سفارت کبرای شاهنشاهی ایران لاهه وزارت امور خارجه ـ اداره سوم سیاسی گزارش سیاسی
تاریخ سند: 13 فروردین 1349
سفارت کبرای شاهنشاهی ایران لاهه وزارت امور خارجه ـ اداره سوم سیاسی گزارش سیاسی
متن سند:
شماره : 70 مسافرت وزیر خارجه هلند در خاورمیانه پیرو تلگراف شماره رمز 1 مورخ 1 /1 /49 موضوع مسافرت وزیر خارجه هلند به کشورهای لبنان ـ اردن و مصر به استحضار می رساند : آقای لونز وزیر خارجه هلند در تاریخ 29 مارس پس از بازدید 8 روزه از کشورهای لبنان ـ اردن و مصر به هلند وارد و با توجه به اظهاراتی که به خبرنگاران نمود به نظر می رسد بر خلاف سابق که نامبرده همیشه اظهار امیدواری می نمود که اختلاف خاورمیانه حل و فصل گردد این بار از وضع این منطقه مأیوس شده است.در فرودگاه آقای لونز به خبرنگاران گفت وضع خاورمیانه فوق العاده وخیم شده است و کشورهای این منطقه که قبلاً امیدوار بودند شاید راه حل مسالمت آمیزی برای اختلافات موجود در این قسمت از جهان پیدا گردد امروزه از دور نمای تاریکی که در جلوی آنها است کلیه امیدهای خود را از دست داده اند.
آقای لونز اضافه کرد من در سه کشور لبنان ـ اردن و مصر با رجال مسئول صحبت کردم و احساس کردم همگی خواهان صلح هستند.
قطعا چنین تمایل قلبی نزد اسرائیل نیز موجود است ولی روی هم رفته به نظر می رسد که اوضاع از آخرین بار در سال 1968 که من از بعضی از کشورهای این منطقه بازدید کردم وخیم تر گردیده است.
سپس آقای لونز به وضع پناهندگان فلسطینی اشاره نموده گفت در اردن من از یکی از بزرگترین کمپهای محل اقامت پناهندگان بازدید کردم و بدبختی و فلاکت این مردم را به چشم دیدم.
وزیر خارجه هلند باز هم به کلیات وضع خاورمیانه اشاره کرده گفت من با مذاکراتی که با سران سه کشور لبنان ـ اردن و مصر انجام دادم احساس کردم که این سه کشور که در عداد کشورهای معتدل عربی می باشند با توجه به توسعه جنگ و اختلافات روزبروز زمینه را به نفع کشورهای تندرو از دست می دهند و همچنین به نظر می رسد که با وجود رژیم های گوناگون که در این کشورها وجود دارد پیدا کردن راه حل مناسب برای اختلافات که نظر همگان و همچنین افکار عمومی را راضی نماید فوق العاده مشکل است به این ترتیب تصور می کنم باز هم مطالعات و مشورتهای چهار کشور بزرگ برای پیدا کردن راه حل مناسب بهترین وسیله برای رسیدن به صلح در این منطقه است.
آقای لونز گفت حدود دخالت هر وزیر خارجه کشورهای غربی اروپا در اختلافات این منطقه طبعا فوق العاده محدود است مثلاً من در مسافرت خود نمی توانستم به عنوان میانجی عمل نمایم و شاید اگر بخواهید می توانید رل مرا به عنوان مأمور پست و یا مأمور رسانیدن پیام تلقی کنید.
من به رجال این سه کشور گفتم که نظریات و مطالعات خود را به اباابان وزیر خارجه اسرائیل خواهم گفت و به زودی نامه ای در این باره به او خواهم نوشت و در ضمن در نظر دارم گزارشی نیز به دبیر کل سازمان ملل تسلیم نمایم.
من در مدت کوتاهی که در این مناطق بودم قطعا نمی توانستم وضع موجود در مناطق مورد اختلاف و اشغالی را درک کنم ولی آن چیزی که قطعی است اینست که توسعه روز افزون حملات طرفین وضع را فوق العاده خطرناک کرده است و این خطر احتمالی نه تنها خاورمیانه را تهدید می کند بلکه شعله آن ممکن است تمام جهان را فرا گیرد.
من با رجال سه کشور عربی بدون پرده صحبت کردم آنها نیز در مذاکرات خود همین رویه را داشتند.
ما همه چیز را به هم گفتیم ولی باید تصدیق کنم همه آنها از آینده مأیوس هستند و من باید صریحا بگویم که اوضاع آن قدر امیدبخش نیست که من قبلاً تصور می کردم و باید بگویم وضع از سال 1968 فوق العاده خراب تر است و به نظر می رسد با توجه به شرایط موجود آقای ژارینگ دیگر به مأموریت خود در این منطقه ادامه ندهد.
در مورد اورشلیم آقای لونز گفت با تماسهائی که من با سران کشورهای اردن و دیگر کشورهای عربی گرفتم تصور می کنم آنها آماده اند وضع تازه ای را برای اورشلیم قبول نمایند مشروط بر اینکه حاکمیت اردن در این شهر محفوظ باشد و اگر اسرائیل این تز را قبول کند آن وقت باید در مورد آینده این شهر و ترتیبی که باید برای اداره آن اتخاذ شود فرم و طرحی پیدا نمود.
آقای لونز اضافه کرد من اعلیحضرت پادشاه اردن و رجال این کشور را فوق العاده معتدل و ملایم دیدم ولی باید بگویم نفوذ معتدلین در این کشور روز به روز کم می شود.
وقتی خبرنگاران از آقای لونز سؤال کردند آیا شما توصیه هائی به رجال کشورهای عربی کردید آقای لونز گفت این مسئله مربوط به وزیر خارجه اسرائیل است که با توجه به مطالبی که من به او خواهم گفت نظریاتی پیشنهاد نماید.
ما در مذاکرات خود راه هائی را که ممکن است از توسعه اختلافات و زد و خورد بکاهد بررسی کردیم و سران این کشورها همه مطالب را باز با من مطرح کردند زیرا می دانستند رل من میانجی نیست بلکه وزیر خارجه کشوری هستم که تمایل قلبی دارد اختلافات به نحو مسالمت آمیزی حل گردد.
در خاتمه وزیر خارجه گفت مسئله مهاجرین فلسطینی مقیاس بزرگی دارد که حل آن به تنهائی از طرف کشورهای این منطقه میسر نیست و هلند به نوبه خود آماده است رل مهمی در این مورد بازی نماید و حتی از نظر مالی کمکهائی بنماید.
سفیر شاهنشاه آریامهر ـ سپهبد ریاحی