک موفقیت و نشانه ای از جایگاه رفیع و محبوبیت ایشان نزد مردم و روحانیت ایران بود.
به نظر می رسد در تقویت و شکل گیری زمینه های چنین اقدامی، پی گیری شهید مصطفی خمینی از داخل زندان نیز تأثیر جدی داشته است.
حضرت امام خمینی (ره) در همان ملاقات وقتی برای اولین بار خبر زندانی بودن شهید مصطفی خمینی را می شنوند می فرمایند: «بسیار خوبست.
زیرا این زندانها برای تربیت و پختگی ایشان و آماده نمود نشان برای آتیه خوب است».
بعثت (مجموعه نشریه مخفی حوزه)، ص 174